Sayıştay başkanlığı, kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgili olarak her yıl düzenli olarak yapmış olduğu denetim sonucundaki raporu kamuoyuyla da paylaşmaktadır. Sayıştay, 2021 yılında bakanlığımızla ilgili olarak hazırladığı rapordan (fazla sayısal/istatistiki analizlere yer vermeden) önemli gördüğüm bazı hususları gündeme getirmek istedim. Zira raporun orta ölçekli bir kitap hacminde olması ve buna bağlı olarak herkesin okuyamayacağı düşüncesiyle, en azından raporun ana başlıklarını gündeme getirmeyi gerekli gördüm.
Bilindiği gibi, hukuk devletinde kamusal örgütlenmelerin hukuk devletinin gereğine uygun olarak denetlenmesi ve denetim bulgularıyla ilgili olarak gereğinin yapılması gerekir. Kamu kurumlarının amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, malî bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak için denetim raporları hayati öneme sahiptir. Bulgular ile ilgili detaylar Sayıştay resmi sitesindeki rapordan öğrenilebilir.
A. Denetim Görüşünün Dayanağı Bulgular:
BULGU 1: Bakanlığa Tahsisli Taşınmazların Muhasebeleştirilmesine ve Mali Tablolara Kaydedilmesine İlişkin İşlemlerin Tamamlanmaması, kapsamında; Bakanlığa tahsisli arazi, arsa ve binaların kaydına ilişkin muhasebe işlemlerinin tamamlanmadığı, dolayısıyla söz konusu taşınmazların mali tablolarda eksik raporlandığının görüldüğü,
BULGU 2: Bakanlığa Tahsisli Binalar için Yapılan Değer Artırıcı Harcamaların Doğrudan Gider Kaydedilmesi kapsamında, Bakanlığa tahsisli binalara ilişkin belli tutarı aşan değer artırıcı büyük onarım harcamalarının varlık hesaplarına kaydedilmek yerine doğrudan giderildiğinin görüldüğü,
BULGU 3: Bakanlığın Taşradaki Harcama Birimleri Arasındaki Taşınır Devir İşlemlerinin Hatalı Muhasebeleştirilmesi kapsamında, İl Milli Eğitim Müdürlükleri tarafından temel eğitim ve ortaöğretim kurumları adına satın alınan demirbaşların okullara devrine yönelik olarak yapılan muhasebe kayıtlarının hatalı olduğunun görüldüğü,
BULGU 4: İl ve İlçe Müdürlükleri Nezdindeki Özel Hesaplara İlişkin İşlemlerin Muhasebeleştirilmemesi kapsamında, Belirli faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için il ve ilçe müdürlükleri nezdinde oluşturulan özel hesaplara aktarılan tutarlar ve bu hesaplardan yapılan kullanımların muhasebeleştirme işlemlerinin, ilgili müdürlük muhasebe hizmetlerini yürüten muhasebe birimi tarafından yapılmadığının görüldüğü,
BULGU 5: Şartlı Bağış ve Yardımların Muhasebeleştirilmesinde Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabının Kullanılmaması hususunda, Kamu yararına kullanılmak üzere Bakanlığa yapılan şartlı bağış ve yardımların bütçeye gelir kaydedilmesine ilişkin olarak yapılan muhasebe kayıtlarında 380/480-Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabının kullanılmadığının görüldüğü,
BULGU 6: Dönem Sonu İşlemlerinin Eksik Yapılması hususunda, 2021 yılı Bakanlık dönem sonu işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde bazı eksiklikler olduğunun görüldüğü,
B-Diğer Bulgular:
BULGU 1: Bakanlığın Taşra Birimlerinde Avrupa Birliği’nden Sağlanan Kaynaklarla Finanse Edilen Projelerin Yürütülmesinde Mevzuata Uygun Olmayan Uygulamaların Bulunması hususlarında;
b) Muhasebe Birimlerince Açılan Özel Hesaplardaki Tutarların Avans Adı Altında Muhasebe Sistemi Dışındaki Özel Hesaplara Aktarılması kapsamında, Avrupa Birliği kaynaklarıyla yürütülen söz konusu projelerin muhasebe birimlerinde açılan özel hesaplardaki bütçesinin satın alınacak mal veya hizmetin içeriği belirlenmeksizin avans adı altında il, ilçe milli eğitim müdürlüğü veya okul adına açılan özel hesaplara aktarılmak suretiyle kullanıldığının tespit edildiği,
c) Avansların Mahsup Sürelerinin İş Tanımına Uygun Olmayacak Şekilde Uzun Belirlenmesi ve Kapatılmasında Gecikmeler Yaşanması kapsamında, Proje özel hesaplarından çekilen avanslarda mahsup süresinin, yapılmak istenen işin tanımına uygun ölçüde hatta proje süresini kapsayacak şekilde uzun belirlendiği ve proje süresi sona ermesine rağmen kapatılmayan avansların olduğunun tespit edildiği,
d) Kanıtlayıcı Belgelerin Sunumunun İlgili Mevzuat Çerçevesinde Yapılmaması kapsamında, Bakanlığın taşra birimlerinde yürütülen ve giderlerinin büyük bölümünü öğrenci ve öğretmenlerin yurt dışı seyahat, konaklama, mesleki eğitim stajı gibi faaliyetlerini içeren bu projelerde, verilen avansların mahsubu için sunulan belgelerin Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliği ile uyumlu ve harcamayı kanıtlayıcı nitelikte olmadığı, avansların kapatılmasında istenilen belgeler açısından muhasebe birimleri arasında uygulama birliği bulunmadığının tespit edildiği,
e) Proje Kapsamında Yapılan Satın Almalar İçin Piyasa Fiyat Araştırması Yapılmaması hususunda, Proje kapsamında yapılan satın almaların en iyi değeri veya en düşük fiyatı sunan teklifin belirlenmesi için gerekli olan piyasa fiyat araştırması yapılmadan gerçekleştirildiğinin tespit edildiği,
BULGU 2: Hizmet İçi Eğitim Enstitüleri Tarafından Gelir Getirici Faaliyette Bulunulması Sonucu Elde Edilen Gelirlerin Mali Sistemin Dışında ve Denetimsiz Kalması kapsamında, Hizmet İçi Eğitim Enstitüleri tarafından gelir getirici faaliyetler sonucunda elde edilen gelirlerin muhasebe birimi adına açılan hesaplarda izlenmediği, Bakanlık mali tablolarına yansıtılmadığı ve bu nedenle denetim dışı kaldığının görüldüğü,
BULGU 3: Bakanlığın Taşra Teşkilatında ya da Başka Kurumlarda Geçici Olarak Görevlendirilen ve Ders Görevinin Yapılmış Sayılacağı Haller Kapsamında Bulunmayan Yönetici ve Öğretmenlere Ek Ders Ücreti Ödenmesini Önleyecek Kontrol Sisteminin Olmaması hususunda, Kadrosu çeşitli okullarda ya da Bakanlığın çeşitli birimlerinde olup Bakanlığın taşra birimlerinde ya da başka kurumlarda görevlendirilen yönetici ve öğretmenlere, ders görevinin yapılmış sayılacağı hallere ilişkin koşulları taşımadıkları halde ek ders ücreti ödendiği ve bu durumu önleyecek bir kontrol mekanizmasının bulunmadığının görüldüğü,
BULGU 4: Ders Kitabı Alımı Sürecinde İhtiyacın Doğru Belirlenmesine Yönelik Etkin Bir Kontrol Mekanizmasının Bulunmaması ile ilgili olarak; Okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise öğrencilerine ücretsiz dağıtılacak ders kitapları dağıtımında resmî ve özel okulların kitap ihtiyaçlarının doğru belirlenememesi sonucu okullar tarafından fazla sayıda kitap talep edildiği ve söz konusu fazla talebin okul, il ve ilçe bazında kontrolünü sağlayacak bir mekanizmanın bulunmadığının görüldüğü, bu minvalde;
a) Resmî ve Özel Okul/Kurumlar Tarafından Kitap İhtiyaçlarının Sisteme Doğru Girilmemesi kapsamında, Resmî ve özel okul/kurumların olması gerekenden fazla sayıda kitap talep etmesi sonucu ihtiyaçtan fazla sayıda kitap satın alınmakta ve kullanılmayan kitaplar için ödeme yapılmak suretiyle bütçeye ilave yük getirildiğinin,
b) İl ve ilçe Bazında Ders Kitabı Sayısının İhtiyaç Doğrultusunda Belirlenmesini Sağlayacak İlave Kontrol Mekanizmalarının Bulunmaması kapsamında, Denetimlerde, resmi/özel okullardaki öğrenci sayıları ile ücretsiz ders kitabı talep sayılarına ilişkin listeler üzerinde yapılan analizler sonucunda okul bazında olduğu gibi il ve ilçe bazında da ihtiyacın çok üzerinde talep oluştuğunun görüldüğü,
BULGU 5: Okulların İnternet Erişimlerine ve Altyapılarına İlişkin Etkin İşleyen Bir Veri Sisteminin Bulunmamasının İhale ve İhale Konusu İş Süreçlerini Olumsuz Etkilemesi kapsamında, Okulların hangi yöntemle internete erişim sağladığına ve okullarda bulunan teknik altyapıya ilişkin sağlıklı işleyen bir veri sistemi bulunmamasının, ihale ve ihale konusu işlerin yapım süreçlerini olumsuz etkilediğinin görüldüğü,
BULGU 6: Aynı İhale Konusu İçinde Yer Alabilecek Benzer Nitelikteki Mal Alımlarının Parçalara Bölünmek Suretiyle Doğrudan Temin Yöntemiyle Gerçekleştirilmesi hususunda, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda öngörülen temel ihale usulleri ile ihale edilmesi gereken kırtasiye, bilgisayar malzemesi ve toner alımlarının parçalara bölünmek suretiyle doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirildiğinin görüldüğü,
BULGU 7: Ortaöğretimde Maker Hareketi Projesinden Beklenen Çıktıların Sürdürülebilir Olmasını Sağlayacak İzleme Sisteminin Kurulmaması kapsamında, Ortaöğretim kurumlarında bilim, kültür ve sanat atölyelerinin kurulmasını amaçlayan “Ortaöğretimde Maker Hareketi” adlı yatırım projesine ilişkin olarak mevzuat gereği düzenlenmesi gereken izleme ve değerlendirme raporlarının düzenlenmediği ve bu nedenle Projeden beklenen çıktıların ölçüm ve analizine yönelik değerlendirmelerin yapılmadığının görüldüğü,
BULGU 8: İl Milli Eğitim Müdürlükleri Tarafından Okullar Adına Satın Alınan Donatım Malzemelerinin Okullara Devrine İlişkin Sürecin Sağlıklı Yürütülmemesi hususunda, İller tarafından temel eğitim ve ortaöğretim kurumlarının ihtiyaçlarında kullanılmak üzere satın alınan donatım malzemelerinin okullara devrine ilişkin olarak yürütülen süreçte birtakım aksaklıkların bulunduğunun görüldüğü,
BULGU 9: Bakanlık Aleyhine Adli Yargıda Sonuçlanan Davalarda Hükmolunan Tutarlar İçin Doğrudan İcraya Gidilmesinin Bakanlık Bütçesine İlave Mali Yük Getirmesi hususunda; Adli yargı mercilerinde Milli Eğitim Bakanlığı aleyhine sonuçlanan davalarda, mahkemelerce hükmolunan tutarların ve yargılama masraflarının hak sahipleri tarafından icra yoluyla tahsil edilmesi nedeniyle, Bakanlığın ilave ödemede bulunmasına sebep olunduğunun görüldüğü belirtilmektedir.
Detaylar https://www.sayistay.gov.tr/reports/4143-milli-egitim-bakanligi linginden bakılabilir.
Bulgularla ile ilgili elbette gerekenler yapılacaktır. Lalin özellikle son sırada (9. Bulgu) belirtilen tespit üzerinde; daha doğrusu bu tespite dair problemlerin ortaya çıkış nedenleri üzerinde adam akıllı düşünüp, sahici çözümler getirmek gerecektir. Zira bakıldığında, raporundaki problemli alanların, son bulguya bağlı nedenler olduğu rahatlıkla görülecektir. Selam ile…
