Pandemiden etkilenen iş yerlerinde istihdamı korumaya yönelik uygulanan tedbirlerle ilgili beklenen Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre, son 3 yılda en az 600 gün prim koşulunun 450 güne, son 120 gün hizmet akdi ile çalışma koşulunun da 60 güne indirilmesine ilişkin kolaylık, 30 Haziran’dan geçerli olmak üzere bir ay uzatıldı. Bu haktan, 30 Haziran 2020 tarihine kadar kısa çalışma başvurusunda bulunmuş iş yerleri yararlanacak. Yeni bir başvuru ve uygunluk tespiti yapılmasına gerek kalmaksızın daha önce kısa çalışmadan yararlanan aynı işçiler için ve aynı şartları aşmamak kaydıyla uzatma yapılacak. Kısa çalışma süresi 30 Haziran’dan önce biten, örneğin 20 Haziran’da sona eren iş yerlerinde bir aylık süre 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren başlayacak. Halen kısa çalışma uygulaması devam eden iş yerlerinde ise kısa çalışmanın bitiş tarihinden itibaren bir aylık uzatma süresi başlayacak. Örneğin, kısa çalışma uygulaması devam eden iş yerinde uygulama 10 Temmuz’da sona erecek ise bu tarihten geçerli olmak üzere bir ay süreyle uzatılacak. 1 Temmuz’dan sonra covid-19 gerekçesiyle İŞKUR’a yeni kısa çalışma başvurusu yapılamayacak. İŞSİZLİK ÖDENEĞİ AYARI Kısa çalışma uygulamasından yaklaşık 3.5 milyon kişi yararlandı. Bu sayı, sigortalı çalışanların dörtte birine karşılık geliyor. Bu kişilere nisan, mayıs ve haziran ayları için 13.5 milyar lira ödenek verildi. Haziran ayı ödemeleri devam ediyor. Kısa çalışma ödenekleri İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılandığı için, normalde işçinin işsizlik ödeneği sürelerinden düşülüyor. Örneğin, son 3 yılda 1080 gün primi bulunan işçinin 10 ay işsizlik ödeneği alma hakkı bulunuyor. Bu işçi 3 ay kısa çalışma ödeneğinden yararlanmışsa işsizlik ödeneğinden yararlanma hakkı 7 aya düşer. Kısa çalışma sürelerinin işsizlik ödeneğinden mahsup edilmemesi konusunda Cumhurbaşkanı’nın karar alma yetkisi bulunuyor. Cumhurbaşkanı Kararı’nda, yasadaki yetkiye dayanarak kısa çalışma ödeneği sürelerinin işsizlik ödeneği sürelerinden mahsup edilmemesi kararı alındı. Covid-19 kapsamında kısa çalışma ödeneğinden yararlanan bir işçinin önümüzdeki 20 ay (600 gün) içinde işsiz kalması durumunda, kısa çalışma ödeneğinden yararlandığı tarihteki son 3 yıllık döneme ait prim gün sayısına bakılarak işsizlik ödeneği süresi tespit edilecek. Bağlanacak işsizlik ödeneği ise işsiz kaldığı tarihteki değil, kısa çalışma ödeneği bağlanan tarihten önceki son 120 günlük dönemde aldığı brüt ücret üzerinden hesaplanacak. Söz konusu brüt ücretin yüzde 40’ı oranında işsizlik ödeneği bağlanacak. Başka bir ifadeyle, kısa çalışma ödeneğinden yararlanmış işçilerin işsizlik ödeneğinin süresi açısından bir kayıpları olmayacak. Ancak, işsizlik maaşları bir miktar düşük olabilecek. İŞTEN ÇIKARMA YASAĞI BİR AY UZATILDI Her türlü iş veya hizmet sözleşmesi için getirilen 3 aylık fesih yasağı bir ay uzatıldı. Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, daha önce yaptığı açıklamada işten çıkarma yasağının üç ay uzatılmasının planlandığını belirtmişti. Ancak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında yapılan kabine toplantısında, normalleşme sürecine geçişin hızlandırılması amacıyla işten çıkarma yasağının bir ay uzatılması kararlaştırıldı. İşten çıkarma yasağı 17 Nisan’da başladığı için üç aylık süre 17 Temmuz’da doluyordu. Uzatma kararıyla 17 Ağustos’a kadar işten çıkarma yasağı devam edecek. ÜCRETSİZ İZİN VE NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ DE UZADI Kanuna göre, işveren işten çıkarma yasağı döneminde çalıştıramadığı işçiyi ücretsiz izne çıkartabiliyor. Bu dönemde ücretsiz izne çıkartılan işçiler bu durumu haklı fesih sebebi yapamıyorlar. Ücretsiz izne çıkartılan işçiler için günlük 39.24 TL nakdi ücret desteği ödeniyor. Gerek işverenin ücretsiz izne çıkarma yetkisi, gerekse ücretsiz izne çıkartılanlara 39.24 TL nakdi ücret desteği uygulaması, 17 Temmuz’dan geçerli olmak üzere bir ay süreyle uzatıldı. İSTİHDAM KALKANI İÇİN KANUN ÇIKARTILACAK Kararname ile gerçekleştirilen süre uzatımlarının ardından istihdam kalkanı paketi devreye girecek. Kısa süre içinde Meclis’e sunulması beklenen yasa teklifi ile çeşitli destek mekanizmaları uygulamaya konulacak. Bu çerçevede, kısa çalışmadan ve ücretsiz izinden normalleşmeye dönüşü teşvik etmek amacıyla destek sağlanacak. Kısa çalışmada yer alan veya ücretsiz izne çıkartılan işçilerin normal çalışmaya geçirilmesi halinde, bu işçiler için ödenen primler devlet tarafından karşılanacak. İŞTEN ÇIKARTILAN İŞÇİSİNİ İŞE ALAN İŞVERENE DESTEK İstihdam kalkanı paketi ile 1 Ocak 2019’dan 17 Nisan 2020 tarihine kadar olan dönemde işten çıkartılmış kişilerin son çalıştıkları iş yerine dönmesi teşvik edilecek. İşveren bu kişileri alıp çalıştırırsa, primleri devlet tarafından karşılanacak. İşveren, geri dönen işçisini şu an çalıştırma imkânı yoksa ücretsiz izne çıkartacak. Bu durumda işçiye, işsizlik maaşı alma hakkı olup olmadığına bakılmaksızın günlük 39.24 TL’lik nakdi ücret desteği sağlanacak. İşveren açısından bir yük söz konusu olmayacak. Söz konusu dönemde işten çıkartılan ve işsizlik maaşı almakta olan kişilerin tekrar işe alınması halinde de sigorta primleri devletçe karşılanacak. Bu kişiler 12 ay çalıştırılırsa işsiz kaldıkları dönem emekliliklerine sayılacak. İşsizlik maaşı alma hakkı bulunmayan işçiler eski işlerine dönemezlerse bunlara da nakdi ücret desteği sağlanması öngörülüyor. Normale dönüşün yanı sıra istihdamı artırmaya yönelik de düzenlemeler yapılacak. Mevcut işçi sayısına ilave işçi alan işverene, istihdam maliyetinin yüzde 40’ı oranında destek sağlanacak. 25 YAŞ ALTI VE 50 YAŞ ÜSTÜ ÇALIŞANLARA ESNEK ÇALIŞMA İstihdam kalkanı paketi ile 25 yaş altı ve 50 yaş üstündeki kişilerin kolay istihdamına yönelik düzenlemelere de yer verilecek. Bu kişilerle iki yıla kadar belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilecek. Bu şekilde çalışanlar ile işveren arasındaki iş sözleşmesi, süre bitiminde kendiliğinden sona erecek. Böylece işveren ihbar ve kıdem tazminatı ödemeyecek. İşçi işe iade davası açamayacak. 25 yaşından küçük gençler, ayda 10 güne kadar sigortasız çalıştırılabilecek. İşveren, ayda 10 günden az çalışan genç işçiler için günlük 1.96 TL tutarında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ödeyecek. Gençler isterlerse çalıştıkları bu sürelerin emekliliğe sayılması için uzun vadeli sigorta primlerini kendileri yatırabilecek. Yaşı 50 ve üzerinde olan kişilerin tam zamanlı çalışmadan kısmi zamanlı çalışmaya geçmeleri teşvik edilecek. Bu şekilde çalışanlara gelir vergisi istisnası uygulanacak. Çalışmadıkları sürelerin emekliliklerine sayılması için uzun vadeli sigorta primleri devletçe karşılanacak. Böylece, yaşı 50 ve üzerindeki kişiler ayda 15 gün çalışırlarsa, emeklilikleri bakımından 30 gün çalışmış sayılacaklar.