Sigortalı çalışanlar, yaşlılıkta sabit bir gelir sahibi olabilmek amacıyla emeklilik için gerekli koşulları sağlamaya uğraşıyor. Yaş, prim ve sigortalılık süresi emeklilik için olmazsa olmaz. Bu üç koşulu sağlayan emekli maaşı bağlatıyor. Yaş dışında prim ve sigortalılık süresini tamamlayanlar da isterlerse işten ayrılıp yaşı bekliyor. Bazı vatandaşlar emekliliği gelse de çalışmaya devam ediyor. SGK’DAN O YAZI ALINMALI Emeklilik için işten ayrılırken sosyal hakların korunması da önemli. Bunun için Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) ‘emekli olabilir’ yazısı alınarak işyerine ibraz edilmesi gerekiyor. Bu yazıyı alanlar ister yaş dışında prim ve sigortalılık süresini tamamlamış olsun isterse emekli maaşı bağlatmış olsun kıdem tazminatına hak kazanıyor. Bu kişiler yeniden çalışmaya başlamaları halinde ikinci hatta üçüncü kıdem tazminatını da alabiliyor. Ancak burada çok önemli bir ayrıntı var. BU AYRINTIYA DİKKAT! Emekli olan SSK’lı (4A) çalışmaya devam etmek isterse, yasaya göre onun için 1 Ekim 2008 tarihi devreye giriyor. Bu tarihin iki etkisi var: 1) Bu tarihten önce işe başlamış veya emekli olmuş kişiler SSK’lı çalışmalarını sürdürmek isterse; ya emekli aylıklarını kestirecek ya da sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi olarak çalışacak. 2) 1 Ekim 2008’den sonra sigortaya giren ve emekli olanlar ise maaşını kestirmeden çalışamayacak. Yani, SGDP ödeyip çalışma imkanı elde edemeyecek. KESİNTİLER NELER? 1 Ekim 2008’den önce işe girerek hangi statüde emekli olursa olsun emekli aylığını kestirmeden 4A’lı çalışanlar, SGDP ödemek zorunda. SGDP, brüt ücretin yüzde 30’u üzerinden alınıyor (yüzde 22.5’ini işveren öder, çalışan emeklinin ücretinden de yüzde 7.5 kesilir). Ayrıca işveren çalışan emekli için yüzde 2 iş kazası ve meslek hastalığı primi ödüyor. Aylığını kestirip çalışan emekli için ise herhangi bir değişiklik olmuyor, normal bir sigortalı gibi prim ödeniyor. ÇALIŞAN EMEKLİ İSTİFA EDEREK KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ? Çalışan emekli kendi isteği ile işinden ayrılırsa kıdem tazminatı alamaz. Çalışan emeklinin kıdem tazminatı alabilmesi için iş akdinin; ya işverence haksız yere ya da kendisince haklı bir nedenle feshedilmesi gerekiyor. Primin gerçek ücret üstünden ödenmemesi, yıllık izin kullandırılmaması, mobbing (psikolojik şiddet) uygulanması vb. fiiller çalışana iş akdini haklı nedenle fesih hakkı verir. Bu nedenlerle iş akdinizi feshederseniz kıdem tazminatı alabilirsiniz. Aksi halde alamazsınız. DİĞER KOŞULLARA DA BAKILIYOR Emekli aylığını kestirmeden destek primine tabi olarak çalışmaya devam edenler, tekrar emekli olamıyor. Dolayısıyla ‘emeklilik gerekçesiyle’ kıdem tazminatı da alamıyor. Fakat kişi; işten çıkarma, geçerli nedenle (maaşın geç ödenmesi ve mobbing-psikolojik baskı gibi) sözleşme feshi, en az 1 yıllık çalışma süresinin olması gibi normal bir işçiyle aynı kurallara tabi olarak tazminat alabiliyor. Kıdem tazminatını sıfırladıktan sonra emekli maaşını kestirip çalışmaya devam eden emekliler ise yeniden emeklilik dilekçesi vererek, emeklilik sonrası sürelerin tazminatını almaya hak kazanıyor. Öte yandan kendi isteği dışında işten ayrılan emekliler ihbar tazminatına da hak kazanıyor. İhbar tazminatı çalışma süresine göre 8 haftaya kadar çıkıyor. Kıdemin sıfırlanıp sıfırlanmadığı burada önemli değil. HANGİSİ AVANTAJLI? 20 yıl aynı işyerinde çalışıp kıdem tazminatını alarak emekli olan ve emeklilikten sonra yeniden aynı işyerinde 3 yıl daha çalışmaya devam eden kişi ikinci kez kıdem tazminatına hak kazandığından, bu sefer yalnızca 3 yıllık süre üzerinden kıdem tazminatı hesaplanıyor. Kişi emekli olup kıdemini almadan çalışmayı sürdürürse, 23 yıllık tazminatını toplu olarak alıyor. Ancak genel tavsiye, emekli olunduğu anda kıdemi alma yönünde. Bu seçenek size avantaj sağlıyor.