Modern yönetim anlayışında, (aslında ideal) şeffaflık ilkesi başat kavramların başında gelir. Terim olarak ‘Şeffaflık‘, ‘aleniyet’, ‘alenilik‘, ‘aşikar‘, ‘açıklık’ ve ‘saydamlık‘, anlamlarını içermekte olup; “kararların, kurallar ve düzenlemeler doğrultusunda alınması ve uygulanması, alınan kararlardan etkileneceklerin bilgiye erişiminin sağlanması ve bu bilginin de ulaşılabilir, anlaşılır ve somut olması prensibi” olarak tanımlanmaktadır. Yönetim bilim kapsamında, “devletin hedeflerini, bu hedeflere ulaşmak için oluşturduğu politikaları ve bu politikaların yarattığı sonuçları izlemek için gerekli olan bilgiyi düzenli, anlaşılabilir, tutarlı ve güvenilir bir biçimde sunması” olarak açıklanmaktadır. İşimiz eğitim ve okul olunca, “şeffaflık” kavramını okul yönetimine indirgeyerek, örnek bir mevzuat üzerinden kısaca açıklayalım.
Okul denetimlerinde özellikle bir hususa dikkat çekerim. Dikkat çekmem benim bireysel tasarrufum değil, mevzuatın gereğidir. Bu yönetmelik özetle, Öğrencilerin, Türk millî eğitiminin genel ve özel amaçları ile temel ilkeleri ve millî manevi değerler doğrultusunda yetiştirilmeleri için okul yönetimi, öğretmenler, veliler ve ailelerle iş birliği yapmak, …. Okula yapılan ayni ve nakdî bağışları kabul ederek kayıtlarını tutmak, sosyal, kültürel etkinlikler ve kampanyalar düzenlemek, şartlı bağışları amacına uygun olarak kullanmak amacıyla düzenlenmiştir.
Bu yönetmelikte uygulanmaması durumunda birçok probleme kaynaklık teşkil eden kritik bir madde var: “Yönetim kurulu, birlik tahmini bütçesini hazırlar ve genel kurulda görüşülen bütçeyi okul ilan panosu ve internet sayfasında duyurur. İlgili mevzuatına göre tutulan gelir gider kayıtları, eğitim öğretim yılında her dönem en az birer defa velilerin görebileceği şekilde okulun ilan panosunda ve internet sayfasında duyurulur.” şeklinde ifade edilen hükmün önemi üzerinde kısaca duralım.
Okul müdürlerimize özellikle bu maddeye itine ile uymalarını hep söylerim. Maksat nedir, veli ve öğrencilerin okulun geliri/gideri konusunda bilgilerinin olmasını sağlamak. Bir okul müdürü iş ve işlemlerini özellikle bahse konu alanlarda, mevzuatın emrettiği şekliyle, şeffaflık ilkesine uygun olarak, gelir giderleri düzenli olarak duyurması durumunda ne olur?
-Daha işin başında veliler tarafından yönetime karşı “güven” tesis edilmiş olur. Her şeyini açık bir şekilde yaptığına göre bu adama güvenebiliriz.
-Süreç içerisinde veliler yapıp edilenleri sürekli takip etmeleri nedeniyle, okul yönetimine karşı olumsuz bir yargı oluşturmazlar. Hatta çocuklarını böyle bir okula teslim etmekle mutlu olmalarının yanında, tesis edilen güven sonrasında okul ile veli arasındaki ilişikler daha da artar ve öğrencilerin olumlu yönde davranış kazanmalarına doğrudan etkide bulunmuş olurlar.
-Okul yönetimi üzerinde şaibe oluşturulacak bir neden kalmaz. Her şeyini gizli yapan ve yapıp ettiğini şeffaf yapmayan ve aleni olarak bunu göstermeyen yöneticiler hakkında sürekli şaibe ve dedikodu ürer. Bunun neticesinde okul ile ilgili olarak sürekli şikâyetler yapılır velilerce. Her şikâyet tahkikatın başlaması anlamına gelir. Her tahkikat okulun fizyoloji ve anatomisine vurulan bir darbedir. Yani okulun, okul olma misyonu erozyona uğrar.
-Yani sözün kısası, aleni/şeffaf yapılmayan her işin arkasında farklı bir plan (çıkar, avanta, menfaat vs.) vardır. Velev ki olmasa bile, belirsizliğin neden olduğu şaibe ve dedikodular, okul iklimini olumsuz hale getirir. Yani eğitim-öğretim doğrudan etkilenir. Peki tüm olumsuzlukların ana nedeni ne olabilir? Yönetim işinin aynı zamanda bilimsel bir faaliyet olarak düşünülmemesi durumunda bu tür olumsuzluklar kaçınılmaz olarak gündeme gelecektir. Aslında şeffaflık ilkesi öylesine kolay uygulanabilir bir şey ki, eğitim yöneticilerinin öyle yüksek derecede, teorik bir eğitimden geçmesine de gerek yok. Sadece hayatın olağan akışına uygun olarak hareket edilmesi yeterli olacaktır.
Özetle şeffaf olmak, olası problemlerin neredeyse tamamını baştan önleyecektir. Elbette bunun için, iyi niyet, kamu kaygısı ve dürüstlük gerek. Bunlar olmaz ise, hiçbir noktada iyiye doğru gidilemez. Vesselam…
