2 doz BioNTech olanların bir doz daha vurulmayacağı sanılırken Sağlık Bakanı Koca, “2 doz mRNA (BioNTech) aşısı olan vatandaşlarımızın da hatırlatma dozuna ihtiyacı olacak” açıklamasını yaptı. Peki 3. doz ne zaman yapılmalı, herkes bu dozu olmalı mı, koronaya karşı sürekli aşı mı olacağız? Bilim Kurulu üyeleri, Hürriyet'ten Meltem Özgenç'e açıkladı: 3’ÜNCÜ DOZ NE ZAMAN? Prof. Dr. Kenan Midilli: “Normalde vücut bir enfeksiyonla karşılaştığında, onu vücuttan atabilmek ve yenebilmek için şiddeti bir tepki verir. Yendikten sonra da şiddetli tepki halini sürekli olmasının kendisine zarar vereceğini bildiği için bu enfeksiyon etkeni kontrol altına alındıktan sonra vücut tekrar aşırı tepki halinden normale döner, ama aynı etkenle tekrar karşılaşma olasılığına karşı bu sefer çok daha hızlı bir şekilde yanıt geliştirebilecek bir bağışıklık belleği oluşturur. Siz o karşılaşmadan ne kadar uzaklaşırsanız, verilen tepkinin düzeyi o kadar düşmeye başlar. Yani nedir bunlar, antikorlar ve aktive olmuş “t” hücreleri. Ama vücudun belli bölgelerinde antikor üretecek olan bellek devreye girmek üzere yedekte tutulur. Aynı durum aşı ile uyarılan bağışık yanıtlar için de söz konusudur. Zaman içerisinde antikor düzeyleri düşer. Ama tekrar karşılaşma halinde hızlı bir şekilde yükselir. Kalan belleğin vereceği yanıtlar enfeksiyonun oluşumunu engellemese bile, enfeksiyonun vücutta büyük hasar ya da ölüm gibi beklenmeyen sonuçlarını çoğu zaman engeller. Gerçek yaşam verileri (Amerika ve İsrail) özellikle bağışıklık sistemi daha düşük düzeyde yanıt verebilen ileri yaş grupları olmak üzere antikor hücrelerinin aşıların etkililiğinin altıncı aydan sonra azaldığını gösterdi. Bu nedenle Türkiye’de de belleği tazelemek ve güçlendirmek için aşıların etki düzeyini yükseltebilmek için ikinci doz aşıdan 6 ay sonra hatırlatma dozu yapılma kararı alındı.” HANGİ ÜLKELER YAPIYOR? Prof. Dr. Zafer Kurugöl: “Özellikle İsrail dünyada mRNA aşısını ilk başlatan ve en yüksek oranda, en hızlı yapan ülke. Çok kısa zamanda toplumunun büyük bir kısmını aşılama başarısı da gösterdi. Tam doz aşılama şu anda yüzde 63. Toplam aşı oranı ise yüzde 68. Ama buna rağmen İsrail’de vaka sayıları artınca ‘ilave dozlar yapılsın mı’ konusu gündeme geldi. İlk aldığı karar 50 yaş üstündeki kişilere ikinci dozdan 5 ay sonra hatırlatma dozu yapmak oldu. Bunun için de 3. doz kampanyası başlattı ve 3. doz kararı alan ilk ülke oldu. Daha sonra da bunu 30 yaşa kadar da düşürdü. Şu anda bu ülkede iki doz BioNTech olanların yarıdan fazlası 3. doz aşısını oldu. Bu uygulama ile çok kısa sürede vakalarda azalma ve ‘R’ değerinin (kişiler arasında hastalığın yayılma hızı) birin altına indiğini bildirdi. 20 binlere kadar çıkan vaka sayısı kısa sürede 3 binlere kadar düştü. Bunun yanında İsrail kapanma da yaptı. SÜREKLİ AŞI MI OLACAĞIZ? 6 ayda bir aşı olup olmayacağımızı zaman gösterecek. Çünkü Türkiye’de aşısız büyük bir kesim var. Bu kişiler aşı olmadığı müddetçe aşılılara da zarar veriyorlar. Onların hasta olma riskleri büyük ve virüs kaptıktan sonra varyant ortaya çıkarma ihtimalleri çok yüksek. Varyantlardan bir tanesinin tüm aşılara dirençli olma ihtimali bile olabilir günün birinde. Tüm bunları önlemek elimizde. Önemli olan bir kişinin çok doz aşı olması değil, toplumun en az yüzde 70’inin aşılı olması. Ama baktığımızda DSÖ sayfasında Türkiye’de aşılama oranı yüzde 59, tam aşılanma yüzde 46. Tam aşılanma oranının çocuk nüfus dahil yüzde 70 olması şart.” EN ERKEN KASIM ARALIKTA BAŞLAR Ankara Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Balık: “Türkiye’de ilk BioNTech dozları, nisan başında yapıldı. İkinci dozlar ise gecikmeli olarak haziran başında yapılmaya başlandı. İkinci doz tarihini dikkate alırsak ikinci dozdan sonraki 6 ay, kasım-aralık ayına denk geliyor. Dünyada İsrail, Amerika, Kanada, İngiltere gibi ülkelerde 3. doz uygulaması başladı. 6 milyon kişi henüz hatırlatma dozunu yaptırmadı ancak bunların hemen hepsi Sinovac olanlar. Bu kişiler bir an önce ya Sinovac yaptıracaklar ya da BioNtec ile aşılanacaklar.”