<p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span>Bir veli ile sohbet ediyorduk. Çocuğunun eğitim gördüğü okulun rehber öğretmeninin telefon ettiğini, eşiyle birlikte kendisini okula davet ettiğini söyledi. Randevulaştıkları saatte okula gittiklerinde, rehber öğretmen: Çocuğunuz fizik dersine ait ödevleri yapmıyor. Gelecek yıl üniversite sınavına girecek, başarısı düşecek. Acil önlem almamız gerekiyor.” demiş. Anne-baba eve gitmişler, çocukları okuldan gelince sert bir şekilde hesap sormuşlar, sonra da bir dizi cezayı devreye sokmuşlar. Çocuğa nasıl davrandıklarını, nasıl sert bir şekilde hesap sorduklarını anlatmasını istedim. Baba: “Ali, yazıklar olsun sana. Annenle ben dişimizden, tırnağımızdan artırıp seni okutmaya çalışıyoruz. Senin yaptığın davranışa bak. Okumayıp da sürünmek mi istiyorsun? İşsiz güçsüz kalınca, ele güne rezil olmak mı istiyorsun?” Bu sözlerden sonra cep telefonunu elinden almışlar, hafta sonları basketbol antrenmanları iptal edilmiş, harçlıklarının yarısı kesilmiş. Sonuç ne oldu? diye sordum. Daha da berbat oldu. Başarısı zaten orta seviyedeydi daha da düşmüş, bu arada çocukla olan ilişkileri bozulmuş. Anne-baba ve çocuk evde çatışan taraflara dönüşmüşler. Evde huzur kalmamış.</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> Bu soruna benzer sorunları siz de ailenizde yaşıyor musunuz? Muhtemelen bu ve benzeri sorunların farklı türlerini yaşıyorsunuzdur. Muhtemelen de yukarıdaki örnekteki gibi çözüyorsunuz ya da ilgilenmeyerek olayları akışına bırakıp çözümsüzlüğe itiyorsunuzdur. Bu sorunu birlikte çözelim mi? Öncelikle <strong>PİDE</strong> tekniğini kullanmamız gerekir (Bolat, 2017): <strong>P</strong>erspektif, <strong>İ</strong>htiyacını anlama, <strong>D</strong>uyguyu anlama ve onaylama, <strong>E</strong>mek. </span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> <strong>Perspektif:</strong> Anne-baba olarak öncelikle çocuğun fizik ödevlerini yapmama davranışını anlamak gerekir. Bunun için de çocuğa neden fizik ödevlerini yapmadığını uygun bir dille sormak gerekir. Çocuk: “Ben fizik dersini çok fazla sevmiyorum. Fizik ile ilgili bir alanda da öğrenim görmek istemiyorum. Ancak, üniversite sınavında fizikten netlerimi artırmadığımda istediğim fakültelerin ana bilim dalını kazanamam. Bunu da biliyorum. Fakat fizikten özellikle “Kuvvet ve Hareket”, “Vektörler” konusunu pek anlayamadım. Öğretmenin verdiği soruları da çözemedim. İnternetten dersleri izledim ama bir türlü öğrenemedim. Sizin de maddi durumunuz iyi değil, bu yüzden özel ders talebinde de bulunamadım. Özür dilerim.” Çocuğun bu açıklamasından sonra, baba: “Arkadaşların ödevlerini düzenli olarak yapıp teslim ediyorlarmış. Sınıfta bu konuları öğrenemeyen tek sen mi varsın?” diye sorar. Çocuk: “Onlar da anlayamıyorlar. Öğretmenin verdiği sorularla ilgili cevap anahtarı bulmuşlar, oradan işaretleyip teslim ediyorlar.” Baba: “Sen neden yapmadın?” Çocuk: “Etik değil. Ben böyle şeyler yapamam.”</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> <strong>İhtiyacını anlama:</strong> Çocuğun bu duruma göre fizik dersinden özel desteğe, yardıma ihtiyacı olduğu anlaşılmaktadır. Bu aşamada okul rehber öğretmeni, fizik öğretmeni ile iletişim kurulur. Onlardan alınabilecek destek tanımlanır. Acil durumlarda özel ders alır. Konu eksikliği kapatılır. Çocuğun bilgi eksikliği kapatıldıktan sonra, soruları cevaplaması beklenir. </span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> <strong>Duyguyu anlama:</strong> Çocuğun fizik dersiyle ilgili ödevleri yapmaması ve yaşadığı duygu yoğunluğu, uygun bir dille iletişim kurulduğunda anlaşılıp çözüm seçenekleri geliştirilebilir. Bu ve benzeri durumlarda çocuğu suçlamak, cezalandırmak, onun duygu yoğunluğunu anlamadan sorun çözmeye çalışmak, doğru bir yaklaşım değildir.</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> <strong>Emek:</strong> Çocuğa bağırıp çağırmak, çocuğu cezalandırmak sorun çözmenin en ilkel ve en kısa yoludur. Oysa az önce anlattığım yol, zaman ister, sabır ister ve en önemlisi de emek ister. Böylece <strong>PİDE Tekniği</strong> ile bir sorun çözülmüş olur. </span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> Benzeri sorunları çözmek için <strong>PİDE Tekniğinden</strong> yararlanmak mümkündür. Sorun: Çocuk süt içmek istemiyor. Bu tür durumlarda anne-babalar ya saatlerce dil dökerler ya da zorla süt içirmeye çalışırlar. Çocuğa, <strong>PİDE Tekniği</strong> ile süt içirelim mi? </span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> <strong>Perspektif: </strong>Anne: “Ayla, kızım neden süt içmiyorsun?” Ayla: “Bu süt çok sıcak. İçerken ağzım yanıyor. Ayrıca çikolatalı süt çok tatlı. Bu sütte çikolata yok. Ben de çikolatasız sütü sevmiyorum.”<strong> </strong></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><strong><span style="font-size:12.0pt"><span><span> İhtiyacını anlama: </span></span></span></strong><span style="font-size:12.0pt"><span><span>Anne: “Ayla o zaman sütü ısıtırken sen de yanımda ol. Belirli aralıklarla sütün sıcaklığını kontrol edelim. Sütün sıcaklığı, senin istediğin sıcaklığa ulaşınca içerisine küçük bir çikolata atarız. Onu güzelce bir karıştırırsın. Böylece kendi çikolatalı sütünü kendin hazırlamış olursun.” der.</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> <strong>Duyguyu anlama: </strong>Ayla’nın sıcak ve sade sütü sevmediği öğrenildiğine göre, bu aşamadan sonra meyveli, kakolu, muzlu süt seçenekleri işe koşulabilir.<strong> </strong></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><strong><span style="font-size:12.0pt"><span><span> Emek: </span></span></span></strong><span style="font-size:12.0pt"><span><span>Çocukla ilgilenme, onun hangi sütü sevip sevmediğini anlama, birlikte süt ısıtma, çikolatalı, muzlu, kakolu ve meyveli süt seçenekleri üretmek, emek vermektir.</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> Hafta sonları anne-baba, babanın şehir merkezine 25 km uzaktaki köyüne gidip ebeveynlerini ziyaret etmekte ve çocukları Ömer’i de yanlarında götürmektedirler. Ömer ne zaman köye gidileceğini duysa ağlamaya başlamakta, çoğu zaman zorla köye götürülmektedir.</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> Ömer’in anne-babası siz olsaydınız ne yaparsınız?</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> Örnek olayda olduğu gibi Ömer zorla götürülür. Bağırması, ağlaması çok fazla dikkate alınmaz hatta cezalandırılabilir de. Ömer’in anne-babası bu sorunu çözmek için <strong>PİDE Tekniğini</strong> uygulasın mı?</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> <strong>Perspektif:</strong> Baba: “Ömer, neden büyükbabanın yanına, köye giderken ağlıyorsun? Bizi üzüyorsun. Büyükbaban ve babaannen seni çok seviyor, seni çok özlüyorlar. Seni görünce çok mutlu oluyorlar.” Ömer: “Ben köyü sevmiyorum. Orada oyuncak yok. Hem de televizyon iyi çekmiyor. Benim köyde çok canım sıkılıyor.” Bu sözleri duyan baba nasıl hareket etmelidir?</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> <strong>İhtiyacı anlama:</strong> Baba, büyükbabayı telefonla arar. Baba: “Torunun köye gelmek istemiyor. Köyde çok sıkıldığını, orada oyuncak olmadığını, söylüyor. Ne yapalım?” Büyükbaba: “Sen torunumu getir. Ben ona oyuncak alayım. Onunla oyunlar oynayayım. Güzel bir hafta sonu geçirelim.” der.</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> <strong>Duyguyu anlama:</strong> Anne-baba, Ömer’in duygularını anlayıp bu duyguların olumlu bir yöne doğru evrilmesini sağladıklarında Ömer’in köye giderken ağlama davranışları da ortadan kalkmaya başlar. </span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> <strong>Emek:</strong> Büyükbaba, torunu için oyuncaklar alır. Köydeki hayvanları ona tanıtır. Ata binme, tavuklara yem verme gibi köy işlerinde rol almasını sağlaması, emek vermedir. (1) </span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><strong> </strong><span style="font-size:12.0pt"><span><span>Sevgili anne ve babalar;</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> Çocuklarınızla <strong>PİDE Tekniği</strong> ile iletişim kurduğunuzda, onlarla sorun çözdüğünüzde, pek çok sorunun kolayca çözüldüğünü hatta pek çok sorunun da ortaya çıkmadan önce çözüme kavuşturulduğunu göreceksiniz. Bu duruma göre sorunun kaynağını anlama, ihtiyacı anlama, duyguları anlama ve emek verme önemli bir anne-baba davranışıdır.</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span> Sonuç olarak herkes iş yerinde yoğun bir ortamda çalışıp akşam yorgun argın eve döner. Çocuklar genellikle akşam anne-babalarının işten gelişini dört gözle beklerler. Yorgun olan anne-baba yorgunluğun etkisiyle ya ani tepki verir ya da ilgisiz davranır. Bu tür davranışlar yetişme çağındaki çocukları derinden etkiler, onların üzülmesine neden olur. Dikkat çekmek için olumsuz davranışlar sergileyebileceği gibi, pasif ve içine kapanık bir çocuk da olabilir. Çocuklarınızla uzun ve etkisiz zaman geçirmek yerine etkili zaman geçirmeniz gerekir. Onların davranışlarındaki nedenleri, duyguları, ihtiyaçları anlamanız ve anne-baba olarak bu süreci çözmek için emek vermeniz, çocuğunuzla aranızda olumlu bağların kurulmasında etkili olur. Unutmayın ki, çocuklarınızla yaşadığınız sorunları çözerken kullandığınız yaklaşımlar, onlar yetişkin olduklarında sizinle kuracakları iletişimin kalitesini belirler. Sevgi emek ister, zaman ister. Hiçbir şey boşlukta oluşmaz. Bu sebeple çocuklarınızı yarınlara sağlıklı bireyler olarak hazırlamak için doğru sorun çözün ve onlara sorun çözme becerisi kazandırın. Onlar yetişkin olduklarında; PİDE tekniğini kullanıp eşleriyle, iş arkadaşlarıyla, sosyal çevreleriyle yüzlerce sorunla karşılaşacak ve sizden öğrendikleri teknikleri kullanıp sorunları çözecek ve yaşam kalitelerini artıracaklardır. </span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span>(1) (Not: Bu örnek olay, Özgür Bolat’ın “Beni Ödülle Cezalandırma” kitabındaki örnek olaydan uyarlanmıştır.)</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"></p> <div style="-webkit-text-stroke-width:0px; text-align:start"><span style="font-size:16px"><span style="color:#000000"><span><span><span><span><span><span><span><span><span><span><span style="background-color:#ffffff"><span><span><span style="font-family:Calibri,sans-serif"><span style="font-family:Times New Roman"><span style="font-size:medium"><span><span style="color:#2a2a2a"><strong><em>Prof. Dr. Necati CEMALOĞLU</em></strong></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></div> <p style="text-align:justify"><span><strong><span style="font-size:12.0pt"><span><span>Kaynakça</span></span></span></strong></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span>Bolat, Ö. (2017). Beni Ödülle Cezalandırma. İstanbul: DK.</span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify"><span><span style="font-size:12.0pt"><span><span>Cemaloğlu, N. (2018). Eğitimin PIN Kodu. Ankara: Pegem.</span></span></span></span></p>