Bütün konutları ödenebilir primler karşılığında depreme karşı sigorta güvencesi altına almak için kurulan Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK), her geçen gün güçlenerek vatandaşın umudu olmaya devam ediyor. 40 milyar TL’lik teminat gücüyle, yaşanan depremlerde bugüne kadar 500 milyon TL’lik ödeme gerçekleştiren DASK, her geçen yıl vatandaşın depreme karşı güvencesi haline geliyor. 2000’de 159 poliçe ile ilk adımı atan DASK, bugün 10.5 milyon poliçeye ulaştı. Yüzde 56’lık sigortalılık oranı yakalayan DASK’ın hedefi, adım adım Türkiye’deki tüm binaların sigortalanması. 1 DASK’ın olası bir depremde ödeme gücü yeterli mi? DASK, Zorunlu Deprem Sigortası üretimi için 32 sigorta şirketi ve yaklaşık 17 bin acente ile koordinasyonu sağlıyor. DASK olası bir deprem durumunda yükümlülükleri ile ilgili yeterli kaynağa sahip. 2020 - 21 için ödeme gücü büyük bir depremde 40 milyar TL. 2 Kimler DASK poliçesi yaptırabilir? DASK, genel anlamda, belediye sınırları içinde bulunan meskenleri kapsıyor. Kamu kurum ve kuruluşlarına ait binalar, köy yerleşim alanları ve inşaat ruhsatı bulunmayan binalar, tamamı ticari veya sinai amaçla kullanılan binalar ise DASK kapsamı dışında. 3 Teminatlar nasıl belirleniyor? Yapı türlerini 7 risk grubuna ayıran DASK’ta, betonarme binalarda metrekare bedeli bin 134, diğerlerinde ise 782 TL. İndirimler poliçe yenilemelerinde ve 01-03 katlı konutlarda yüzde 10 olarak gerçekleşirken, sürprimler ise 8 kat ve üzeri konutlar ile 2000 yılından önceki yapılarda yüzde 10 uygulanıyor. Betonarme yapılarda 100 metrekarelik konutlar için teminat 113 bin 400, diğerlerinde ise 78 bin 200. İstanbul’da 100 metrekare betonarme konut için yıllık prim 266 TL. Ortalama teminat 112 bin TL, ortalama prim ise 160 TL olarak hesaplanıyor. Önümüzdeki yıl prim ödemelerinde tarife artışı yapılmaması planlanıyor. 4 Bugüne kadar ne kadar ödeme yapıldı? Türkiye’deki depremlerde ödenen hasar tutarı 500 milyon TL, DASK’ın ödeme gücü 40 milyar TL. Türkiye genelinde DASK sigortalılık oranı yüzde 56, DASK yenileme oranı ise yüzde 54. 5 Kaç kişi DASK koruması altında? DASK’ın başladığı ilk yıl sadece 159 poliçe yapılırken, poliçe sayısı 2001’de 2 bin 438’e, 2005’te 2 bin 417’ye, 2010’da 3 bin 316’ya, 2015’te 7 bin 230’a, 2018’de 8 bin 846’ya ve 2019’da ise 9 bin 490’a ulaştı. 2020’de ise DASK poliçe miktarı 10.5 milyonu geçti. 6 En çok hangi bölgeler ve iller yaptırıyor? Bölgelere göre DASK poliçeleri dağılımı ise, “Marmara yüzde 67, Ege yüzde 55, İç Anadolu yüzde 52, Akdeniz yüzde 48, Karadeniz yüzde 45, Doğu Anadolu yüzde 48 ve Güneydoğu Anadolu yüzde 44” şeklinde. Ortalama primler de Marmara’da 194 TL, Ege’de 203 TL, İç Anadolu’da 84 TL, Akdeniz’de 117 TL, Karadeniz’de 144 TL Doğu Anadolu’da 206 TL ve Güneydoğu Anadolu’da da 93 TL. Bu durumda ortalama yıllık prim 160 TL, ortalama teminat da 110 bin TL olarak uygulanıyor. İllerdeki durum Deprem yaşayan illerde DASK yaptıranların oranı diğer illere göre yüksek. İllere göre DASK oranları şöyle: “İstanbul yüzde 67, Kocaeli yüzde 71, Sakarya yüzde 87, Bolu yüzde 95, Çanakkale yüzde 71, Yalova yüzde 90, İzmir yüzde 61 (Deprem öncesi yüzde 56), Manisa yüzde 50, Muğla yüzde 75, Denizli yüzde 50, Kütahya yüzde 39, Malatya yüzde 51 (Deprem öncesinde yüzde 38), Erzincan yüzde 68, Adıyaman yüzde 45, Elazığ yüzde 51 (Depremden önce yüzde 35) ve Van yüzde 60.” 7 DASK’ta hedef ne? DASK’ta hedef ülke genelinde tüm konutların sigortalı olması. Sigortalılık oranını artırmaya yönelik hazırlanan projeler ise şöyle: - Sigorta şirketleri ve acentelere yönelik üretim ve takip çalışmaları. - Ülke genelinde bilgilendirmeler.(Her konuta bilgilendirme ve e-devlet üzerinden çalışmalar) - Diğer devlet kurum ve kuruluşları ile ortaklaşa bilinçlendirme çalışmaları. (Milli Eğitim Bakanlığı ve AFAD) - Üniversiteler ve kanaat önderleri ile çalışmalar. - Bilinçlendirme ve reklam çalışmaları (AFAD, Kızılay, üniversiteler, vb.), TV programları, bültenler, haberler ve TV reklamları. - Konut envanterinin oluşturulması ile “bina sigortası”na geçişe uygun veri yapısına ulaşım. - Kontrol noktalarının ve içeriklerinin geliştirilmesi. 8 Tapu bilgileri paylaşılıyor mu? DASK, tapu bilgilerinin UAVT/MAKS entegrasyonlu olarak ilgili kurumlara paylaşımını bekliyor. Poliçe üretiminde ve hasarda tapudaki bağımsız bölümlerin riskli yapı, şerh ve ipotek bilgilerine ulaşım hayati önem taşıyor. 9 Hasar tespiti nasıl yapılıyor? DASK, olası büyük İstanbul depremine hazırlık kapsamında, büyük afetlerde sigorta eksperleri de dahil olmak üzere 3 bin kişiye çıkabilecek hasar tespit kaynağı oluşturmayı planlanıyor. 10 Son depremlerde DASK neler yaptı? 24 Kasım 2020 itibarıyla İzmir depreminde 150 eksper görevlendirildi, 9 bin dosya incelendi ve 76 milyon TL teminat ödemesi yapıldı. Elazığ depreminde 130 eksper görevlendirildi 31 bin dosya incelendi ve 236.5 milyon TL ödeme gerçekleşti. 2019’daki 5.8’lik İstanbul Silivri depreminde 65 eksper görevlendirilirken, 15 bin dosyanın incelemesi tamamlandı ve 30 milyon TL hasar ödemesi yapıldı. Son depremlerde ne sorun yaşandı? DASK, son depremlerdeki sorunları şöyle sıralıyor: - Vatandaşların DASK’ı, sigorta sistemi yerine yalnızca devlet kurumu statüsünde değerlendirmesi sebebiyle beklentinin sigortanın teminatından fazla olması. - Binanın güvenli yapı özelliğini kaybetmiş olması sebebiyle oluşan hasarların, deprem sonrası ortaya çıkan korozyon hasarları sebebiyle binanın güvenli yapı özelliğini kaybetmesinin zorunlu deprem sigortası kapsamında olmaması. - DASK - AFAD ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın deprem sonrası hasar tespitlerindeki farklılıklardan kaynaklanan problemler; “farklı kurumların, deprem hasarlarına bakarken aynı bölgelerde hasar tespitlerinde farklı sonuçlara ulaşmaları”, “afet öncesi ve sonrası ortak bina envanteri bilgisinin bulunmaması sebebiyle tespitlerin eşleştirilmesi sorunu. Bunları aşmak için öneriler DASK’ın bu sorunların aşılması için öneriler ise şöyle: - Deprem Sonrası Hasar Tespitleri için “Ulusal Hasar Tespit Metedolojisi” oluşturulmalı. - AFAD, DASK ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ortak metodolojide görüş birliği sağlamalı. - Mutabakat ve aksiyon planı sonrası, öncelikle depremde hasar tespitinde görevlendirilebilecek sigorta eksperi, kamu personeline ve sivil toplum kuruluşları üyelerine aynı içerik ile eğitimleri verilmeli. - Deprem sonrası vatandaşa doğrudan bilgi vermek amacıyla deprem koordinasyon merkezinde irtibat ofisi kurulmalı. - Hasar tespitlerinde karşılıklı görüş alış/verişi. (Milliyet)