Kripto Para piyasalarına yatırım yapanlar son günlerde ekrandan gözlerini ayıramaz hale geldiler. Kripto paralar kısa sürede büyük kayıplar vermeye başladı ve düşüşlerin devamı da geliyor. Fed’in faizi 50 baz puan artırmasının ardından kısa süreli küçük yükseliş hareketiyle cesaret kazanan yatırımlar bir anda ters hareketle paralarını kaybetmeye başladı. Fed Başkanı Jerome Powell’ın Haziran ve Temmuz’da faiz artırımlarına devam edileceğini, Fed’in bilançosunu Haziran ayından itibaren daraltmaya başlayacağını açıklaması kripto paralarda buhrana yol açtı. Fed’in bilançosuyla kripto paralar arasındaki korelasyonun uyumlu olması satışları derinleştirdi. Fed bilançosunu artırdığında kripto paralar yükseliş göstermiş, daralttığında da sert düşüşler görülmüştü. HERKESİN TEK SORUSU VAR: DÜŞÜŞ NEREDE DURACAK Sosyal medyada grafikler, teknik analizler ve tavsiyelerde bulunan uzmanlar nedeniyle birçok yatırımcı ellerindeki varlıkları kaybetti. 2022 yılı sonunda Bitcoin’in çok yüksek miktarlara ulaşacağını iddia eden uzmanlar düşüş karşısında suskunluklarını koruyorlar. Yatırımcılar ise kayıplarının nerede stop edeceğine dikkat kesilmiş durumda. BİLANÇO ARTIRIM VE AZALTIMI NEDİR? Fed, varlıkları satın aldığında bilanço da otomatik olarak genişliyor. Buna benzer şekilde Fed varlıklarını sattığında ise bilanço daralıyor. Ancak Fed her ne kadar istediği kadar sınırsız bir biçimde bilançosunu genişletebilse de bilançoyu daraltmayı sınırsız olarak yapamıyor. KRİPTO PARALARDA NELER OLUYOR? Bitcoin liderliğinde başlayan düşüş hareketi altcoinlerde çok büyük kayıplara neden oldu. Bitcoin kısa sürede 40 bin dolardan 29 bin dolara kadar geriledi. Çok kısa sürede yüzde 28’e yakın düşüş kaydeden Bitcoin tarihi zirvesinden de yüzde 58 oranında uzaklaşmış durumda. Bitcoin’le birlikte Ethereum, Ripple, Solana, Dogecoin, Shiba Inu gibi volatil kripto para birimleri de dev kayıplar yaşadı. LUNA ETKİSİ DE VAR Terra’nın sabit kripto parası UST, toparlanma çabalarına rağmen yeniden sabitliğini kaybederek 0,53 dolara kadar geriledi. Luna Foundation Guard, UST'nin 1 Dolar sabitliğini sağlamak için tüm Bitcoin rezervlerini kullanmasına rağmen fiyatı eşitleyemedi ve başarısız oldu. Luna ise dramatik düşüş sergiledi ve kısa sürede yüzde 90'a yakın kayba yönelerek şu sıralar 85 lira seviyelerinde işlem görüyor. Luna düşüşlerden önce 1300 lira seviyelerinde işlem görüyordu. Yatırımcıları ellerindeki tüm varlıkları neredeyse kaybetme riskiyle karşı karşıya kaldı. SEC BAŞKANI GENSLER’DEN KOMPLO UYARISI ABD’nin SPK’sı niteliğindeki SEC’in Başkanı Gary Gensler, kripto para borsalarının kendi müşterilerine karşı işlem yapıyor olabileceğini ve bunu da sıklıkla yaptıklarını söyledi. Müşterilerine karşı kripto para borsalarının piyasa yapıcılığı görevi üstlendiklerini iddia eden Gensler bu durumdan endişe ettiğini de belirtti. “HIZLI DÜŞÜŞLER AYI SEZONUNU GÜÇLENDİRMİŞ DURUMDA” Bitçi Teknoloji CEO’su Onur Altan Tan, son günlerde yaşanan düşüşleri değerlendirdi. Tan “Kripto dünyasında volatilitenin arttığı günler yaşıyoruz. Özellikle Bitcoin’de son günlerde yaşanan hızlı düşüşler, ‘ayı sezonu’ vurgusunu da güçlendirmiş durumda. Bitcoin dünyada en fazla kullanılan ve yatırım yapılan kripto para olarak çok daha ön planda olsa da özellikle alt coinlerdeki düşüş çok daha keskin. Bazı kripto paralarda yüzde 90’lara varan düşüşler de görüyoruz” dedi. “DÜŞÜŞLERİN ANA SEBEBİ FED” Kripto para piyasasındaki düşüşün ana sebebi olarak Fed’i öne çıkaran Tan “Volatilitede en belirleyici haber kaynaklarından birisi şüphesiz Fed. Fed’in bilanço daraltacağını artık daha yüksek sesle söylemeye başlaması, piyasalardaki aşağı yönlü harekete neden olan birincil neden. Fed’in bilanço daraltmaya aktif olarak başlamasıyla bu hareketin hızlanabileceğine yönelik yorumlar yapılsa da ben genel olarak bu beklentinin piyasa tarafından satın alındığını ve bugünkü hareketin de temel olarak bu beklentinin bir parçası olduğunu düşünüyorum. İtibarlı çok sayıda finans kuruluşunun da görüşü bu şekilde. Ama kısa vadede piyasa hareketlerini kestirmenin zorlaştığı, öngörünün azaldığı günlerdeyiz” açıklamasını yaptı. “ŞU TESPİT ÇOK ÖNEMLİ” Tan “Artık kripto para teknolojisi günümüz dünyasının bir gerçeği. Ekonomide bugün geçerliliğini tüm sisteme kabul ettirmiş bir para devrimi. Ve biz bu devrimin henüz çok başındayız. Bitcoin’in hayatımıza girmesinin üzerinden sadece 13 yıl geçti. Bugün yatırımcıların cüzdanlarında yer alan çoğu kripto varlık 2-3 yıl önce ortada yoktu” ifadesini kullandı. “HABER ODAKLI DÜŞÜŞLER AZALIYOR” Piyasada spekülatif hareketlere neden olan haberler nedeniyle düşüşlerin azaldığına dikkat çeken Tan şu sözleri söyledi: “Haber odaklı düşüşlerin etkisi de piyasada her geçen gün azalıyor. Evet, yüzde 10-15’lik düşüşler gerçekten cüzdanlarda negatif etki yaratabiliyor ama aynı ya da benzer haberlerin geçmiş dönemde yüzde 40-50’lik düşüşleri tetiklediğini de hatırlamamız gerekiyor. Benzer bir durum yükseliş dönemleri için de geçerli. Yakın geçmişte, ABD’den, Çin’den ya da kurumsal bir şirketten gelen olumlu haberler piyasayı çok ciddi şekilde etkilerken bu etki şimdi çok daha az. Bu da, geniş perspektifte, kripto paraların bir yatırım aracı olarak piyasada kabul edildiğinin bir göstergesi. Bu durumu, küresel ölçekteki kullanıcı sayısından, toplam işlem hacminden de teyit etmek mümkün” “KISA VADEDE TAHMİN YÜRÜTMEK ÇOK GÜÇ” Aşırı volatil seyreden kripto para piyasasında tahmin yürütmenin zor olduğunu belirten Tan “Dolayısıyla, kısa vadede fiyat odaklı tahmin yürütmek şu an için çok güç olsa da blockchain teknolojisinin ve kripto varlıkların önümüzdeki dönemde çok daha güçleneceğini ve dünya ekonomisindeki yerlerini güçlendireceklerini düşünüyorum. Şu an yaşadığımız aslında bir doğum sancısı gibi. Bu sancılar bir süredir tekrarlanıyor, benzer sancıları ya da hızlı yükselişleri piyasada görmeye devam edeceğiz” dedi. YATIRIMCILARA ÖNEMLİ TAVSİYE Bitçi Teknoloji CEO’su Onur Altan Tan “Bu süreçte yatırımcıların da çok dikkatli olmasında fayda var. İlk olarak borsa seçimleri çok önemli. Güvenliği yüksek, yatırımcı dostu borsalarda işlem yapmalarını tavsiye ediyorum. Diğer yandan, özellikle sosyal medyada çok fazla manipülatif hesap ortaya çıkmış durumda. Kimseye yüzde 100 güvenmeden, herkesin kendi risk hesabını yapması çok önemli. Teknik analizin her zaman çalışmadığını; düşüş ve yükseliş hareketlerini tetikleyen çok fazla unsur olduğunu unutmamak gerekiyor. Bu yüzden de bireysel yatırımlarda en önemli konu risk-getiri hedeflemesini doğru yapabilmek. Yükselişlerde kar almayı bilmek, bireysel risk yönetimi kapsamında stop-loss kullanmak günümüz kripto para okur yazarlığının önemli unsurları” sözlerini söyledi. Pandemi sonrası Fed'in likiditeyi artırması, hane halkına doğrudan nakit destek vermesi bireyleri Coin piyasasına yöneltti. Şu anki durumda ise likiditenin kısılması nedeniyle kripto paralarda gerileme yaşanıyor. Bitcoin'in arkasında Fed olduğunu ileri sürmek sadece bir temelsiz varsayım olur, çünkü Fed'in likidite azaltmasından küresel Piyasalar ve tüm para birimleri de olumsuz etkileniyor. BITCOIN’İN ARKASINDA FED Mİ VAR? Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, Fed’in bilanço daraltma sinyaliyle birlikte düşüşe geçen kripto para borsalarına ilişkin kısa yorumda bulundu. Erkan “Pandemi sonrası Fed'in likiditeyi artırması, hane halkına doğrudan nakit destek vermesi bireyleri coin piyasasına yöneltti. Şu anki durumda ise likiditenin kısılması nedeniyle kripto paralarda gerileme yaşanıyor. Bitcoin'in arkasında Fed olduğunu ileri sürmek sadece bir temelsiz varsayım olur, çünkü Fed'in likidite azaltmasından küresel piyasalar ve tüm para birimleri de olumsuz etkileniyor” dedi. OTORİTE VE REGÜLASYON YOK! UZMANLAR YTD YAZARAK YÜKÜMLÜLÜKTEN KURTULABİLİR Mİ? Sermaye Piyasası Kurulu 2020 yılının Nisan ayında izin almaksızın yapılan sermaye piyasası faaliyetlerine ilişkin açıklama yapmış ve uyarıda bulunmuştu. Ancak bu uyarının kapsamına sermaye piyasası faaliyetleri yer alıyor ve kripto paradan bahsedilmiyordu. Kripto para konusunda uzman isimlerden olan Avukat Oğuz Evren Kılıç “Hukukumuzda kripto para diye bir şey var olmadığından, hâliyle bunun bir yatırım aracı olması, bunlar ile ilgili verilen yatırım danışmanlığı hizmetinin de mevzuat çerçevesinde yatırım danışmanlığı hizmeti olarak tasnif edilmesi bugün için imkânsız. Yâni Sermaye Piyasası Kurulu’nun kamuoyuna yönelik yapmış olduğu uyarının kapsamına kripto para piyasasında yatırım danışmanlığı hizmeti veren kişi ve kuruluşların da dâhil olduğunu söylemek hukuken mümkün değil. Kripto para piyasası ile ilgili, özellikle sosyal medya başta olmak üzere, birçok ortamda yatırım danışmanlığı veren kişi ve kuruluşların 6362 sayılı kânun kapsamında değerlendirilmesi ve herhangi bir idari ve cezai yaptırıma tâbî tutulması pek mümkün görünmüyor” dedi. DOLANDIRICILIK SUÇUNA DİKKAT! ‘YTD’ YAZMAK KURTULUŞ DEĞİL Avukat Kılıç “Kripto para piyasası alanında yatırım danışmanlığı hizmeti veren kişi ve kuruluşların tamâmen başıboş olduğu anlamına gelmiyor. Bu büyük yasal boşluk, bir yönüyle bu yatırım danışmanlığı hizmeti veren kişi ve kuruluşları başka bir risk ile karşı karşıya bırakıyor: Türk Ceza Kanunu kapsamında dolandırıcılık suçu başta olmak üzere, birtakım suçlar kapsamına dâhil olmak. Şöyle ki; kripto para piyasası dâhilinde ücretsiz yatırım danışmanlığı hizmeti verenlerle ilgili olarak böyle bir riskin var olduğunu söylemek zor. Fakat ücret karşılığında yatırım danışmanlığı hizmeti verenler, olası bir şikâyet/ihbar durumunda, Türk Ceza Kânunu kapsamında bazı suçlamalarla ve hatta yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir. Dahası, kripto para piyasası kapsamında ücret ya da komisyon karşılığında portföy yönetimi ve danışmanlığı yapan kişi ve kuruluşlar da bu riskle karşı karşıya. Burada belirleyici olan nokta, bu yatırım faaliyetlerinin ücret ya da komisyon karşılığında yapılması ve “müşterilerin” bu faaliyetlerden dolayı zarara uğraması. Böyle bir durumda “Yatırım tavsiyesi değildir”, yâni “YTD” yazarak paylaşım yapmanın yine hukuken bir anlamı ve faydası yok” ifadelerini kullandı. YATIRIMCILAR DİKKAT! Kılıç “Ülkemizde kripto para piyasası ile ilgili herhangi bir yasal düzenleme yapılmadığı sürece, piyasadaki bu gri durum fırsatlar yarattığı kadar, riskler de barındırıyor. Bu nedenle sâdece yatırımcılar değil, yatırım faaliyetleri sürdüren kişi ve kuruluşlar da attıkları adımları iyice ölçüp biçerek atmalı” dedi.