Covid-19 pandemisinin yarattığı stres faktörü bağışıklık sistemini zayıflattığı gibi saç dökülmesi gibi birçok sorunu da tetikleyebiliyor. “Stres altında kalan bireylerde vücut bir savunma mekanizması olarak stres hormonları üretmeye başlıyor. Stres hormonlarının saçların fizyolojik olan yaşam döngüsüne ve saçların oluştuğu saç kök hücrelerine etki ederek saç dökülmesini arttırdığı, bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır” şeklinde konuşan Dermatoloji Uzmanı Doç. Gülşen Tükenmez Demirci, saç dökülmesinin nedenlerini ve alınabilecek önlemleri anlattı. Stresin tek başına dönemsel saç dökülmelerini arttırdığı gibi, altta yatan hormonal, genetik veya otoimmün nedenli hastalıkların da saç dökülmesini şiddetlendirebildiğini belirten Demirci, merak edilen soruları yanıtladı: PANDEMİ SÜRECİNDE HANGİ FAKTÖRLER SAÇ DÖKÜLMESİNE NEDEN OLUYOR? Pandemi sürecinde stresle ortaya çıkan beslenme bozuklukları, dengesiz yapılan diyetler ile hızlı kilo kaybı ya da gereğinden fazla miktarlarda tüketilen A vitamini ve selenyum gibi elementler, saç dökülmesine neden olabiliyor. Covid-19 enfeksiyonuna yakalanan hastalarda ise enfeksiyonun şiddetine göre, yüksek ateşle geçirilen sürenin uzunluğu ve kullanılan antiviral tedaviler nedeniyle iyileşmeden sonraki 2. aydan itibaren yoğun bir saç dökülmesi sorunu ortaya çıkabiliyor. SAÇ DÖKÜLMESİNE NEDEN OLAN FAKTÖRLER NELER? Saç dökülmesinin en sık nedenleri erkeklerde genetik faktörler, kadınlarda ise demir eksikliği ve düzensiz yapılan diyetler oluyor. Saç dökülmesi ayrıca altta yatan birçok hastalığın da habercisi olabiliyor. Tiroit hastalığı, kansızlık, mide ve bağırsakta emilim bozukluklarına neden olan hastalıklar, romatizmal hastalıklar, kanser, hormonal bozukluklar, ağır seyreden enfeksiyon hastalıkları, uzun süren yüksek ateş, ağır cerrahi işlemler saç dökülmesine yol açabiliyor. Düzenli kullanılması gereken kan sulandırıcılar, bazı kalp ilaçları, hormon içerikli ilaçlar da saç dökülmesini tetikleyebiliyor. NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURMALI? Sağlıklı bir bireyde, saçlar büyüme dinlenme ve dökülme evresinde bir arda bulunuyor. Büyüme, yani uzama evresinde olan saçlar ortalama 4 ile 6 yıl kadar yaşam ömrüne sahipler ve bu süreyi tamamladıklarında dinlenme fazına geçerek, bir süre bekledikten sonra dökülmeye başlıyorlar. Günde ortalama 100-150 adet saç telinin dökülmesi normal kabul edilen bir orandır. Eğer bu oranın üstünde bir dökülme varsa ve bu dökülme evresi 2 aydan uzun sürmüşse, doktora başvurulması gerekiyor. SAÇ DÖKÜLMESİNİ ÖNLEMEK İÇİN NASIL BESLENMELİ? Saçların sağlıklı bir şekilde ömürlerini sürdürmeleri için başlıca, demir, B12, folik asit, çinko, biotin ve D vitaminine ihtiyacı vardır. Bu elementlerden eksik bir beslenme şekli saçların dökülmelerine, cansızlaşmalarına ve uzamalarının azalmasına neden olabiliyor. Bu ihtiyaçları karşılamak için, kırmızı et, balık, yeşil yapraklı sebzeler ve meyvelerden zengin bir beslenme gerekiyor. Haftada 2 kez balık, 2 kez kırmızı et, her gün 1 yumurta, 1 kase yoğurt, 1 öğün salata, 2 adet ceviz, 6-7 adet badem/fındık ve mevsimine göre meyve tüketimi saç sağlığı için önemlidir. FOTO: SHUTTERSTOCK NELERDEN UZAK DURMALI? Hızlı kilo kayıpları vitamin ve mineral eksikliğine yol açacağı için sonrasında saçlarda dökülme gözlenir. Dolayısıyla şok diyetlerden kaçınmak çok önemli. Saçları şekillendirmek için kullanılan bazı yöntemler, saçların çok fazla şampuanlanmaları ve taranması saç kırılmalarına ve kopmalarına neden olarak saçların dökülmesine yol açabilir. Çok sık saç boyatmak ve sıcak fön uygulamak özellikle saçlar ıslakken çok fazla tarak darbeleriyle saçları taramak ve fırçalamak, saç kırılmalarına neden olabilir. Saçları çok gergin bir şekilde çekerek lastik ile at kuyruğu yapmak, saçların alın çizgisini geriye çekmek traksiyonel alopesi olarak isimlendirilen saç kayıplarıyla sonuçlanabilir. Sıkı ve gergin yapılan saç örgüleri ve saçlara küçük klipler ile eklenen saçlar da saç köklerine çekme kuvveti ile zarar verebilir. VİTAMİN VE GIDA TAKVİYESİ KULLANMALI MI? Saç dökülmesinin stres dışında da başka nedenlerinin olduğu unutulmamalıdır. Strese bağlı saç kayıpları için stres hormonlarının saç kökleri üzerindeki etkilerine engelleyecek bazı proteoglikan; lesitin, versikan, dekolin, quersetin gibi takviyelerin kullanımının etkili olduğunu gösteren araştırmalar yapılmıştır. Proteoglikan takviyeleri bu konuda yeni bir tedavi seçeneği gibi gözükmektedir. Saç dökülmesinin tüm nedenleri ayrıntılı bir şekilde uzman bir hekim tarafından araştırılmadan herhangi bir vitamin kompleksi veya gıda takviyesinin kullanılması uygun değildir. CANLI VE PARLAK SAÇLAR İÇİN NE YAPILABİLİR? Metabolizmamızın sağlıklı bir şekilde çalışması için günde en az 1-1,5 litre su tüketimi gereklidir. Ancak saçları kuru, cansız ve mat olanlar için bu miktarda veya daha fazla su içmek şikayetlerin düzelmesini sağlayamaz. Saçların kuruluğu ve matlığı su içme eksikliğinden ziyade sık yapılan saç boyaları, kimyasal işlemler, sıcak fön, sıcak su ile yıkama, kalitesiz ve saç yapısına uygun olmayan şampuan kullanımlarına bağlı ortaya çıkabilir. Ayrıca tiroit hastalığı, bazı otoimmün hastalıklar, kronik hastalıklar ve bazı ilaçlar saçlarda kuruluğun ve cansız görünümün nedeni olabilir. SAÇLAR HANGİ SIKLIKLA YIKANMALI? Saçları çok yağlananlar için oldukça zor bir öneri olmasına rağmen haftada 2 en fazla 3 kez saçlar yıkanmalıdır. Her gün saçları yıkamak ve şampuanlamak saçlı deride yağlanmayı arttırır ve saç tellerinin yıpratır. Saç bakım kremleri saçlı deriye temas ettirmeden saçların uç kısımlarına uygulanmalıdır. Saç bakım yağları ise banyo öncesinde saçlı derideki kan dolaşımını artırmaya yönelik 3-5 dakikalık masajlar şeklinde haftada 1-2 kez uygulanabilir.