Sosyal güvenlik mevzuatımız hem işverenleri hem de çalışanları koruyan düzenlemeler içeriyor. Her yıl da bu düzenlemeler değiştirilerek çağa uygun hale getiriliyor ve çalışma barışının tam tesis ettirilmesi için yenileniyor. Ancak her alanda olduğu gibi çalışma hayatında da kötü niyetli işverenler ya da kötü niyetli işçiler de ne yazık ki bulunuyor. Yasalar bunlara karşı da düzenlemeler içererek işini iyi yapan, kurallara uygun hareket eden işçi ve işverenleri koruyor. HAKLI FESİH VE TAZMİNAT İş Kanunu'nun 24. ve 25. maddeleri özellikle kötü niyetli çalışan ve işverenlere karşı yapılabilecekleri düzenliyor. İşveren kötü niyetli işçisini tazminatsız işten çıkartabildiği gibi, işçi de kötü niyetli işverene karşı haklı fesih ile tazminatını alarak işten ayrılabiliyor. İŞ GÜVENCESİ ÖNEMLİ Bugün çalışanlar için yer alan 4 önemli koruma kalkanından bahsetmek istiyorum. Türkiye'de 20 milyondan fazla çalışan iş güvencesi anlamında 4'lü bir korumaya sahip. Kanunlarda yer alan bu güvenceler zaman zaman kötü niyetle kullanılsa da bir hak olarak çalışanı kuruyor. İsterseniz bu haklarımızı özet olarak hatırlayalım. 1) KIDEM TAZMİNATI Çalışanlar 1 yılı doldurduklarında kıdem tazminatı hakkı kazanıyor. Böylece işverenin haksız uygulamalarıyla işinden olan bir çalışan biriken tazminatını alabiliyor. Bu anlamda çalışılan her yıl için 30 günlük brüt maaş kazanılıyor. Tazminat alabilmek için haklı nedenlerle istifa dışında işten kendi istek ve kusuru dışında çıkartılmış olmak gerekiyor. 2) İHBAR TAZMİNATI İşten çıkartılan ya da kendisi ayrılan işçi için konulan bir süreyi ifade ediyor. İşveren sizi işten çıkartmışsa belli bir süre iş arama izni vermek zorunda. Bunu vermiyorsa parasını ödüyor. 6 aydan kısa çalışan için 2 hafta, 6 ay 1.5 yıl arası ise 4 hafta, 3 yıla kadar sürmüşse 6 hafta, 3 yılı geçmişse 8 hafta karşılığı para ödeniyor. İşçi kendisi ayrılırsa bu süreler kadar önceden bildirme zorunluluğu var. 3) GERİ DÖNÜŞE 8 BRÜT ÜCRET İşçiyi koruyan en önemli haklardan birisi de işe geri dönüş. Bu işyerinde en az 6 ay çalışmış ve orada en az 30 işçi varsa çıkartılan kişi işine iade davası açabiliyor. İşten çıktıktan sonra bir ay içinde dava açma zorunluluğu var. Sebepsiz yere işten atılan birisi için geri dönüş kararı çıkıyor. İşveren 10 gün içinde başvuran işçisini 1 ay içinde geri almak zorunda. Almazsa 4 ile 8 brüt maaş arasında para ödüyor. 4) İŞSİZE 10 AY MAAŞ İşsiz kalanlar ihbar, kıdem, geri dönüş parası dışında işsizlik ücreti de alabiliyor. Son 3 yılda 600 gün ve son 4 ayda sigorta primleri yatan kişiler çalışma sürelerine göre işsizlik maaşı alıyor. İşsizlik maaşı brüt ücretin yüzde 40'ı kadar oluyor. Ama bir üst sınırı var, o da asgari ücretin yüzde 80'i. Yani bu yıl için 1.317 lira. Asgari ücret alan için ise en düşük işsizlik maaşı 658 lira. Maaş en fazla 10 ay ödeniyor. Faruk Erdem