Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, geçtiğimiz günlerde kira gelirlerinin mart ayında doğru beyan edilmesini uygulama niyetiyle ev sahiplerine yakından incelemye alındığını duyurmuştu. Bakan Şimşek kira geliri elde edebilme potansiyeline sahip yaklaşık 4,5 milyon konutun değerlendirildiğini, kiraya verilen konutların tespit edilen adreslerde fiili incelemler gerçekleştirileceğini de belirtmişti.
Bu konuda kiracılara vergi dairesi tarafından bir görüşme yapılması için tebligatlar ulaştırıldı. Gönderilen yazıda ‘kira ödemesi ile ilgili olarak görüşülmek istendiği’ ifadesi yer aldı. Kiracılardan görüşmeye gitmeden önce kira sözleşmesi, banka ödeme dekontu, varsa emlakçı evraklarını yanlarında götürmeleri isteniyor.
Peki kiracılar görüşmeye gitmezse ne olur? Eksik bilgi beyan edilirse cezası olacak mı? Bu uygulamanın amacı nedir? Konuyla ilgili Arabulucu Avukat Umut Metin ve Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı önemli yorumlarda bulundu.
Arabulucu Avukat Umut Metin’in şu bilgileri aktardı:
“Şu an Türkiye genelinde tüm illerde konutlara yönelik olarak elde edilen kira gelirinin doğru beyan edilip edilmediği konusunda bir çalışma yapılıyor. Görüşmeye davet yazıları gönderilerek belki de banka üzerinden görülen ödemelerin eksik veya fazla beyan edildiğinin fark edilmesine rağmen bu işin aslını öğrenmek için kiracıların da iznine başvurulabiliyor.
Burada vergi dairesi tarafından yapılmak istenen şey yanlış bir adım atmamak, çünkü burada vergi kaybının 1 katı kadar ceza uygulanabiliyor. Doğru, dürüst beyanda bulunulmasını teşvik için vatandaşlar görüşmeye çağrılıyor.
KİRACI GÖRÜŞMEYE GİTMEZSE NE OLUR?
Burada bir zorunluluk yok. Ancak gitmesi kendi faydasına olur, kiracı gitmeden de yazılı beyanda bulunabilir. Tavsiyem bu tür bir davete icap etmenin ihtiyaç olduğu yönündedir. Kira beyanlarında bir eksiklik olmuş olabilir.
Muvazaalı kira sözleşmeleri olabilir. Önemli olan vatandaşın, vergi dairesi aracılığı ile kendisine yaptığı bildirime karşı icap ederek görüşmeye gitmesi, vergisel beyanında eksiklikler varsa bunu doğru hale getirmesidir.
UYGULAMANIN AMACAI NEDİR?
Cezalandırıcı bir yöntemden ziyade vergilendirmeyi tam sağlayabilecek bilgiye erişim isteniyor. Siz o görüşmeye gitmezseniz vergisel sorununuz çözmüş olmazsınız. Vatandaş kiracı da olsa görüşmeye icap edip gerçek kira bedelini ifade etmelidir.
Doğru kira sözleşmesinin ibrazı önemli olacaktır. Sistem şu yaklaşımda değil: ‘Biz yanlış beyanda bulunan kiracıları mülk sahiplerini bulalım, hepsini cezalandıralım’ yaklaşımı yok. Yapılmak istenen ülke genelinde kira gelirlerine ilişkin doğru beyanda bulunma kültürünü disipline etmektir.
Kamunun kaynağa ihtiyaç duyduğu bu dönemde vatandaşın vergisel yükümlülüklerini yerine getirmesi için dürüst davranması gerekiyor. Şimdi vergi dairesi kendi görevi itibarıyla kendisine karşı doğru beyanda bulunulması için görüşmeler icap ettiriyor. “ şeklinde değerlendirdi.
Konuyla ilgili Mustafa Hakan Özelmacıklı dikkat çeken konulara değindi.
Özelmacıklı’nın konuşması şu şekilde:
“Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in yaptığı açıklamalar piyasada sonuç bulmaya başladı. Tapu ve nüfus verilerinin incelenmesi sonucunda kira geliri elde etme potansiyeli olan yaklaşık 4.5 milyon konutun analiz edileceği söylenmişti.
GEREKLİ BELGELER NEDİR?
İstenilen evraklarda taraflar arasında yapılmış kira sözleşmeleri, banka ödeme dekontları, IBAN bilgileri talep edilen bilgiler diyebiliriz. Bu kiracılardan talep edilen belgelerdir. Görüşmelere kiracıların gelmesi bekleniyor.İstatistiklere baktığımızda 7 milyona yakın kiracının bulunduğunu görüyoruz. Gelir ve yaşam koşulları araştırma sonuçlarına göre 2022 yılında konutun mülkiyet durumu incelendiğinde hanehalkının yüzde 27’ye yakın bir kısmının kiracı olduğu görülüyor. Bu noktada 7 milyona yakın kiracı içerisinde beyanname veren sayısı oldukça az.
2024 yılı Ocak ayında Gelir İdaresi Başkanlığı’nın verilerine göre ülkemizdeki gayrimenkul sermaye iradı sayısı 2 milyon 223 bin seviyesinde. Bu açıdan baktığımızda yaklaşık 4.5 milyona yakın mükellefin beyanı verilmiyor gözüküyor.
‘EK VERGİ TAHSİLATINA NEDEN OLACAK’
Önemli bir kısımda gelir vergisinin beyan edilmediğini görüyoruz. Denetimlerde çok önemli bir rol oynayacak, gerek istisnadan faydalanılamamasına gerekse de geçmiş dönemlere ait ek vergi tahsilat yapılmasına neden olacak diyebiliriz.
KİRACILARIN GÖRÜŞMEYE GİTMESİ GEREKİYOR MU?
Tebligat eline ulaşan kiracılar aslında ödedikleri kira bedellerini kira açıklaması yazmadan da olsa gidip beyan etmekle yükümlüdürler. Burada bilgi ve belge saklamak doğru bir süreç değildir. Görüşmelere katılarak istenilen bilgi ve belgeleri ibraz etmek zorundalar.
Vergi incelemesinden maksat ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve bunların tahsilini sağlamak olarak özetleyebiliriz. Vergi Denetim Kurulu tarafından yapılan araştırmalarda herhangi bir inceleme ya da denetimden dolayı vergi incelemesi gereği ortaya çıkabilir.
NE TÜR CEZALAR UYGULANACAK?
Defter ve belgelerin ibraz edilmemesi halinde vergi matrahları takdir edilebilir. Burada bir hesap hareketi vb üzerinden takdirde bulunabilir. Vergi Usul Kanunu’na göre özel usulsüzlük cezası kesilebilir.
‘TÜM KİRALARIN BANKA ÜZERİNDEN YATIRILMASI GEREKİYOR’
İş yeri ve konut kiralamalarına ilişkin yapılacak tahsilat ödemelerinin banka veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle ibraz edilmesi gelir vergisi genel tebliğine göre zorunlu. Konutlarda 500 TL ve üzeri kısa vadeli kiralamalarda tutara bakılmaksızın tüm kiraların banka üzerinden yatırılması gerekiyor. İş yerlerinde miktar sınırlaması olmadan kiraların bankadan yatması gerekiyor. Yatırılan paralar havale olabilir, kredi kartı vb olabilir. Bu belgelerin ibrazı internet şubelerinden ve benzerinden alınabilir.
‘KİRACILARA USULSÜZLÜK CEZASI KESİLEBİLİR’
Kiracının kiralarını bu şekilde yatırmaması her bir işlem için Vergi Usul Kanunu’nun 355’inci maddesinin o yıl için belirlenen miktardan az olmamak üzere işleme konu tutarın yüzde 5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. 10 bin TL kirası olan bir yerin kirasını bankadan yatırmağı için kiracılara burada yüzde 5 yani 500 lira ceza kesilebilir.” yorumlarını yaptı.
