ANKARA (AA) - Deprem sonucu meydana gelen can kayıplarını önlemek için öncesinde alınması gereken tedbirlerin yanı sıra afet esnasında ve sonrasında yapılması gereken birçok eylem bulunuyor. Deprem ülkesi Türkiye'de vatandaşların bu konuda bilinçlenmesi ve afet sırasında buna uygun hareket etmesi önem taşıyor. Seferihisar açıklarında 30 Ekim'de yaşanan 6,6 büyüklüğündeki İzmir depreminden günler sonra enkaz altından canlı çıkarılanlar, önerilere kulak vermenin taşıdığı hayati önemin en büyük kanıtı. Depremden en az zararla kurtulabilmek için yapılması gerekenler, afete yakalanılan yere göre değişiklik gösteriyor. Evde, araçta, alışveriş merkezleri gibi kalabalık alanlar veya dış mekanlarda yapılması gerekenlerin bilinmesi, bilinçli hareket edilmesini sağlıyor."Çök-kapan-tutun" hareketi hayat kurtarıyorDeprem esnasında yapılacakların başında, sakin olmak ve paniğe kapılmamak geliyor.Depreme ev, ofis gibi kapalı alanlarda yakalanıldığında, devrilebilecek ağır ve yüksek eşyalardan, kırılabilecek cam ve pencerelerden uzak bir yerde durulması gerekiyor.Deprem öncesinde belirlenen sağlam bir nesnenin yanında "çök-kapan-tutun" hareketinin yapılması yaralanma ve can kayıplarının önlenmesinde önem taşıyor. Bu hareket esnasında baş ve boyun bölgesinin korunması için ellerle baş ve ensenin kapatılması, sarsıntı sona erene kadar koltuk veya oturma grubu gibi büyük eşyalara tutunulması gerekiyor.Balkon, merdiven ve asansörlere yanaşmayınDeprem sırasında yapılacaklar olduğu gibi yapılmaması gerekenler de bulunuyor.Uzmanlar tarafından sarsıntı bitmeden dışarıya çıkılmaya çalışılmaması gerektiği, deprem sırasında yaralanma ve ölümlerin en fazla binadan çıkış sırasında gerçekleştiği belirtiliyor.Deprem anında asansör veya merdivenlerin kesinlikle kullanılmaması, balkonlara çıkılmaması gerekiyor.Vatandaşların, doğal gaz nedenli bir patlamaya neden olabileceği için kibrit ve çakmak yakmaması, elektrik kesintisi durumunda elektrik sigortasını açmaması, yangın ya da patlamaya sebep olabileceği için elektrik düğmelerine dokunmaması da dikkat edilmesi gerekenler arasında yer alıyor.Kalabalık alanlarda yapılması gerekenlerDepreme sinema, tiyatro, stadyum gibi yerlerde yakalanıldığında, kalabalığın panikle hareket etmesi önemli sorunlardan birini oluşturuyor.Kalabalık alanlarda, deprem olduğu anlaşıldığında yapılacaklar arasında ilk sırada, bulunulan yerde kalmak ve sarsıntı boyunca çıkışlara gitmemek geliyor.Panik nedeniyle ezilme riski yoksa koltuk önlerinde "çök-kapan-tutun" hareketinin yapılması, eğer varsa bulunulan yerde oturularak baş bölgesinin korunması gerekiyor.Depreme dışarıda yakalanıldığında yapılması gerekenlerDepreme dışarıda yakalanılırsa, bina, ağaç, üst geçit, köprü, elektrik direkleri ve tellerinden uzak durulması önem taşıyor.Binaların olduğu bir sokakta bulunuluyorsa, düşebilecek kiremit, cam, tabela, sıva gibi malzemelerden korunmak için yapılardan uzak durmaya çalışmak ve açık bir noktada "çök-kapan" hareketi yaparak başı korumak gerekiyor.Araç kullanılırken deprem olursa ne yapılmalı?Yolda seyir halindeyken deprem olursa, panik yapmadan yavaş ve dikkatli bir şekilde aracın yol kenarına çekilmesi, elektrik direk ve kablolarından uzak bir yer seçilmesi gerekiyor.Ayrıca, şoförlerin şu uyarıları dikkate alması gerekiyor:"Sarsıntı bitene kadar araç içinde kalın. Sarsıntıdan sonra araç kullanmaya devam etmeniz halinde, yoldaki olası hasarlara karşı tetikte olun. Üst geçitlerde, köprü altlarında ya da üzerinde veya tünel içinde durmayın. Bu gibi yerlere girmek üzereyseniz girmeden önce, çıkmak üzereyseniz çıktıktan sonra durmaya çalışın."Deprem öncesi ve sonrasında yapılması gerekenlerDeprem esnasında yapılması gerekenler kadar öncesi ve sonrasında yapılacaklar da önem taşıyor. Deprem öncesinde yapılması gerekenler arasında şunlar bulunuyor:"Hasarlı elektrik kabloları ve gaz sızıntısı yapabilecek tesisat bağlantıları onarılmalı. Su ve gaz kaçaklarını önlemek için esnek tesisat malzemeleri kullanılmalı. Su ısıtıcısı, buzdolabı, fırın ve gaz tertibatı uygun malzemelerle duvara veya yere sabitlenmeli. Aileler 'çök-kapan-tutun' hareketinin tatbikatını yapmalı. Zorunlu deprem sigortası yaptırılmalı. Binanın dayanıklılığı kontrol ettirilmeli. Olası can ve mal kayıplarını önlemek için binanın tasarımı değiştirilmemeli. Afet çantası hazırlanmalı ve 6 ayda bir güncellenmeli."Deprem sonrasında ise vatandaşların şu uyarılara dikkat etmesi gerekiyor:"Çevreniz ve kendinizin emniyetinden emin olduktan sonra binayı terk edin. Elektrik, gaz ve su vanalarını kapatın, soba ve ısıtıcıları söndürün. Afet ve acil durum çantanızı alarak toplanma bölgesine gidin."Ayrıca, kıyı bölgelerindeki vatandaşların, olası tsunami tehlikesine karşı sahilden uzaklaşarak yüksek yerlere çıkması gerekiyor.Deprem sonrası yardıma ihtiyaç duyabilecek çocuk, yaşlı, engelli ve hamilelere destek olunması da önem taşıyor.