2021 yılı bütçe görüşmeleri başladı. MEB'in bütçesinin ciddi oranda arttığı görüldü. Bütçe artışı öğretmene 3600 ek gösterge, seyyanen zam, ek ders ücreti artışı, Covid-19 pandemisi sebebiyle öğretmen ataması, yeni okul ve dersliklerin yapılacağı tahmin edildi. Bütçe miktarının geçmiş yıl ve diğer bazı bakanlıklarla kıyaslandığında ne derece arttığı daha net bir şekilde görülmektedir. 2020 Yılı Bazı Bakanlıkların Bütçeleri Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 125.8 Milyar TL Milli Eğitim Bakanlığı 125.4 Milyar TL Sağlık Bakanlığı 58.8 Milyar TL Milli Savunma Bakanlığı 53.8 Milyar TL Diyanet İşleri Başkanlığı 11.5 Milyar TL 2021 Yılı Bazı Bakanlıkların Bütçeleri(Görüşmeler Devam Ediyor) Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 143 Milyar TL(Tahmini) Milli Eğitim Bakanlığı 211.4 Milyar TL Sağlık Bakanlığı 77.4 Milyar TL Milli Savunma Bakanlığı 61.5 Milyar TL Diyanet İşleri Başkanlığı 12.9 Milyar TL 2020 yılı bütçesi 1 trilyon 82 milyar TL olarak gerçekleşmişti. 2021 yılı bütçesi 1 trilyon 346 milyar TL olarak hesaplandı. Bütçe görüşmeleri başladı... Fuat Oktay verileri paylaştı Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, "2021 bütçesi, salgın tüm dünyada hayatı, üretimi ve ulaşımı durdurmuşken hem kendi kendine yeten hem de dost ülkelerin imdadına yetişen Türkiye'nin bütçesidir." dedi. Oktay, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ile 2019 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanun Teklifi üzerinde sunum yaptı. Oktay, 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'nin, 17 Ekim'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından imzalanarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulduğunu anımsatarak Bütçe Kanunu Teklifi ve 2019 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi'nin ülke ve millet için hayırlı olmasını diledi. Bütçe görüşmelerini, yürütme organının vizyonunun ortaya konulduğu, millete hesap verildiği bir mecra olarak gördüklerini söyleyen Oktay, şöyle devam etti: "Kalkınma hedeflerimiz, istikrarımız ve ülkemizin refahını artırma gayretlerimizin temel dayanağını birlikte oluşturuyoruz. Kabinemizin yapacağı icraatların yol haritası olan bütçe teklifimizi, siz değerli milletvekillerimiz ile ne kadar iyi istişare eder, tartışır ve geliştirirsek o derece büyük kazanımlar elde edeceğimize inanıyoruz. 2021 bütçesi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçişimizin ardından hazırladığımız 3. bütçe olma özelliğini taşımakta ve sistemin getirdiği hız ve dinamizmden beslenmektedir." Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, "2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'nin temel misyonu, tüm dünyayı etkisi altına alan Kovid-19 salgını sebebiyle siyasi ve ekonomik bakımdan küresel bir yeniden yapılanma sürecinde bulunduğumuz şu dönemde, Türkiye ekonomisinin yoluna daha güçlenerek devam etmesini sağlamaktır." dedi. Bütçe'nin temel hareket noktasının salgının etkisiyle yeniden şekillenen küresel dünya düzeninde Türkiye'nin hak ettiği yeri alması olduğunu vurgulayan Oktay, şöyle devam etti: "2021 bütçesi, salgın tüm dünyada hayatı, üretimi ve ulaşımı durdurmuşken hem kendi kendine yeten hem de dost ülkelerin imdadına yetişen Türkiye'nin bütçesidir. 2021 bütçesi, salgına rağmen bir taraftan esnafımızın ve işçilerimizin emeklerinin karşılığını alabilecekleri, bir taraftan da iş dünyasının çarklarını aksamadan döndürebilecekleri bir temele sahiptir. 2021 bütçesi, dünyanın en güçlü olarak sayılan ülkeleri şalter indirmiş, maske savaşı derdine düşmüşken, şehir hastanelerinden otoyollara, fabrikalardan barajlara kadar pek çok eseri hizmete açmaya devam eden dirayetli hükümetimizin bütçesidir." "2021 bütçesi, en büyük ekonomiler derinden etkilenirken, OECD ve AB ortalamalarından pozitif ayrışarak güçlü şekilde toparlanmaya başlayan Türkiye'nin bütçesidir." diyen Oktay, "2021 bütçesi, salgına karşı halk sağlığını korumaya verdiğimiz önemin yanında oluşan risklere karşı ekonomimizin bağışıklığını güçlendirmeye de imkan tanıyan özellikler taşımaktadır. Türkiye'nin salgının önlenmesinde ve can kaybının sınırlandırmasında dünyada örnek alınan bir konuma gelmesi, 83 milyon olarak hepimizin ortak başarısıdır." diye konuştu. - "Dimdik ayakta durmamızı birlik ve beraberliğimize borçluyuz" "Savunma sanayindeki şahlanışımızdan sağlıkta yerli solunum cihazı üretmemize ve Kovid-19 salgınına derman olacak aşı çalışmalarımıza kadar kazanmış olduğumuz kabiliyet, hepimizindir." değerlendirmesinde bulunan Oktay, şöyle devam etti: "Jeopolitik olarak kriz ve çatışma alanlarına çok yakın olmamıza rağmen bölgesinde güvenli bir liman olarak dimdik ayakta durmamızı da birlik ve beraberliğimize borçluyuz. 2021 Bütçesi 81 vilayet, toplumumuzun her kesiminin, her bir ferdinin bütçesidir. Bütçemiz, ülkemizin bütünlüğü, milletimizin birliği ve devletimizin gücünü yeni normalde daha da yükseğe taşıyacak şekilde planlanmıştır. Sağlıktan eğitime, güvenlikten ulaştırmaya ve sanayiden ekonomiye kadar her alanda Cumhurbaşkanımızın liderliğinde somut ve dinamik politikaları bütçemiz temelinde birer birer uygulamaya geçirmeye devam edeceğiz." - "Salgında trajik olaylara şahit olundu" Bütçeyi Kovid-19 salgınının gölgesinde küresel ekonomik aktivitenin baskılandığı ve bununla birlikte gelişmekte olan ülkelerde toparlanma sinyallerinin olduğu bir ortamda Meclise sunduklarını anımsatan Fuat Oktay, "Bildiğiniz üzere, 2020 yılında küresel ekonomi açısından birçok aşağı yönlü risk hala varlığını sürdürüyorken, salgına karşı alınan tedbirler neticesinde üretim ve talepte küresel ölçekte eşi benzeri görülmemiş gerilemeler kaydedilmiştir." dedi. ABD, İtalya, İspanya ve İngiltere gibi büyük ekonomiler başta olmak üzere, salgının hızla yayılmasının sağlık sistemleri üzerinde baskıya yol açtığını hatırlatan Oktay, şu değerlendirmeyi yaptı: "Sağlık personelinin vakalara yetişmekte zorlandığı, kimi ülkelerde yetişemediği, hastaların teşhis bile konulamadan sedyelerde, sokaklarda hayatını kaybettiği görüntülerin hafızalara kazındığı trajik olaylara şahit olunmuştur. Salgının etkisi ile küresel büyümeye ilişkin tahminler de aşağı yönlü güncellenmiştir. Uluslararası Para Fonunun 2020 Ekim Dünya Ekonomik Görünüm Raporu'na göre, 2020 yılında dünya ekonomisinin yüzde 4,4 oranında daralması beklenmektedir. Bu oran, dünya ekonomisinde 2009 küresel krizinden bu yana görülen en derin daralmaya işaret etmektedir." - Gelişmiş ekonomiler önemli ölçüde daraldı Dünya ekonomisinin 2021'de yüzde 5,2 oranında büyümesinin beklendiğini belirten Oktay, salgın nedeniyle oldukça büyük ekonomik teşvik paketleri uygulamaya koyan gelişmiş ülkelerin ekonomilerini hem para hem maliye politikalarıyla desteklemeye çalıştıklarını söyledi. Alınan tüm tedbirlere rağmen 2020'nin özellikle ikinci çeyreğinde gelişmiş ekonomilerin önemli ölçüde daraldığını, işsizlik oranlarında büyük sıçramalar görüldüğünü bildiren Fuat Oktay, Dünya Ekonomik Görünüm Raporu'na göre gelişmiş ülkelerin 2020'de yüzde 5,8 daralacağının, 2021'de ise yüzde 3,9 büyüyeceğinin tahmin edildiğini anımsattı. Oktay, rapora göre ABD ve Avro Bölgesi'nin 2020'de sırasıyla yüzde 4,3 ve yüzde 8,3 daralması, 2021'de de sırasıyla yüzde 3,1 ve yüzde 5,2 büyümesinin beklendiğini hatırlattı. - "Küresel ticaret hacminin yüzde 10,4 daralması bekleniyor" Gelişmekte olan ekonomilerde zayıflayan dış talep, bozulan güven göstergeleri ve artan korumacılık eğilimleri nedeniyle 2019'da büyümenin yüzde 3,7 ile son 10 yılın en kötü performansını sergilediğinin göze çarptığını belirten Fuat Oktay, büyümenin bu ülkelerin 2020'de de kötü performans sergilemesi ve yüzde 3,3 daralması beklendiğini söyledi. Oktay, alınan önlemlerle küresel ekonominin toparlanması ve gelişmiş ülkelerin para politikasındaki gevşeme eğiliminin devam etmesinin, gelecek dönemde gelişmekte olan ekonomilere yönelik sermaye akımlarını destekleyeceğinin ve ertelenmiş talebi canlandırılacağının değerlendirildiğini belirtti. Korumacı politikalardaki artışın uluslararası ticareti baskılayan en önemli etkenlerden biri olduğunu vurgulayan Oktay, şöyle devam etti: "Özellikle ABD-Çin arasında artan ticaret geriliminin olumsuz etkileri, küresel ticaret hacmindeki artışı ciddi oranda sınırlandırmaktadır. Bu gelişmeler çerçevesinde 2018'de yüzde 3,9 oranında genişleyen ticaret hacmi, 2019'da yalnızca yüzde 1 seviyesinde artış göstermiştir. Salgın nedeniyle alınan kısıtlama kararlarının küresel ticaret hacminin 2020'de yüzde 10,4 ile radikal bir şekilde daralmasına sebep olması beklenmektedir." - "Gelişmekte olan ülkeler için önemli fırsatları beraberinde getiriyor" Salgının yayılmasıyla başta tıbbi malzeme ve yiyecek olmak üzere, hayati önemi haiz materyalin elde edilmesinde yaşanan zorlukların, küresel tedarik zincirinin zayıf yönünü açığa çıkardığını belirten Oktay, "Bu durum küresel ticari ilişkilerin yeniden kurgulanması gerekliliğini ortaya koyarken, aynı zamanda gelişmekte olan ülkeler için önemli fırsatları beraberinde getirmektedir." dedi. Dünya ticaret hacminin 2021'de toparlanarak yüzde 8,3 oranında artması beklendiğini söyleyen Fuat Oktay, "Ancak küresel aktörler arasında yaşanan ticaret savaşları ve jeopolitik gerginliklerin artması, küresel ticaret üzerinde önemli bir risk teşkil etmektedir. Buna ilaveten, kısa vadede ABD seçimleri de dünya ticareti ve ekonomisi üzerinde belirsizlik oluşturmayı sürdürmektedir." ifadelerini kullandı. Salgın nedeniyle ilk etapta çalışma hayatında yaşanabilecek bir depremin önüne geçmek amacıyla hükümetlerin çeşitli tedbirler aldığını anımsatan Fuat Oktay, şunları kaydetti: "Ancak salgın, istihdam piyasası üzerinde kısa ve uzun vadede riskler yaratmaya devam etmektedir. Küresel ölçekte işsizlik oranı, alınan tedbirlerin etkisiyle sınırlı artış göstermiştir. Ancak özellikle sosyal temas gerektiren, dolayısıyla tedbirlerden son derece etkilenen hizmet sektöründe çalışanlar; düşük nitelikli, kayıtdışı ve düşük ücretli çalışanlar ile kadınlar krizden en olumsuz etkilenen grup olmuştur. Küresel ekonominin karşı karşıya kaldığı en önemli risk, salgının uzaması, yeniden yükselmesi ve tedavi imkanlarının yaygın kullanımının gecikmesidir. Salgın nedeniyle ekonomik aktivitede yaşanan durgunluk gelirler yönüyle, sağlık harcamaları ve uygulamaya konulan tedbirler ise giderler yönüyle ülkelerin kamu maliyesi üzerindeki baskıyı artırmaktadır. Artan borç yükü kamu maliyesinde sürdürülebilirliğe ilişkin endişeleri artırmaktadır." - Türkiye ekonomisine ilişkin gelişmeler Küresel ekonomiye ilişkin genel değerlendirmeler ve küresel eğilimlerin Türkiye'ye olası etkilerini aktaran Fuat Oktay, Türkiye ekonomisine ilişkin gelişmeleri de paylaştı. Oktay, Türkiye ekonomisinin "Yeniden Dengelenme" süreci ile 2019'da kırılganlıkları azaltma yönünde önemli mesafe aldığını, 2019'un son çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 6,4 oranında güçlü bir büyüme performansı yakaladığını söyledi. Özel tüketim ve kamu tüketiminin güçlü desteğiyle ekonominin 2020'nin ilk çeyreğinde yıllık yüzde 4,4 oranında büyüdüğüne işaret eden Oktay, "Bu gelişmelere rağmen, mart ayından itibaren görülmeye başlanan ve nisan ayında etkisi belirginleşen Kovid-19 salgını hayatın tüm alanlarında olduğu gibi ekonomide de kuralları değiştirmiştir." dedi. Salgının tüm dünya ekonomilerinde olduğu gibi Türkiye ekonomisinde de şok etkisi yarattığını ifade eden Fuat Oktay, "Sosyal hayatı etkileyen kısıtlayıcı tedbirler, kısmi karantina uygulamaları, firmaların daha düşük kapasite ile çalışmalarına yol açan çeşitli önlemler kademeli ve ölçülü biçimde uygulamaya konmuşsa da iç talep ve üretim olumsuz yönde etkilenmiştir. Başta en büyük ticaret ortağımız olan AB'nin ekonomik durgunluğa girmesinin etkisiyle dış talepteki daralma ve turizm gelirlerindeki düşüş, salgının Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerinin belirginleşmesine sebep olmuştur." ifadelerini kullandı. Bu gelişmeler ışığında Türkiye ekonomisinin, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 9,9 oranında daraldığını anımsatan Oktay, "Daralma oranımız, aynı dönemde yüzde 14,1 daralma yaşayan AB ve yüzde 10,9 daralma yaşayan OECD ortalamasının altında kalmıştır." dedi. Uygulamaya koyulan Normalleşme Planı ile ekonomideki toparlanma eğiliminin haziran ayından itibaren güçlendiğini belirten Fuat Oktay, şöyle devam etti: "Salgının zirve yaptığı dönemde uygulanmaya başlanan genişlemeci ekonomi politikaları ağustos ayı ile birlikte kademeli olarak terk edilmeye başlanmış ve 'Yeni Dengelenme' süreci aşamasına geçilmiştir. Üçüncü çeyreğe ilişkin öncü veriler, ikinci çeyrekteki daralmanın ardından, V-tipi güçlü bir toparlanmaya işaret etmektedir. Böylelikle, ekonominin 2020'de yüzde 0,3 oranında büyüme kaydetmesi beklenmektedir. 2021 yılında büyümenin yurt içi ve yurt dışı talep arasında dengeli bir görünüm sergilemesi beklenmekte ve ekonomimizin yüzde 5,8 oranında büyümesi hedeflenmektedir. Salgının kontrol altına alınmasına bağlı olarak belirsizliklerdeki azalmanın, finansal koşulların istikrara kavuşmasının ve buna bağlı olarak yatırımcı güvenindeki iyileşmenin ve ertelenmiş tüketim harcamalarının yurt içi talebe katkı vereceği değerlendirilmektedir. İstihdamdaki artışın etkisiyle özel tüketimin iç talebi desteklemesi, mal ve hizmet ihracatındaki artışın güçlü olması ve ithalattaki artışın görece sınırlı kalması ile net ihracatın büyümeye yeniden pozitif katkı yapması öngörülmektedir." Oktay, 2019'da yaşanan dengelenme sürecinin doğal sonucu olarak ekonomi soğuma evresine girildiğini, bu gelişmeden işgücü piyasası göstergelerinin olumsuz etkilendiğini söyledi. Bir önceki yıla göre 2019'da işgücüne katılım oranının 0,2 puan, istihdam oranının ise 1,7 puan gerilediğini ve bunun neticesinde işsizlik oranının arttığını belirten Oktay, "Salgının piyasalarda yarattığı durgunluk etkisi sebebiyle gerileyen işgücüne katılım oranı, işsizlik oranının da düşmesine sebep olmuş, 2020'nin nisan ayında işsizlik oranı yüzde 12,8 olarak gerçekleşmiştir." dedi. Fuat Oktay, 2020'nin haziran ayında başlayan normalleşme süreciyle işgücüne katılımın toparlandığını ancak istihdam artışının aynı hızda iyileşememesi sebebiyle temmuz döneminde işsizlik oranı yüzde 13,4 olarak gerçekleştiğini bildirdi. Yılın geri kalanında ekonomik aktivitedeki toparlanmaya bağlı olarak işgücüne katılımın ve istihdamın iyileşmesinin öngörüldüğünü söyleyen Oktay, "Yeni Ekonomi Programı (2021-2023) dönemi boyunca istihdamın yıllık ortalama 1 milyon 336 bin kişi artması ve işsizlik oranının kademeli olarak gerileyerek 2023'de yüzde 10,9 seviyesine gerilemesi beklenmektedir." ifadelerini kullandı. - "Enflasyonun kalıcı biçimde tek haneli seviyelere düşürülmesi.." Oktay, şöyle devam etti: "2018 Ekim ayında yüzde 25,2 seviyesine kadar yükselen enflasyon oranı, kararlılıkla uyguladığımız politikalar neticesinde Türk lirasının istikrarlı görünüm kazanmasının, ılımlı seyreden talep koşullarının, işlenmemiş gıda ve ithalat fiyatlarının ve enflasyon beklentilerindeki iyileşmenin katkısı ile 2019 Eylül ve Ekim aylarında tek haneli seviyelere gerilemiş, 2019 yıl sonunda ise YEP tahmininin altında yüzde 11,8 seviyesinde gerçekleşmiştir. Tüketici enflasyonunda kaydedilen düşüş eğilimi, 2020 yılı ilk çeyreğinde ortaya çıkan Kovid-19 salgını nedeniyle sekteye uğramıştır. Özellikle salgın kaynaklı birim maliyet artışları ve döviz kuru gelişmeleri fiyatlara yansımıştır. Bu çerçevede, yıllık tüketici enflasyon oranı, 2020 yılı Eylül ayında yüzde 11,7 seviyesinde gerçekleşmiştir. Yeni Ekonomi Programı çerçevesinde enflasyonun kalıcı biçimde tek haneli seviyelere düşürülmesine yönelik çalışmalar, ilgili tüm kurumların eşgüdümü ile yürütülmeye devam etmektedir." - "Atılan bu adımlarla önemli sonuçlar almayı hedefliyoruz" Mal ve hizmet piyasalarında rekabet ve verimliliği artıracak, gıda fiyatlarındaki yapışkanlıkları giderecek ve tüketici enflasyonunda kur geçişkenliğini azaltacak önlemlerin hayata geçirildiğine dikkati çeken Oktay, "Atılan bu adımlar ile enflasyonla mücadelede önemli sonuçlar almayı ve tüketici enflasyon oranını 2021'de yüzde 8, 2022'de yüzde 6 ve 2023'de ise yüzde 4,9 seviyesine düşürmeyi hedefliyoruz." dedi.