Türkiye’de riskli binaların yenilenmesi için yürütülen kentsel dönüşüm seferberliğine hız vermek ve vatandaşa kolaylık sağlamak adına birçok destek sunuluyor. Kira yardımı, kredi faiz desteği, yüzde 1 oranlı Katma Değer Vergisi (KDV) gibi uygulamaların yanı sıra 2018’de yapılan bir düzenlemeyle kentsel dönüşüm kapsamında (6306 sayılı kanun) inşa edilen binalar vergi ve harçlardan muaf tutuldu. HARÇ VE VERGİLER 10 Aralık 2018’de Resmi Gazete’de yayımlanan Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 24’üncü maddesi kapsamında kentsel dönüşüm projesinden ev alan kişilerin tapu harcı ödememesinin önü açılırken, müteahhitler de dönüşüm projelerinde hak sahiplerinin dairelerinin dışında kendilerine kalan dairelerin tapu devrinde harç istisnasına tabi tutulmuştu. MAĞDURİYET YAŞANIYOR Yaklaşık 4 yıldır yürürlükte olan muafiyete rağmen bazı tapu müdürlüklerinde, belediyelerde ve noterlerde kentsel dönüşüm konutlarının ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemlerinden harç ve vergi talep edilebiliyor. Bu durum pek çok ihtilaf yarattığı gibi çoğu ihtilaf da mahkemelere taşınıyor. Mahkemelerde kararlar genellikle vatandaş lehine çıkıyor ve geriye dönük iade alınabiliyor. HANGİ ÖDEMELERDEN MUAF? Noter harcı, Tapu harcı, Belediyelerce alınan ücret ve harçlar, Veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretler, Damga Vergisi, Kentsel dönüşüm kapsamında kullandırılan krediler dolayısıyla lehe alınacak paralar, banka ve sigorta muameleleri vergisi. KİRA YARDIMINDA ARTIŞ GÜNDEMDE Son dönemde ülkenin gündeminde yüksek kiralar bulunuyor. Kentsel dönüşüm kapsamında illere göre 750 ile 1.050 lira arasında verilen kira yardımı da piyasa koşullarına göre yetersiz kaldı. Geçtiğimiz günlerde İstanbul Kartal’da kentsel dönüşüm temel atma törenine katılan Çevre ve Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’a bölge halkından kira yardımlarının artırılması talebi geldi. Bakan Kurum, rakamların güncellenmesi için orada talimat verdi. BAŞKA HANGİ TEŞVİKLER VAR? Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca binasını güçlendirecek vatandaşa 160 bin lira, konut yapım, konut edindirme, işyeri yapım ve işyeri edindirme kredilerinde de 400 bin liraya kadar kredi veriliyor. Krediye ayrıca 400 baz puana kadar faiz desteği sağlanıyor. Kamu bankalarında konut kredileri 120 ayda yüzde 1.29 olarak uygulanırken, bakanlığın faiz desteği ile bu oran enerji verimli konutta yüzde 0.88’e, standart konutta yüzde 0.96’ya iniyor. 400 bin liralık kredide aylık 6 bin 571 lira ödeyecek vatandaşın taksidi 5 bin 410 liraya iniyor. Vatandaşın avantajı 139 bin 276 lira oluyor. Evini kendi dönüştürenler için Katma Değer Vergisi (KDV) yüzde 1 olarak uygulanıyor. Riskli yapıda 18 aya kadar kira yardımı veriliyor. Kira yardımı illere göre 750 ile 1.050 lira arasında değişiyor. Kira yardımı ya da kredi desteğinden yalnızca biri kullanılabiliyor. NASIL GERİ ALINABİLİR? SIK KARŞILAŞILIYOR Kentsel dönüşüm kapsamında harç ve vergi ödeyenlerin bu ödemeyi geri alabilmesi için yapılması gerekenleri Mono Hukuk Kurucusu Avukat Hanife Emine Kara anlattı. 6306 sayılı Kanun gereğince kentsel dönüşümde tapu ve noter harçlarından muafiyet söz konusu olduğu halde bazı tapu müdürlüklerinin ve belediyelerin muafiyet uygulamadığını ve bu durumla çok sık karşılaştıklarını ifade eden Kara, yalnızca maliklere değil müteahhidin vatandaşlara sattığı bağımsız bölümlere de muafiyetin uygulanmadığını söyledi. 5 YIL İÇİNDE DAVA Muafiyetin uygulanmaması halinde hem müteahhidin hem de maliklerin söz konusu bedeli ihtirazi kayıtla ödemesi gerektiğine dikkat çeken Kara, “Akabinde ödenen harçların iadesi için vergi dairesine başvurulmalıdır. Vergi daireleri çoğunlukla ödenen bu harçları iade ediyor. Ancak vergi dairesinin de iade etmediği tutarların olması halinde vergi mahkemelerinde dava açılarak ödenen harçlar geri alınabilir. Bu davanın 5 yıl içinde açılması gerekiyor” diye konuştu. ÜÇÜNCÜ KİŞİYE SATIŞTA GEÇERLİ Mİ? Hanife Emine Kara, muafiyetin yalnızca ilk devirlerde geçerli olduğunu belirterek, “Yani kentsel dönüşüm kapsamındaki bir projeden alınan bağımsız bölüm üçüncü kişiye satıldığında artık harç muafiyeti söz konusu olmayacaktır” dedi. Meltem Kara Söyleyenoğlu/Posta