Maymun çiçeği virüsünün (Monkeypox Virus); çiçek virüsüne akraba bir DNA virüsü olduğunu belirten Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzm. Dr. Ahmet Sanlı Konuklar, hastalıkla ilgili bilgilendirmede bulundu.
Bulgularının kolay tanınması, şimdiki bilgilere göre belirtisiz enfeksiyon yapmaması, yakın ve uzun süreli temas ile bulaşması nedeniyle pandemiye dönüşme riski az olsa da kurban bayramı ve yaz tatilinde maymun çiçeği virüsü konusunda uyanık olunması gerektiğine dikkat çeken İSÜ Medical Park Gaziosmanpaşa Hastanesi’nden Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzm. Dr. Ahmet Sanlı Konuklar, “Ellerinizi düzenli olarak sabun ve suyla yıkayın veya alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanın. Sadece iyi pişirilmiş etleri yiyin. Enfekte olabilecek kişilerle yakın temastan kaçının. Enfekte olabilecek kişilerin havlularına veya giysilerine temas etmemeye özen gösterin” diye konuştu.
Uzmanından Kurban Bayramı tatiline gideceklere maymun çiçeği uyarısı
LENF BEZİNDEKİ ŞİŞLİK AYIRT EDİCİ BULGU
Hastalığın belirti ve bulgulardan bahseden Uzm. Dr. Ahmet Sanlı Konuklar, şu bilgileri paylaştı:
“Ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrısı, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonlarına neden olur. Yakınmalar, virüs ile temas ettikten sonra ortalama 6-13 gün sonra ortaya çıkar. Lenf bezi şişliğinin olması özellikle çiçek, su çiçeği ve kızamıktan ayırmada önemlidir.
Ciltteki döküntüler, ateş başladıktan sonra 1-3 gün içinde ortaya çıkar; gövdeden çok yüzde, kollarda ve bacaklarda görülür. Lezyonlar, düz bir kızarıklık şeklinde başlayıp (makül), deriden kabarık hale gelir (papül); ardından içleri berrak sıvı ile dolarak “vezikül” görünümü alırlar. Veziküllerin içindeki berrak sıvı sarımsı renkte bir sıvıya döner ve “püstüller” oluşur. Püstüller, kabuk bağlar ve kabukların düşmesiyle lezyonlar ortadan kalkar. Bu süreç, genellikle 2-4 hafta sürer ve kendiliğinden iyileşir.”
KÜÇÜK ÇOCUKLARDA ÖLÜMCÜL OLABİLİR
Hastalığın bağışıklığı baskılanmış kişilerde ve küçük çocuklarda ağır geçirebildiğinin altını çizen Uzm. Dr. Ahmet Sanlı Konuklar, “Genel olarak hastalanan kişilerin yüzde 3-6’sı, çoğunluğu küçük çocuklar olmak üzere maalesef kaybedilmektedir” diye konuştu.
BULAŞMA YOLLARINA DİKKAT
Hastalığın enfekte bir kişi veya hayvanla yakın temas ya da virüs bulaşmış materyaller ile insanlara bulaştığını söyleyen Uzm. Dr. Konuklar, “Hastalık bir kişiden diğerine lezyonlar, vücut sıvıları, yatak örtüleri gibi kontamine eşyalarla cilt ve mukozalardan temas ile ya da solunum damlacıkları solunum yolundan geçebilmektedir. Solunum yoluyla bulaşma yüz yüze uzun süreli teması gerektirir. Diğer solunum patojenleri gibi kolay bulaş olmaz. Kişinin bulaştırıcılığı tüm lezyon kabukları düşene ve yeniden epitelizasyon gerçekleşene kadar devam edebilir (yaklaşık 2-4 hafta)” dedi.
TEMASLI KİŞİLER 21 GÜN İZLENMELİ
Maymun çiçeği olduğu teyit edilen hayvan veya kişilerle temas etmiş olanların son temastan sonraki 21 gün boyunca belirti ve bulgular açısından izlenmesi gerektiğini altını çizen Uzm. Dr. Konuklar, hastalık belirtileri gösteren kişilerin son bir ay içinde riskli bölgelere seyahat edip etmedikleri ya da benzer belirtileri olan birileri ile yakın temasları olup olmadığının sorgulanması gerektiğini belirtti. Uzm. Dr. Konuklar, tanının ise yakın temas öyküsü olan hastaların lezyonlarından PCR ile virüse ait DNA’nın örneklerde gösterilmesine dayandığını ifade etti.
ÇİÇEK AŞISI OLANLARDA KORUYUCULUK YÜZDE 85
Maymun çiçeği hastalığının tedavisinde Tekovirimat isimli ilacın hayvan ve insan çalışmalarından sonra 2022’de Avrupa İlaç Ajansı (EMA-European Medicine Agency) ve ABD’de FDA tarafından onaylandığını ancak dünyada yaygın olarak bulunmadığını vurgulayan Uzm. Dr. Konuklar, “ABD’de maymun çiçeği hastalığı için kullanılmak üzere 2019 yılında FDA tarafından onaylanmış aşı bulunmaktadır. Bu zayıflatılmış (atenüe) aşı, çiçek ve maymun çiçeğine karşı etkili olup içinde Modifiye Vaccinia Virus Ankara suşu bulunmaktadır” diye konuştu.
Dünya Sağlık Örgütü’nün Afrika’daki tecrübelerden yola çıkarak çiçek aşısının maymun çiçeğinden yüzde 85 kadar koruma sağlayacağını bildirdiğini sözlerine ekleyen Uzm. Dr. Ahmet Sanlı Konuklar; hastalığın bulgularının belirgin olması kolay tanınması, şimdiki bilgilere göre belirtisiz enfeksiyon yapmaması, yakın ve uzun süreli temas ile bulaşması, DNA virüsü olduğundan daha az mutasyon geçirmesi gibi faktörler göz önünde bulundurulduğunda Kovid-19 gibi bir pandemiye yol açmasının pek beklenmediğini söyledi.
KORUNMAK İÇİN 7 ALTIN ÖNERİ
Uzm. Dr. Ahmet Sanlı Konuklar, Maymun Çiçeği virüsünden korunma önerilerini ise şöyle sıraladı:
“Seyahat edecekseniz (özellikle vakaların yaygın olduğu bölgelere) ellerinizi düzenli olarak sabun ve suyla yıkayın veya alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanın. Sadece iyi pişirilmiş etleri yiyin.
“Enfekte olabilecek kişilerle yakın temastan kaçının.
“Enfekte olabilecek kişilerin havlularına veya giysilerine temas etmemeye özen gösterin.
“Maymun çiçeği olan kişiler bulaşıcı olarak kabul edilmeli ve tüm lezyon kabukları düşene ve yeniden epitelizasyon gerçekleşene kadar izole edilmelidir.
“Maymun çiçeği virüsü olan hastalar, diğer aile üyelerinden ve evcil hayvanlardan ayrı bir oda veya alanda izole edilmelidir.
“Maymun çiçeği olan kişiler ve yakın temas edecek kişiler yüz maskesi takmalıdır.
“Maymun çiçeği hastalarına bakım sağlayanlar lezyonlarla doğrudan temas için tek kullanımlık eldivenler kullanılmalıdır. Eldivenler kullanımdan sonra atılmalı, ardından alkol bazlı el dezenfektanı ile veya gözle görülür şekilde kirlenmişse sabun ve su ile el hijyeni sağlanmalıdır.
“Kirli çamaşırlarla doğrudan temastan kaçınılmalı, bulaşıcı partikül oluşacak şekilde çırpılmamalı. Çamaşırların standart bir çamaşır makinesinde su ve deterjanla yıkanması yeterli.
“Maymun çiçeği virüsü meni ve vajinal sıvılarda bulunabilir ve maymun çiçeği virüsünün cinsel yolla bulaşmasının rolü halen değerlendirilmektedir. DSÖ, iyileşmeden sonraki 12 hafta boyunca herhangi bir cinsel aktivite sırasında korunma önermektedir.”
