Bütün dünya, pandeminin kapattığı sınırlarla başlayan, Rusya-Ukrayna savaşıyla zirveye çıkan ham madde kriziyle çalkalanıyor. Gıdadan petrole, pamuktan gübreye kadar hemen hemen her şey, dünya ticaretinin altüst olmasıyla karaborsaya düşmeye başladı. Bu iki ülkenin savaşı buğdaydan ayçiçeği yağına, petrolden gübreye, kimyasaldan kağıda, çelikten plastik ve keresteye kadar birçok ürünün tedarikini zorlaştırdığı için Türkiye ham madde sıkıntısına girdi, fiyatlar arttı, otomotiv, tarım, enerji gibi sektörler başta olmak üzere birçok üründe arz eksiği oluştu. Dünyanın tartışmasız en büyük üretim ve tedarik merkezi olan Çin, oluşan dengeleri kendi lehine çevirirken, dünya ticaretini sarstı. Ham maddeyi büyük oranda ithal edip katma değer sağladıktan sonra dış satışı gerçekleştiren Türkiye İhracatçılar Meclisinin Başkanı İsmail Gülle, tedarik avantajı kat kat büyüyen Çin'in yokluk algısıyla piyasaları bozduğunu söyledi. KİMSE HAM MADDE OLARAK SATMIYOR Gülle'nin ekonomi gazetecileriyle bir araya geldiği iftar organizasyonda verdiği bilgiye göre, Ukrayna-Rusya savaşıyla zirveye çıkan tedarik sıkıntısı, Çin'in yokluk algısını pompalama yoluyla fiyat artışına dönüştü ve küresel enflasyonun artışını hızlandırdı. Gülle "Çin bu yolla fiyat artırıyor. 'Fiyatı neyse alayım' deseniz dahi piyasaya kısıtlı mal veriyor ve bu kez imalatçılar tabir yerindeyse sıraya giriyor, talep daha da körükleniyor, fiyat daha da artıyor" değerlendirmesini yaptı. Çin eliyle pompalanan ham madde sıkıntısının diğer bir boyutu da 'var ama satmam' eğilimi. TİM Başkanı Gülle "Ham madde artık her şey: Merkez ülkeler ellerindeki bu değeri ucuza satmak istemiyor. Mesela kimse pamuk olarak satmak istemiyor. Emtia kıymetli. Örnek vermek gerekirse Özbekistan pamuk satmayı yasakladı. İplik yapıp satmak istiyor. Yakında ipliği de yasaklar, kumaştan öncesini satmayacak. Bunlar bizim de geçtiğimiz aşamalar" dedi. Alüminyum ve çelik sıkıntısından da söz eden Gülle, otomotiv sektöründeki üretim azalmasına dikkat çekerken, beyaz eşyacıların da ham madde sıkıntısı sebebiyle üretim ve ihracatta gerilemeler yaşayabileceğini kaydetti. MAYIN, KARADENİZ'DE TİCARETİ DURDURDU Karadeniz'de geçtiğimiz günlerde bulunan mayınların burada ticareti durdurduğunu söyleyen Gülle "Bu büyük bir problem. Oradan ürün gelemiyor" dedi. ABD'nin ihracatın 2 senedir her ay arttığı tek ülke olduğunu da vurgulayan Gülle "Süreç böyle devam ederse, ABD'ye ihracatımız Almanya'yı geçer ve birinci sıraya yerleşir. Hemen hemen her üründe durum bu" dedi. Bütün sektörlerin derdi olan 'yazılımcı' sıkıntısını Gülle de dile getirdi ve "Biz de bulamıyoruz. Maaşlar hızla yükseliyor. Devletin 1 milyon yazılımcı hedefi çok önemli. Gençleri bu tarafa yönlendirmek şart. Yazılımcı yaşı her geçen gün düşüyor" dedi. TEKSTİL MAKİNESİNDE 2 YIL SIRA BEKLİYORUZ Gülle'nin verdiği bilgiye göre tekstil makinesinde 2 sene sıra ve şimdilik yüzde 20 zam var. Sıra beklediğimiz, iplik makinesi. Gaziantep'te çok iyi üretim makineleri var ama onlar dokuma makinesi. Tekstil terbiyede çok iyi makinecilerimiz var. Pakistan ve Hindistan'a da yoğun satışımız var. MODADA RUSYA'YLA YENİ YOL AÇABİLİRİZ Rusya'daki AVM'lerin, ülkeden çıkan markalar sebebiyle Türk markalarını yarı fiyatına kiralarla davet ettiğini hatırlatan Gülle "İpekyol, Damat, LC Waikiki, Kiğılı gibi markalar özel davet aldı. Marketlere de davet var. Yakında enerji ve tekstil kafa kafaya gelebilir. Rusya moda anlamında da bize büyük ve önemli bir yol açabilir. BM'nin ambargo kararına uysak dahi gıda, giyim hariç tutulabilir" dedi. CANAN ERASLAN