Koronavirüste mart ayında faz-3 çalışmalarının tamamlanması için yoğun çaba sarf edilen yerli aşılarımıza dair kritik bilgilere ulaşıldı. Kayseri'de geliştirilen yerli aşı Nisan için gün sayarken, farklı teknikleriyle dünyaya örnek olacak 7 yenilikçi aşıda da çalışmalar hızlandı. SABAH, TÜBİTAK Bünyesinde kurulan Covid-19 Türkiye Platformu'nda yer alan 49 farklı kuruluştan toplam 436 araştırmacının gece gündüz çalışarak geliştirdiği 10'u ilaç 7'si aşı olan yerli projelerin detaylarına ulaştı. İşte tıp dünyasında dikkat çeken bir yöntem ile Avrupa ve Çin'dekilerden farklı bir disiplinle üretilen yerli aşımızdaki son dakika bilgileri; 3 YERLİ AŞIDA KLİNİZ FAZA GEÇİLİYOR YERLİ AŞIMIZ KORONAVİRÜSÜN KARŞISINA DUBLÖR VİRÜS ÇIKARIYOR Selçuk Üniversitesi'nin yürüttüğü 'İnaktif Covid-19' aşı çalışması, dünyadaki diğer aşı adaylarından antikor yanıtı yüksek olarak tasarlanması açısından farklılık gösterirken, ODTÜ'nün yürüttüğü 'VLP aşısı' ise dublör virüsle, enfekte olunmadan vatandaşların virüsü atlatmasını hedefliyor. Mart ayında Faz-1 klinik çalışmasına geçmesi beklenen üçüncü aşı adayı olan 'Adenovirüs' tipi aşı adayıyla da, güçlü ve uzun süreli bağışıklık sağlanması planlanıyor. Aşı adayları arasında ilk milli DNA aşısı ve patenti Türk bilim insanlarına ait olan zerrecik teknolojisiyle geliştirilen aşı projelerde dikkat çekiyor. 1-ANTİKOR YANITI YÜKSEK OLARAK TASARLANDI İnaktıf Covid-19' aşı adayının, dünyadaki diğer aşı adaylarından daha güvenli ve etkin olma potansiyeli bulunuyor. İnaktif aşı adayının pilot üretimini Türkiye'deki bir firma tarafından tamamladı. Faz 1 klinik çalışmaları bu ay başlayacak. Antikor yanıtı yüksek olan bu projeyi, 'İnaktif Covid-19 Aşısı' adıyla Selçuk Üniversitesi yürütürken, projenin başında Prof. Dr. Osman Erganiş bulunuyor. 2- VLP, VİRÜSÜ TAKLİT EDEREK BAĞIŞIKLIK SAĞLAYACAK Virüs benzeri parçacıklar olarak bilinen (VLP) aşı adayı ise, virüsün enfeksiyon yapmayan bir şeklini taklit eden bir çalışma. Projenin yürütücüsü ODTÜ olurken, başında ise Prof. Dr. Mayda Gürsel bulunuyor. Bu aşıyla, hastalığa yol açmayan dublör bir virüs oluşturularak enfeksiyona yol açmadan, Covid-19'a karşı vücudumuzun bağışıklık kazanmasını amaçlanıyor 3- İKİNCİ NESİL AŞI ADAYI: ADENOVİRAL VEKTÖR Adenovıral vektör aşı adayı ise ikinci nesil aşı adayı olarak TÜBİTAK koordinasyonunda geliştirildi. Ankara Üniversitesi Kanser Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülen projenin başında Prof. Dr. Hakan Akbulut yer alıyor. Virüsün antijenlerini geniş kapsamlı tanıyıp, onlara karşı güçlü ve uzun süreli bağışıklık sağlanması hedeflenerek geliştirilen aşı adayının faz çalışmaları en geç bir ay sonra başlayacak. 4-İLK MİLLİ DNA AŞIS 7 AŞI çalışmasından biri ise DNA aşı adayı oldu. 'COVID-19'a Karşı Hızlı DNA Aşısı Geliştirilmesi' isimli aşı projesinin hayvanlar üzerindeki deneyleri tamamlandı. Üretim sürecine başlanırken, laboratuvar ölçekli çalışmaları devam ediyor. Yapılan bu çalışmayla ülkemizin ilk milli DNA aşısı da salgın döneminde geliştirilerek, özel sektör ile işbirliği içerisinde klinik çalışma aşamasına geçmek için hazır bekliyor. Proje Ege Üniversitesi tarafından yürütülürken, başında ise Doç. Dr. Mert Döşkaya bulunuyor. PATENTİ BİLİM İNSANLARIMIZDA OLAN ASC ZERRECİK AŞISI Patenti ülkemizdeki bilim insanlarımıza ait olan 'ASC Zerrecik Teknolojisi ile SARS-CoV-2 Aşısı Üretimi' oldu. Proje Boğaziçi Üniversitesi tarafından gerçekleştirilirken, başında ise Prof. Dr. Nesrin Özören bulunuyor. Bu aşı adayının da ilk denemeleri yapılırken, ASC zerrecik teknolojisine dayalı aşı adayı ilk kez ülkemizde geliştirilerek, kısa süre içerisinde klinik çalışmalarına geçilmesi bekleniyor. ODA SICAKLIĞINDA SAKLANAN MRNA AŞISI mRNA aşı adayımız ise, tasarımı itibariyle oda sıcaklığına yakın sıcaklıklarda uzun süreli sabit kalabilme özelliğine sahip olmasıyla, yurt dışındaki benzerlerinden olumlu anlamda farklılık gösteriyor. Proje Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından yürütülürken, başında Doç. Dr. Nadir Koçak bulunuyor. Soğuk zincir ihtiyacı bulunmayan, mRNA aşı adayının hayvan deneyleri tamamlanırken, klinik çalışmalarına kısa süre içerisinde başlanması hedefleniyor. Sait Özkan