Milyonlarca kişiyi yakından ilgilendiren emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili çalışmalar hızlandıkça, alternatifler de netleşmeye başladı. Hacer Boyacıoğlu'nun haberine göre; kulislerde ise sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamak ve çalışma hayatındaki dengeleri korumak için 50-52 yaş sınırıyla EYT’lilerin emekli edilmeye başlanabileceği belirtiliyor. Ancak bu rakamın 48-50’ye çekilmesinin de sürpriz olmayacağı vurgulanıyor. Konuyla ilgili kesin karar ise kabinede yapılacak değerlendirmelerin ardından Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından verilecek. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bütçesinin 2022 yılını 75 milyar TL’ye yakın bir bütçe açığı ile kapatacağı tahmin ediliyor. EYT düzenlemesinden sonra ise ilk olarak sosyal güvenlik sisteminde aktif-pasif dengesi etkilenecek. Buna göre, halen 1 emekliye 1.8 çalışan düşerken, herhangi bir kısıtlama olmaksızın EYT düzenlemesinin yapılması durumunda bu oranın 1.3’e kadar ineceği hesaplanıyor. Sürdürülebilir bir sistem içinse söz konusu rakamın 3 olması gerekiyor. Yapılan hesaplamalara göre, normal şartlarda yılda ortalama 378 bin kişi emekli olurken, EYT düzenlemesinin yürürlüğe girmesinden sonra ilk yıl toplamda 2 milyon kişi, izleyen yıllarda ise yıllık 1.5 milyon kişinin emekli olması öngörülüyor. YAŞ SINIRLAMASI İSTENİYOR Bu rakamlara göre EYT Düzenlemesi sistemi 5 yıl süreyle etkileyecek. Halen 14 milyona yaklaşan emekli sayısı sadece 1 yılda 16 milyonu geçerken, 5 yıl içinde ise 22 milyonu aşacak. EYT sonrası emekli olacak kişiler için ilk yılki kıdem tazminatı yükü 500 milyar TL olarak hesaplanıyor. Bu nedenle Kredi Garanti Fonu üzerinden işverenlere kredi sağlanacağı da açıklandı. Ekonomi yönetiminin ise tüm bu maliyetler nedeniyle, bir yaş sınırlamasıyla EYT düzenlemesini getirmek istediği vurgulanıyor. RAKAMLAR İNCELENDİ Önceki gün Beştepe’de yapılan toplantıda da tüm bu rakam ve maliyetlerin masaya konduğu öğrenildi. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay başkanlığındaki toplantıya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, TBMM AK Parti Grup Başkanı İsmet Yılmaz, AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş, AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, AKP Genel Başkan Yardımcısı Nurettin Canikli ve Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı Metin Kıratlı katıldı. Toplantıda yapılan değerlendirmeler sonucunda yaş sınırlamasına sıcak bakıldığı belirtilirken, kararın pazartesi günü Bakanlar Kurulu’nda verilebileceği vurgulanıyor. EYT ile ilgili çalışmaların Aralık ayı içinde tamamlanması hedefleniyor. RAKAMLARLA EYT SGK sisteminin sürdürülebilir olması için emekli başına 3 aktif çalışan olması gerekiyor. Mevcut durumda bu oran emekli başına 1.8 çalışan seviyesinde iken, EYT sonrası bu oranın 1.3’e gerilemesi bekleniyor. Türkiye’de her 4 işletmeden 3’ü nitelikli çalışana erişim sorunu yaşadığını dile getirirken, bir anda 1.5 milyona kadar nitelikli çalışanın işgücünden çıkma ihtimali olduğuna dikkat çekiliyor. Emekli olup çalışmaya devam edenlerin kayıtdışına çıkma ihtimaline de vurgu yapılıyor. EYT ile ilgili son dakika gelişmesi geldi. EYT'de yeni dönem başlıyor. Milyonlarca vatandaşın beklediği düzenleme için süreç hızlı ilerleyecek. Düzenlemenin Aralık ayının son haftası komisyon ve genel kurul ayağının tamamlanması bekleniyor. Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili düzenleme yeni yıl itibariyle yürürlüğe girecek. Posta gazetesinden Ekrem Sarısu, EYT ve emeklilik ile ilgili merak edilenleri yazdı: Daha önce çalıştığım işyerinden çıkarken SGK’dan yazı alarak kıdem tazminatı almıştım. EYT çıkarsa emekli olacağım. Kıdem tazminatı alabilir miyim? Emekli olduğunuzda, bir yıldan fazla çalışma süreniz olması şartıyla, son çalıştığınız işyerindeki hizmet sürenize ilişkin kıdem tazminatınızı alacaksınız. EYT HANGİ PRİMİ ARAYACAK? 1976 doğumluyum. Sigorta girişim 3 Mart 1998 olup 5400 gün primim var. EYT’li miyim? Ne zaman emekli olabilirim? EYT yasasının; ilk defa 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olan ve bu tarihte yürürlüğe konan 4447 sayılı yasa ile emekli olacakları tarih 2 ila 18 yıl arasında uzayan sigortalıları kapsaması bekleniyor. Dolayısıyla EYT kapsamındasınız. Emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5900 gün prim ve 57 yaş şartlarına tabisiniz. 500 gün daha prim ödeyerek priminizi 5900 güne tamamlamanız şartıyla, 57 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Açıklamalardan; EYT kapsamında olanlardan, emeklilik için aranan sigortalılık süresi ve prim şartını sağlayıp yaşın dolmasını bekleyenlerin emekli edileceği anlaşılıyor. Ancak burada belirsizlik 8 Eylül 1999’dan önceki 5000 günün mü yoksa kademeli geçişte aranan primin mi aranacağıdır. Hangi primin aranacağı Aralık 2022’de TBMM’ye sunulacağı açıklanan EYT yasa tasarısı ortaya çıktığında belli olur. EYT yasası ile 5000 gün prim aranırsa 25 yıl sigortalılık sürenizi dolduracağınız 3 Mart 2023’te, 5900 gün aranırsa priminizi 5900 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. EYT ŞARTLARIYLA EMEKLİ OLABİLİR MİYİM? 1976 doğumluyum. Sigorta giriş tarihim 1 Nisan 1992 olup 3707 gün prim ödemem var. İnternette 48 yaşında normal 5525 gün üzerinden emekli olabileceğim gözüküyor. EYT şartlarına göre emekli olabilir miyim? İlk girişte adınıza prim ödemesi varsa, emekli olmak için; 20 yıl sigortalılık süresi, 5525 gün prim ödeme ve 48 yaş şartlarına tabisiniz. 1818 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 5525 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ayrıca 3600 günden fazla prim ödemeniz olduğundan bundan sonra prim ödemeseniz de 58 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olmanız da mümkün (15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ve 58 yaş şartlarıyla). EYT esasları henüz belli değil. Ancak EYT’nin ilk defa 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olup emekli olmak için aranan şartlardan, sigortalılık süresi ve prim şartını sağlayıp aranan yaşın dolmasını bekleyenleri kapsaması bekleniyor. Beklendiği gibi bir yasa çıkarsa, priminizi 5525 güne tamamladığınız tarihte emekli olabilirsiniz. Şayet yasa 8 Eylül 1999’dan önceki prim gün sayını ararsa, priminizi 5000 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olmanız da mümkün. EYT’den yararlanıp yararlanamayacağınız, yararlanacaksanız hangi şartlarla yararlanacağınız EYT yasa tasarısının bu ay içinde TBMM’ye sunulacağı tarihte belli olur. BEN DE EYT KAPSAMINDA MIYIM? Sigorta giriş tarihim 7 Eylül 1998 olup 5403 gün prim ödemem var. 24 yıl sigortalılığım bulunuyor. Ne zaman emekli olurum? Bana EYT vuruyor mu? Doğum tarihinizi bildirmemişsiniz. Şayet ilk girişte adınıza prim ödemesi varsa, emekli olmak için; 20 yıl sigortalılık süresi, 5975 gün prim ödeme ve 55 yaş şartlarına tabisiniz. 572 gün daha prim ödeyerek prim gününüzü 5975’e tamamlayacağınız tarihte 55 yaşınızı da doldurursanız emekli olabilirsiniz. Dolduramazsanız 55 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. EYT kapsamındasınız. Şayet Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı’nın açıkladığı gibi, yaş dışındaki, şartları sağlayanları emekli edecek bir yasa çıkarsa, priminizi 5975 güne tamamlayacağınız tarihte yaş aranmadan emekli olabilirsiniz. 3600 GÜN BENİ KAPSIYOR MU? 1971 doğumluyum bayanım. İlk sigorta girişim 1997’de olup 395 gün prim ödemem var. Emekli olabiliyor muyum? Emeklilik şartları nedir? 3600 gün beni kapsıyor mu? 3600 gün sizi de kapsıyor. Çünkü yaş haddinden emekli olmak için; 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ve 58 yaş şartlarına tabisiniz. 3205 gün daha prim ödeyerek priminizi 3600 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. EYT'DE BES MUAMMASI Öte yandan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)’ne dahil olan ve EYT’den yararlanmayı bekleyen milyonlarca kişinin merak ettiği bir diğer soru da aynı anda “BES’ten de emekli olabilecek miyiz?” oldu. Bir çok kişi EYT düzenlemesi ile birlikte emekli olduğumda BES’ten de emekli olacağını düşünüyor ama şartlar böyle bir şeyin nasıl mümkün olacağı konusunda zaten belli. Bu koşulları sağlamadığınız sürece BES’ten emekli olamazsınız! İşte detaylar… EYT ile emeklilik sadece SGK primleri için geçerli, BES’teki yaş sınırı ise değişmiyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in çerçevesini çizdiği EYT düzenlemesi ile 2024 Eylül ayına kadar emekli olabilecek kişi sayısı yaklaşık 5 milyon ve bu kişilerin bir çoğu otomatik olarak BES’e dahil oldu. Yüzde 30’luk devlet katkısının tamamını alabilmek için sistemde en az 10 yıl kalmak ve 56 yaşını doldurmak gerekiyor. BES kişiye özel olduğu için EYT ile emekli olsanız bile sistemde kalıp prim ödemeye devam edebilirsiniz ya da yıla bağlı olarak değişen devlet katkısını alarak sistemden çıkabilirsiniz ancak BES’ten emekli olmak için 56 yaşını doldurmanız şartını sağlamış olmanız gerekecek. ‘6 YILDIR SİSTEMDELER ZATEN EMEKLİ OLAMAZLAR’ AYBÜ Sosyal Araştırma Öğretim Üyesi Tarkan Zengin, Kanal D Haber’e yaptığı açıklamasında BES ile ilgili önemli bilgiler verdi. Zengin açıklamasında şu ifadeleri kullandı: "Bireysel Emeklilik Sistemi’nde emekli olmanın şartı; en az 10 yıl sistemde kalmak ve 56 yaşında olmak. BES’in mevzuatında bir düzenleme yapılması gerekir. Bu şu an için çok mümkün görünmüyor. 2023 Ocak’ta emekli olduğunda zaten 6 yıldır sistemde kalmış olacak. Dolayısıyla en az 10 yıllık 56 yaş olan BES açısından şartı taşımadığı için devlet katkısını zaten alamayacak."