Covid-19 tedbirlerinin tümüyle bırakıldığı ve salgında yeni bir alevlenme döneminin içinde girildiğini, Sağlık Bakanlığı'nın kendi önlemlerini almayarak tüm tedbiri kişiler ve hekimlerin üzerine yıktığına dikkat çeken Türk Tabipleri Birliği, sağlık meslek örgütleri ve bilim insanlarının yaptıkları uyarılardan sonra bir uyarı da HASUDER'den geldi. Covid-19 salgınıyla ilgili değerlendirme ve önerilerini toplumla ve sağlık otoritesiyle paylaşıldığına vurgu yapılan HASUDER açıklamasında “Covid-19 olgularında ciddi düzeyde artış gözlenmektedir. Ölüm oranları düşük olmakla birlikte, bu durum hafife alınmamalıdır” denilerek sonbahara dikkat çekildi. RİSK YENİDEN YENİDEN ARTIŞ EĞİLİMİNDE Olası daha ağır etkilerin önlenmesi için, sonbahardan önce yapılması gerekenlere ilişkin HASUDER önerileri şöyle sıralandı; Toplumda pandeminin devam ettiği ve riskin yeniden artış eğiliminde olduğu konusunda farkındalık artırılmalı. Kapalı alanlarda, özellikle kalabalık ortak alanlarda maske kullanılmalı. Toplu taşıma araçlarında, şehirlerarası ulaşımda maske kullanımı zorunlu olmalı. UZAKTAN ÇALIŞMA SEÇENEKLERİ UYGULANMALI Gerektiğinde, esnek ve uzaktan çalışma seçenekleri yeniden uygulanmaya başlanmalı. Ziyaret, kutlama, ibadet gibi toplu etkinliklerde açık alanlar tercih edilmeli, kapalı alanlarda ise ortam etkili ve sürekli olarak havalandırılmalı. AŞIYA DİKKAT! Aşı programı yeniden hızlandırılmalı, aşısız ve eksik aşılı olanların en az 3 doz aşı olması sağlanmalı. Kişisel risk durumuna ve hastalık öyküsüne bağlı olarak, gerekli durumlarda ikinci hatırlatma dozları uygulanmalıdır. Bu konudaki önerilerimiz daha önce yaptığımız TTB-UDEK ortak açıklamamızda bulunabilir. 5 yaş üzerindeki çocuklar aşı uygulaması kapsamına alınmalı. Covid-19 tüm yaş gruplarında görüldüğü için, aşı oranları 18 yaş üzeri nüfusta değil, tüm nüfus içinde hesaplanmalı ve değerlendirilmeli. YENİ VARYANTLARA KARŞI YERLİ AŞI GELİŞTİRİLMELİ Yeni varyantlara karşı yerli aşı geliştirme çalışmaları yapılmalı, var olan çalışmalar açıklanmalı. Yeni varyantlara etkili, yeni üretilecek aşıların ithal edilmesi için anlaşmalar hemen yapılmalı, bu aşıların Türkiye’de gecikmeden kullanıma girmesi sağlanmalı. Olguların erken tanısı için PCR ve hızlı test uygulamaları yaygınlaştırılmalı, olguların izolasyonu etkili olarak sağlanmalı. Tanı almasa da, belirtisi olanların başkalarıyla temas etmemesi ve zorunlu temas durumunda maske kullanması sağlanmalı. VERİLER GÜNLÜK AÇIKLANMALI Olgu ve ölümlerin il dağılımları, yaş ve risk grubu özellikleri, aşı durumları ile hastane yatış oranları ve yoğun bakım doluluk oranları günlük olarak açıklanmalı. Yapılmakta olan genomik sürveyans yaygınlaştırılmalı, olguların varyant dağılımları açıklanmalı.