Hazine ve Maliye Bakanlığı, kira gelirlerinin raporlanması ve vergi diliminin belirlenmesine yönelik hazırlıklara başlarken, kira vergisinde vatandaşların araştırdığı detaylar da netlik kazandı. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kılavuzuna göre; arazi, binaların dışında madenler, taş ocakları, televizyon filmleri, telif hakları ve gizli işlemlerde kira gelirine dahil olabiliyor
Kira gelirinin vergil alınmasına için nakden veya ayni olarak tahsil işlemi yapılması isteniyor. Önümüzdeki yıllara bağlı olup, nakit olarak tahsil edilen kira ücretleri, ödemenin verildiği yılın değil, kazancın ilgili olduğu yılın geliri olarak görülüyor. 2023, 2024 ve 2025 yılları kira gelirleri topluca 2023 yılında alınırsa, her yıla ait kira bedeli ilgili yılın geliri olarak değerlendiriliyor. Kiranın ayni (mal, eşya vb.) olarak alınması durumunda, veilen kiralar Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre emsal bedeli ile para olarak döndürülebiliyor.
Sınır nasıl uygulamaya alınacak?
2023 için yıllık 21 bin TL, 2024 için 33 bin liralık kira geliri istisnası bulunuyor. Bu tutarların altında kira kazançları için vergi verilmesine gerek duyulmuyor. Şimdi kira geliri beyannamesi gösterecek ev sahipleri, geçen yılki gelirlerini ve 21 bin liralık istisna tutarını ele alması gerekiyor.
Mesela, geçen yıl evini aylık bin 700 TL’den kiraya çıkaran ve yıllık 20 bin TL kira kazancı olan bir kişi, istisna tutarı olan 21 bin TL’nin altında kaldığı için gelir beyanında bulunmasına gerek duyulmuyor. Fakat yüksleen kiralarla beraber pek çok evin yıllık kirası, istisna tutarlarının üzerine çıkacak. Bu anlamda, istisna tutarı düşülerek gelir beyanında bulunması gerekiyor.
Kiralık evlerde emsal kira tutarı, yetkili birimler veya mahkemelerce değerlendiriliyor. Kira takdiri ya da tespiti gerçekleşmemiş ise emsal kira tutarı, bina veya arazinin emlak vergisi değerinin yüzde 5’i olarak değerlendirmeye alınıyor. 2023 yılında emlak vergisi değeri 3 milyon 800 bin TL olan bir apartman dairesini bedelsiz olarak arkadaşının kullanımına sunan bir ev sahibi için emsal kira bedeli, 190 bin TL olarak tespiti yapılıyor.
Boşta duran gayrimenkullerin korumaya alınması amacıyla ücretsiz olarak başkalarının ikametine sunulması, anne-baba, büyükanne-büyükbaba, çocuklar, torunlar veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilen evler için emsal bedel yer almıyor, istisna uygulanbiliyor.
Fakat burada da bir sınır söz konusu. Mesela mal sahibi baba, çocuğunun ikametine iki adet ev tahsis etmişse, sadece bir gayrimenkul için emsal kira bedeli hesaba katılmazken, ikinci ev için emsal kira bedeli hesaplanıyor. Teyze, hala, amca gibi akrabaların bedelsiz oturduğu evler istisnaya dahil edilmiyor. Ancak, ev sahibi ile akrabaların aynı evde beraber oturması halinde istisna geçerli sayılıyor.
İnternetten İşlem Sağlama
Ev sahipleri, beyanname göstermeleri geren tutarlar için vergi dairelerine ulaşabileceği gibi internet vergi dairesinden de işlem sağlayabiliyor. “hazirbeyan.gib.gov.tr” adresinden giriş yapılarak vergi işlemleri kolaylıkla gerçekleştirebiliyor, tutarlar değerlendiriliyor. İstisna dahilindeki vatandaşlar da talebe bağlı olarak bildirim sağlayabiliyor.
Bu konumdaki ev sahipleri, “kira geliri elde etmedim”, “gayrimenkulü sattım”, “kendim oturuyorum”, “üstsoy, altsoy veya kardeşim oturuyor”, “beyan sınırı altında kira elde ettim” gibi seçeneklerden birisini gösterebiliyor. Birden fazla konuttan kira kazancı olması durumunda ise istisna, kira gelirleri toplamına bir defa uygulamaya konuluyor.
Başvuru tarihi ne zaman?
Kira kazançları olanların, 2023 dönemine ait beyana tabi (istisna sınırını geçen) gelirleri için 1 Mart - 1 Nisan 2024 (31 Mart 2024 tarihinin hafta sonuna rastlaması nedeniyle) tarihleri arasında beyannamelerini sunmaları önem arz ediyor. Vergi ödemesinin birinci taksiti 1 Nisan 2024’e, ikinci taksiti 31 Temmuz 2024’e kadar verilmesi gerekiyor.
