Koronavirüs sonrası milyonlarca çalışanın geçiş yaptığı uzaktan çalışmada, kurallar belirlendi. Buna göre, “zorlayıcı sebepler” dışında, ancak karşılıklı sözleşmeyle uzaktan çalışmaya geçilebilecek, ilave sözleşme yapılması da yeterli olacak. İşin hibrit yapılması durumunda da sözleşme gerekecek. Sözleşmede, tüm giderlerin nasıl karşılanacağı, çalışma saatleri yer alacak. Koronavirüs salgını nedeniyle işyerlerinin kapanmış olması ise “zorlayıcı sebep” olarak değerlendirilebilecek. TÜM DETAYLAR YER ALACAK Yönetmeliğe göre, uzaktan çalışan, işin bir kısmını veya tamamını uzaktan çalışarak, yerine getiren kişi olacak. Uzaktan çalışma ilişkisi kurulabilmesi için yazılı olarak iş sözleşmesi yapılacak. Bu sözleşmede, işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alacak. Ayrıca çalışma mekanı düzenlenirken, gereken maliyetlerin nasıl karşılanacağına, çalışanla, işveren birlikte karar verecek. İşin yerine getirilmesinden kaynaklanan zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin detaylar da iş sözleşmesinde belirtilecek. ÇALIŞMA SAATLERİ YAZILACAK Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi de iş sözleşmesinde belirtilecek. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla, taraflarca, çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilecek. Fazla çalışma, işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılacak. Uzaktan çalışmada, verilerin korunması amacıyla, işveren tarafından getirilen kurallara, çalışanın uyması da zorunlu olacak. ÇALIŞAN DA BAŞVURABİLECEK Yeni işe giren bir çalışan için uzaktan çalışma sözleşmesiyle iş ilişkisi kurulabilecek. Mevcut çalışanlar içinse, karşılıklı rızayla, iş sözleşmesinin, uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülmesi gerekecek. İşçi de uzaktan çalışma isteğiyle başvurabilecek. Böyle bir durumda talep yazılı yapılacak ve 30 gün içinde yazılı sonuç bildirilecek. Kabul görürse de, sözleşme yapılacak. Uzaktan çalışmaya geçen bir işçi, istediği zaman normal çalışma talep edebilecek. İşveren de bu talebi öncelikli olarak değerlendirecek. ONAYSIZ GEÇİŞ DETAYI Yönetmeliğe göre, zorlayıcı sebepler durumunda, çalışandan yazılı onay almadan da, uzaktan çalışma yaptırılabilecek. Zorlayıcı sebepler, “işçiyi, işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması” olarak yorumlanıyor. Yangın veya benzeri durumlar zorlayıcı sebepler kapsamında değerlendiriliyor. İş Kanunu’na göre zorlayıcı sebeple işin durması durumunda, çalışanlara ilk hafta yarım ücret ödenmesi öngörülüyor, sonrasında ise işverenin ücret ödeme yükümlülüğünün bulunmadığına dikkat çekiliyor. İşveren bu durumda her iki seçeneği de kullanabilecek. İŞ ARAÇLARI İŞVERENDEN Uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçlarının, işveren tarafından sağlanması esas olacak. Bunun tek istisnası, iş sözleşmesinde aksi yönde hüküm olması olacak. Sağlanan iş araçlarıya ilgili bir liste tutulacak ve işveren tarafından işçiye yazılı olarak teslim edilecek. KORONAVİRÜS ZORLAYICI SEBEP Koronavirüs salgını sonrası birçok çalışan evlerinden çalışmaya geçti. Bununla ilgili olarak uzmanlar, koronavirüsün “zorlayıcı sebep” olarak sayılabileceğini belirtiyor. Ancak normalleşme sonrasında, kalıcı olarak uzaktan çalışma söz konusu olursa, işverenle işçinin yeniden bir sözleşme veya ilave sözleşme yapması gerekecek. Bu sözleşmenin yapılmaması durumunda ise, “Çalışma koşullarında değişiklik ve iş sözleşmesinin feshi”ni düzenleyen İş Kanunu’nun 22. maddesi devreye giriyor. Böyle bir durumda çalışana dava açma hakkı doğuyor. Normalleşmede neyin kriter alınacağı konusunda ise bir netlik yok. Ancak çalışma hayatında kısa çalışma, işten çıkarma yasağı ve ücretsiz izin gibi koronavirüs dönemine ilişkin düzenlemelerin yürürlükten kalktığı tarihin, normalleşme tarihi sayılabileceği vurgulanıyor. MİLAT 10 MART OLDU Uzaktan çalışma düzenlemesi, ilk olarak 2016 yılında İş Kanunu’nda düzenlendi. Ancak İş Kanunu’nda, uzaktan çalışma kaynaklı masraflar ve benzeri durumlarla ilgili maddeler söz konusu değildi. Resmi Gazete’de dün yayımlanan yönetmelikte ise, yönetmeliğin yürürlük tarihi dün olarak belirlendi. Dolayısıyla, söz konusu düzenlemelerin miladı, dün oldu. TEHLİKELİ KİMYASALLARDA UYGULANMAYACAK Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya bu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan işlerde, uzaktan çalışma yapılamayacak. Kamu kurum ve kuruluşlarınca hizmet alımı suretiyle gördürülen işlerle, millî güvenlik açısından stratejik öneme sahip birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan veya hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenecek.