Ekonomist Mahfi Eğilmez, kendi web sitesinde paylaştığı yazısında, "2022'de Türkiye'de kişi başına gelir 10.655 dolar idi. Bu durumda, kişi başına gelirimiz bir yılda dolar bazında %23 artış gösterdi. Ancak, bu artışın halk tarafından hissedilmediği düşünülürse, bu artışlar gerçek mi yoksa alışık olduğumuz türden bir yanılsama mı?" diye sordu.
Eğilmez'in yazısındaki bir bölümde, GSYH'nin nasıl hesaplandığına dair bir açıklama yapıldı. Bir ekonomide, üretim yoluyla GSYH, öncelikle cari fiyatlarla hesaplanır. Yani, bir yıl içinde ekonomide üretilen mal ve hizmetlerin miktarları ile satış fiyatları çarpılarak toplanır ve cari fiyatlarla GSYH elde edilir.
Örnek olarak, sadece ekmek ve peynir üretimi yapılan ve 100 kişilik bir nüfusu olan bir ekonomi düşünelim. Bu ekonomide, 2022'de ortalama Dolar/Lira kuru 3 olarak kabul edildiğinde, 2022'nin cari fiyatlarla GSYH'si 50.000 USD ve kişi başına geliri de 500 USD'dir.
2023'te, ülkeye 10 sığınmacı gelmiş ve ekmeği-peyniri üretimine katılmıştır. Bu durumda, ekonomide üretim miktarında ve fiyatlarında artışlar olmuştur. Ortalama dolar kurunun 3,5 olması gereken durumda baskı altında tutularak 3,3'te sabit tutulduğunu varsayalım. Ancak, bu sığınmacılar nüfusa dahil edilmediği için GSYH ve kişi başına gelir hesaplamaları değişecektir.
Bu senaryoda, ekonominin GSYH'si 2023'te %30 artmış gibi görünmektedir. Ancak, gerçekte sığınmacılar hesaba katıldığında kişi başına gelirde sadece %1,2 artış olduğu ortaya çıkar. Gerçeklere uygun hesaplama yapıldığında, cari fiyatlarla GSYH'nin artış oranının kişi başına gelir artış oranından daha yüksek olduğu görülür.
