Ücretsiz maske başvurusu linki yani e-Devlet maske kodu alma işleminin yapıldığı sayfa maske almak isteyen vatandaşlar tarafından merakla araştırılıyor. Bilindiği üzere cerrahi maskelerin satışı Corona virüsü önlemleri kapsamında yasaklanmıştı. Maskeler ise eczanelerden ücretsiz olarak e-Devlet’ten verilen kod ile alınabiliyor. Peki, ücretsiz maske kodu nasıl alınıyor? İşte, e-Devlet ücretsiz maske kodu alma sayfası… ÜCRETSİZ MASKE KİMLER ALABİLİR? 65 yaş üzeri ve 20 yaş altı evden çıkma kısıtlaması bulunan kişiler dışında herkes ücretsiz maske başvurusu yapabilir. Vatandaşlar her hafta 1 paket içerisinde yer alan 5 maske alma hakkına sahip olacaklar. Maskeler bazı bölgelerde PTT Kargo tarafından ücretsiz olarak dağıtılacak bazı bölgelerde ise eczanelerden alınacak. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı tarafından alınan karar doğrultusunda vatandaşlara maske imkanı düzenli olarak sağlanacak. MASKE BAŞVURUSU NASIL YAPILIR? E-devlet’te gerekli çalışmaların tamamlanmasının ardından ücretsiz maske başvuruları başladı. Kişiler TC kimlik numaraları, ad soyad, aile, iletişim bilgileri ve adres girerek maske başvurusunda bulunabilecek. ÜCRETSİZ MASKE BAŞVURUSU İÇİN TIKLAYINIZ… MASKE KODU KAÇ GÜNDE GELİR? Siparişin tamamlanmasının ardından maskelerin kaç günde geleceği ile ilgili henüz resmi bir açıklama yok. Ancak tüm siparişlerin alınmasıyla birlikte kısa süre içerisinde kodların cep telefonlarına gönderilmesi bekleniyor. EVDE MASKE NASIL YAPILIR? Şalınızı önce ikiye, ardından da dörde yatay şekilde katlayın. Daha sonra yatay şekilde şalın iki ucuna birer lastik geçirin. Şalların uçlarını içeriye doğru katlayarak iç içe sokun. Son olarak lastiklerden tutarak maskeyi kulaklarına takabilirsiniz. Dışarıdan geldiğinizde ev yapımı maskenizi çıkararak 60 derece sıcaklıkta yıkayabilirsiniz. Yıkadıktan sonra yine aynı şekilde yaparak kullanabilirsiniz. Maske nedir, kaç çeşit maske vardır? Maske, genel olarak fiziksel, kimyasal ve biyolojik yapıların toz, partikül ve parçacık gibi ortaya çıkan unsurlarına karşı insanları koruyan bir ekipman olarak tanımlanıyor. Maskeler kabaca iki türe ayrılıyor: Bunlardan ilki cerrahi (tıbbi) maskeler, diğeri de solunum sistemi koruyucu maskeler. Cerrahi maskeler, sağlık çalışanlarının cerrahi müdahaleler sırasında kendilerinden hastalara ya da hastalardan kendilerine bulaşmasını engellemek amacıyla kullandığı koruyucu ekipmanlar arasında yer alıyor. Solunum sistemi koruyucu maskelerin kullanım alanını ise sağlık sektörünün yanı sıra diğer alanlarda da iş güvenliğini sağlamak oluşturuyor. FFP sınıflandırmasına sahip toz maskeleri ile N koduna sahip koruyucu maskeler de bu kategori de yer alıyor. Sağlık çalışanlarının Covid-19 taşıdığından şüphelenilen ya da tanısı konmuş hastaların bulunduğu alanlara girerken cerrahi maske; soluk borusundan entübasyon, nonivazif ventilatör (solunum cihazı) takılması ve kalp masajı gibi müdahaleler sırasında solunum sistemi koruyucu maske takılması öneriliyor. Sağlık görevlilerinin durumu daha ciddi olan ve yoğun bakım ünitelerinde tedavi gören hastalara müdahale ederken, maskenin yanı sıra önlük, gözlük ve siper gibi tam koruyucu ekipman seti giymeleri tavsiye ediliyor. Tıbbi ya da cerrahi maske nedir? Cerrahi maskelerin, TS EN 14683 standardına uygun olarak üretilmiş ve CE belgesi almış olması gerekiyor. Tıbbi malzemelerle ilgili uluslararası standartlara dayanan TS EN 14683, cerrahi maskelerin yapısı, kalınlığı, filtre özellikleri ve malzemeleriyle ilgili gereken koşulları düzenliyor. Bunlar arasında üç kattan oluşması, hipoalerjik olması, sıvı bariyeri oluşturması, yırtılmaya dayanıklı olması ve yüzde 99 bakteri ile yüzde 95 partikül filtrasyonu sağlaması yer alıyor. Bu tür maskeler, sağlık çalışanları tarafından tedavi sırasında olası bir enfeksiyonun hastalara veya hastalardan kendilerine geçmesini sınırlamak amacıyla kullanılıyor. Bu maskelerin tek kullanımlık olması ve kullanım sırasında da hasar görmesi halinde hemen yenisiyle değiştirilmesi öneriliyor. Cerrahi maskeler, Covid-19 hastalığının aynı anda yüz binlerce kişiyi etkilemesiyle birlikte tedarikinde en fazla sıkıntı yaşanan koruyucu ekipmanların başında geliyor. DSÖ başta olmak üzere birçok kuruluş ve devlet, toplu alanlarda maske takılmasıyla ilgili yayımladıkları tavsiyelerde cerrahi maskelerin kullanımında önceliğin genel halkta değil, sağlık çalışanlarında olması gerektiğini söylüyor. Türkiye'de de toplu alanlarda maske takılması zorunlu hale getirilirken, genel halk için tıbbi maske kullanımı ise sadece sağlık kuruluşlarına girişlerde getirildi. Sağlık Bakanlığı'ndan 6 Nisan Pazartesi yapılan açıklamada, "Tüm sağlık kuruluşlarına girişlerde vatandaşlarımızın tıbbi maske (cerrahi maske) takmaları zorunlu olup, sağlık kuruluşu içerisinde maskesiz dolaşıma izin verilmemesi, tedbirlerin kamu, üniversite ve özel sektöre ait tüm sağlık kuruluşlarında uygulanması konusunda gerekli hassasiyetin gösterilmesi sağlanacak" denildi. Solunum sistemi koruyucu maske nedir? Solunum sistemi koruyucu maskeler, respiratör olarak da adlandırılıyor ve ortamdaki partikülleri filtreleyenler ile kartuşlular olmak üzere iki alt tipi bulunuyor. Sağlık alanında enfeksiyon kontrolü söz konusu olduğunda daha çok partikül filtreli maskeler tercih ediliyor. Bu maskelerin de farklı türleri ve buna bağlı olarak farklı koruyuculuk düzeyleri bulunuyor. Maskelerin koruyuculuk düzeyleri FFP veya N harfleriyle sınıflandırılıyor. İngilizce "filtering facepiece" (Filtreli Yüz Maskesi) teriminin baş harflerinden oluşan FFP, Avrupa Birliği tarafından benimsenen sınıflandırmayı gösteriyor ve 1, 2, 3 olmak üzere üç kategoriye ayrılıyor. Sağlık Bakanlığı'nın Ulusal Mikrobiyoloji Standartları Laboratuvar Güvenliği Rehberi'nde FFP maskelerin koruyuculuğu şöyle tanımlanıyor: "Uygun koşullarda kullanıldığında FFP1 bulaş riskini 4 kez, FFP2 10 kez, FFP3 ise 20 kat azaltır. Diğer bir deyişle bunların filtreleme etkinliği FFP1, 2 ve 3 için sırasıyla yüzde 80, yüzde 94 ve yüzde 99,97'dir. Valfli olan ve olmayan respiratörler arasında koruyuculuk yönünden bir fark yoktur. Valfli olanlarda solumak biraz daha kolay olmakta ve beraberinde gözlük kullanılıyor ise gözlük daha az buğulanmaktadır." N tipi kategorizasyon ise ABD'nin belirlediği standartlara göre yapılıyor ve bu nedenle de AB'den farklılık gösteriyor. ABD'de belirlenen standarda göre, N - "not to resistant to oil", yani yağa dayanıklı değil anlamına geliyor ve tıbbi amaçlarla kullanılan maskeler bu kategoride yer alıyor. Laboratuvar Güvenliği Rehberi'nde, "Bunlar filtreleme etkinliklerine göre N95, N99 ve N100 olarak adlandırılır. Tahmin edileceği gibi N95 respiratörlerin filtreleme etkinliği yüzde 95, N99'un yüzde 99, N100'ün ise yüzde 100'dür" deniliyor. DSÖ, sağlık çalışanlarının kullanacağı maskelerin en az N95 veya FFP2 kategorisinde olmasını öneriyor. Nano maske nedir? Covid-19 salgınıyla birlikte dünyadaki maske arzı talebi karşılamanın uzağında kalırken, tıbbi ve solunum yolu koruyucu maskelerin tek kullanımlık olması ve suyla temas ettiğinde filtre özelliğini yitirmesi bilim insanlarını daha dayanıklı çözümler geliştirme arayışına itiyor. Özellikle Asya'da son dönemde nano filtreleme teknolojisine sahip maskelerin geliştirildiği yönünde haberler geliyor. Güney Kore'de bulunan Kore Gelişmiş Bilim ve Teknoloji Enstitüsü'nden bir grup bilim insanı, Mart ayında, 20'ye kadar kez yıkanarak kullanılabilecek nano filtreleme özelliğine sahip bir maske geliştirdiklerini açıkladı. Bu maskede "100-150 nanometre çapında dikey veya tek istikamette sıralanmış nanofiberlerle" yapılmış bir filtreleme teknolojisinin yer aldığı ve enstitünün bu teknolojinin patenti aldığı belirtildi. Enstitünün günde 1500 adet nano maske üretim kapasitesine sahip olduğu ve Güney Kore Gıda ve İlaç Güvenliği Bakanlığı'ndan alınan onayla birlikte seri üretime başlanacağı açıklandı. Benzer bir maske de Çin'in Şanghay kentinde geliştirildi. Nano filtreleme teknolojisine sahip ve 20 yıkamaya kadar kullanılabilen bu maskelerin satışına Çin'de kısa bir süre önce başlandı. Türkiye'de de son dönemde nano maske adı altında bazı ekipmanların internet ve yüzyüze satış platformlarda satışa sunulduğu görülüyor. Maskelerin 10-15 TL gibi bir fiyatla satıldığı noktalar bulunuyor. Teknoloji çok yeni olduğu için henüz birçok ülkede nano maskelerle ilgili belli bir standart bulunmuyor. Uzmanlar, Türkiye'de satışa sunulan nano maskelerin kullanımıyla ilgili çeşitli uyarılar yapıyorlar. Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Sabah gazetesine yaptığı açıklamada, bu maskelerin süngerden yapıldığını ve aslında virüs riskini daha da artırdığını söyledi. Ceyhan, "nano maske" adı altında satılan bu maskelerle ilgili herhangi bir veri olmadığını belirterek, "Maskeyi uzun süreli olarak kullandığında karşındakinde virüs varsa maskede birikir. Bu durumda maske koruma özelliği bir yana, daha riskli bir hale gelir. Hele bir de maskeyi çantaya koyup tekrar kullanırsanız daha büyük sorun. O maskeyi ellediğinizde maskeye mikrop ve virüs bulaşabilir. Bu da virüslerin ağızdan ve burundan girmesi demektir. Sizi virüse karşı daha açık hale getirir" dedi.