Kısa çalışma ödeneğinin işsizlik maaşı haklarını nasıl etkileyeceği ile ilgili soruları HABERTÜRK'ten Ahmet Kıvanç, yanıtladı KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALANLARIN İŞSİZLİK MAAŞINDAN KESİLECEK Mİ? Turizm sektöründe çalışıyorum. İşyerimiz salgın nedeniyle kısa çalışma ödeneği için başvurdu, 3 aya kadar kısa çalışma onaylandı. Benim son 3 yılda 884 gün primim ve son 120 gün aralıksız çalışmışlığım vardı. Kısa çalışma ödeneği aldığımda, 884 günüm sıfırlanacak mı? Sonbaharda sezon bittiğinde işten çıkış alacağız. Ekim 2020’de 900 günü dolduruyorum. Bu durumda kaç ay işsizlik maaşı alabilirim? Beş ay mı, yoksa sadece kısa çalışma ödeneği bittikten sonra kalan 3 aylık işsizlik maaşını mı alabilirim? (Ender B.) Ender Bey, kısa çalışma ödeneğinden kalan süreler için işsizlik ödeneğinden yararlanabilirsiniz. İşsizlik ödeneği hakkınızın tespitinde, kısa çalışmanın başladığı tarihteki prim gün sayınız dikkate alınır. Cumhurbaşkanı’nın, kısa çalışma ödeneği sürelerinin işsizlik maaşı sürelerinden mahsup edilmemesi konusunda karar alma yetkisi bulunuyor. Nitekim geçen yıl kısa çalışma süreleri 3 aydan 6 aya kadar uzatılınca, Cumhurbaşkanı kararı ile uzatılan süreler işsizlik maaşı sürelerinden indirilmedi. Sonuç olarak, böyle bir karar alındığı takdirde 6 ay, alınmazsa kısa çalışmadan artan süre kadar işsizlik maaşı alabilirsiniz. Eşim özel okulda çalışıyor ve kısa çalışma ödeneğinden faydalanıyorlar. Haziranda sözleşmesi bitince işsizlik maaşına başvuracaktı ama bu sigortanın eksik yatması ve kısa çalışma ödeneğinden faydalanması hazirandan sonra işsizlik maaşı almasına engel olur mu? (Ömer K.) Ömer Bey, kısa çalışma ödeneğinde koşullar esnetilerek son 3 yılda 450 prim günü ve 60 gün hizmet akdine çekildi. İşsizlik maaşında ise eskiden olduğu gibi son 3 yılda en az 600 prim günü ve son 120 gün hizmet akdi ile çalışma koşulu aranacak. Eşiniz bu koşulu sağlıyorsa, kısa çalışma süresi kadar işsizlik maaşı hakkından indirilir, kalan işsizlik maaşı hakkını kullanır. Kısa çalışma döneminde sigortanın yatırılmaması, işsizlik maaşı almaya engel teşkil etmez. İŞSİZLİK MAAŞI ALMAK KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNE ENGEL Mİ? 1993 sigorta başlangıcı olan, 9000 çalışma günü bulunan, 2015 yılında 10 ay işsizlik maaşı alan biri olarak şimdiki firmam kısa çalışma ödeneğine başvuru yaptı. Geçmişte 10 ay işsizlik maaşı almam, kısa çalışma ödeneğine engel teşkil eder mi? (Toni F.) Toni Bey, işsizlik maaşından sonra yeniden çalışmaya başladığınız dönemde 450 gün prim ve son 60 gün hizmet akdi ile çalışma koşulunu yerine getiriyorsanız kısa çalışma ödeneği alabilirsiniz. Koşulları sağlayamadığınız takdirde günlük 39.24 TL tutarındaki nakdi ücret desteğinden yararlanırsınız. İŞSİZLİK MAAŞI ALANLARIN KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ DÜŞER Mİ? Ben 05.01.2019 ve 05.02.2019 tarihlerinde 18 ve 6 günlük işsizlik maaşı aldım 7 Ocak 2019 tarihinde işe başladım. Bana, işsizlik ödeneği aldığım için 21 günlük 845 TL, 27 günlük 1087 TL ödeme görünüyor. Normalde ücretsiz izine çıkanlar bu parayı alıyor, benim hesapta bir yanlışlık olabilir mi? (Muhammed Ali Ö.) Muhammed Ali Bey, işsizlik ödeneği almış olmanız, kısa çalışma ödeneği tutarınızı etkilemez, sadece süreyi etkiler. Siz toplam 24 gün işsizlik ödeneği aldığınıza göre, üç ay kısa çalışma ödeneği almanızın önünde bir engel bulunmuyor. Önce bunu belirteyim. Kısa çalışma ödeneği son 12 aylık ücretin aylık ortalaması üzerinden yüzde 60 oranında bağlanır. Geçen yılın 9 ayında 2.558 TL, bu yılın 3 ayında da 2.943 TL brüt ücret almış olsanız, ortalama aylık ücretiniz 2 bin 654 TL olur. Bu ücret üzerinden bağlanacak 21 günlük ödenek 1.106 TL, 27 günlük ödenek de 1.421 TL olur. Kısa çalışma ödeneği sürenizle ilgili bilgide bir yanlışlık olmalı. ENGELLİ VERGİ İNDİRİMİYE NASIL EMEKLİ OLUNUR? 1.4.2003 tarihinden itibaren yüzde 40 engelli olarak özel bir kuruluşta çalışmaktayım. 6030 gün prim ödemem var. İŞKUR’da kalıcı engelim bulunduğu yazıyor. Vergi indirimi almam durumunda ne zaman emekli olabilirim? (Bülent K.) 1 Ekim 2008 öncesinde işe giren SSK’lılar, engellilik dolayısıyla vergi indiriminden yararlandıkları takdirde engellilik oranına ve işe giriş tarihine göre değişen sigortalılık süresi ve prim gününü tamamlamaları halinde yaşa bakılmaksızın emekli olabilirler. 6 Ağustos 2000 – 5 Ağustos 2003 tarihleri arasında işe girmiş olanlar yüzde 40-59 oranında engellilik halinde 19 yıl sigorta ve 4240 prim günü koşulunu tamamlayarak emekli olabilirler. Yapmanız gereken öncelikle en az yüzde 40 oranında engelli olduğunuza dair raporu alıp bununla vergi indirimi başvurusunda bulunmaktır. Yüzde 40 engellilik oranıyla vergi indirimi belgesi aldığınız takdirde 1 Nisan 2022 tarihinden itibaren emekli olabilirsiniz. ÜCRETSİZ İZİN SONRASI İŞTEN ÇIKARTILAN İŞÇİNİN HAKLARI NELERDİR? Temmuz ayının 16’sına kadar ücretsiz izne çıkartıldım. Firmada 4 yıl 2 aydır çalışıyorum. Temmuzun 17’sinde işe tekrar başladığımda firma çıkış verirse haklarım nelerdir? Bu arada 50 gün yıllık iznim de var. Bu 3 aylık süreçte iş bulursam nasıl bir yol izlemem gerekiyor? (Sedat B.) Sedat Bey, ücretsiz izinde geçen süreleriniz için günlük 39.24 TL tutarındaki nakdi ücret desteğinden yararlanırsınız. Bu ödeme, 17 Nisan’dan başlayarak aylık olarak ödenecek. İşten çıkarma yasağının sona erdiği 17 Temmuz’da işveren işten çıkartırsa ihbar ve kıdem tazminatı ile kullanmadığınız yıllık izin ücretini ödemek zorunda. İşyerinde 30 ve daha fazla işçi çalışıyorsa işe iade için 30 gün içinde arabulucuya başvurabilirsiniz. Bu süreçte iş bulursanız işverene yazılı bildirimde bulunarak iş akdinizi feshedebilirsiniz. Ancak, bu durumda yaş dışındaki emeklilik koşullarını (1999 öncesi işe girenler için 15 yıl sigortalılık + 3600 prim günü gibi)yerine getiremiyorsanız kıdem tazminatınızı alamayabilirsiniz. Sadece kullanmadığınız 50 günlük izin paranızı alabilirsiniz. KULLANILMAYAN YILLIK İZİN ÜCRETİNDEN KESİNTİ YAPILIR MI? Yıllık izin parası nasıl ödenir? İşveren asgari ücret üzerinden mi yoksa aldığımız maaş üzerinden mi ödemek zorundadır? (Halit Ç.) Halit Bey, yıllık izin ücreti çalışanın son ücreti üzerinden hesaplanır. Brüt ücretten yüzde 15 sosyal güvenlik primi ve o anki tarife üzerinden tabi olduğu gelir dilimine göre yüzde 15 oranından başlayan gelir vergisi ve binde 7.59 oranında damga vergisi kesildikten sonra kalan tutar ödenir. Bu da net ücrete karşılık gelir. BİRDEN FAZLA İŞVERENDEN ÜCRET ALANLARIN KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ Şirketimiz 23.03.2020 tarihinde kısa çalışma ödeneğine başvurdu ve sonuçlarını e – Devlet’ten görebilmekteyiz. Benim ile aynı maaşı alan arkadaşımın ve benden düşük maaş alan arkadaşımın ödeneği benden yüksek görünüyor. Benim son bir yıl içerisinde sürekli olmamak kaydı ile şantiye şefliği yaptığım iş yerlerinden de sigortam yattı. Geriye dönük 12 ayı hesapladıkları için bir ayda iki yerden yatan brüt maaşımın ortalamasını alarak hesaplama yapılmakta olduğu bildirildi. SGK’da bir ayda prim yatırılan gün sayısı 30’dan fazla ise gün sayısını 30’a düşürüp yatan primler toplanarak hesap yapılmakta. İŞKUR’daki hesaplamanın yanlış yapıldığını düşünüyorum. Konu ile ilgili görüşlerinizi öğrenmek istiyorum. (Muhammed G.) Muhammed Bey, kısa çalışma ödeneği son 12 ayda Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen prime esas kazancın ortalamasının yüzde 60’ı üzerinden bağlanır. Son ücreti sizden düşük veya sizinle aynı görünen arkadaşınızın önceki aylara ait ücreti sizden yüksek olabilir. Diğer yandan birden fazla işverenden ödenen primler sizin prime esas kazancınızı olumlu etkiler. İŞKUR’da da SGK’daki veriler esas alınır. Arada fark olamaz. Hesaplamayı kendiniz de yapabilirsiniz. E-Devlet’te hizmet dökümlerinizi bulup son 12 aydaki prime esas kazançlarınızı toplayıp, aynı dönemdeki prim gün sayısına böldüğünüzde günlük ortalama kazanç rakamına ulaşırsınız. Bu rakamın yüzde 60’ı da size ödenecek günlük tutarı gösterir. Bu tutardan sadece binde 7.59 oranında damga vergisi kesilir. “İŞVEREN 10 MİLYON TL KREDİ ALDI, BİZİ ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARDI” Çalışmakta olduğum işyeri bir grup arkadaşımızı ücretsiz izine çıkardı. İşyeri faaliyetine devam ediyor ancak hiçbir kuruma başvurulmadı. İşveren 10 milyon lira kredi başvurusu yaptı ve aldı. Günde 300 bin lira ciro yapan bir işyeri. Ne yapabiliriz, nereye şikayet edebiliriz? (Selçuk) Selçuk Bey, 17 Nisan’da yürürlüğe giren işten çıkarma yasağı öngören kanun uyarınca, işten çıkarma yasağı boyunca işveren işçiyi ücretsiz izne çıkartabilir. Kanunda, işçiyi ücretsiz izne çıkartan işverenin öncelikle kısa çalışma ödeneğine başvurması gerektiğine dair açık bir hüküm bulunmuyor. Bununla birlikte, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk da bir açıklamasında ücretsiz izin uygulamasına giden işverenin öncelikle kısa çalışma ödeneğine başvurması gerektiğini ifade etti. Kanuna göre, her durumda nakdi ücret desteğinden yararlanabilirsiniz. Ancak, bunun için de işverenin SGK’ya bildirimde bulunması gerekir. Her ne kadar 17 Nisan’da yürürlüğe giren kanunda, ücretsiz izne çıkartılan işçinin bunu haklı fesih sebebi yapamayacağına ilişkin hüküm bulunuyorsa da işvereninizin yaptığı hukuksuz bir işlemdir. Ücretsiz izne çıkartılmanızı gerekçe göstererek değil, ücretsiz izne çıkartıldığınız halde yasal hakkınız olan kısa çalışma ödeneği veya nakdi ücret desteğinden yararlanmanız için gerekli başvuruları yapmamasını gerekçe gösterip iş akdini feshettiğinizde kıdem tazminatınızı alabilirsiniz. Ayrıca, İŞKUR ve çalışma il müdürlüğüne yazılı şikayette bulunabilirsiniz. İŞTEN KENDİSİ AYRILANLAR NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ ALABİLİR Mİ? 5 Mart’ta kendi isteğimle işten ayrıldım, devletten herhangi bir yardım alabilir miyim? İşsizlik fonundan da 2018’de faydalanmıştım, o yüzden işsizlik maaşına da başvurmadım, ne yapmam gerekir? (Hakan Y.) Hakan Bey, kendi isteğinizle işten ayrıldıysanız işsizlik maaşı hakkınız olsa da alamazsınız. Nakdi ücret desteğinden de yararlanamazsınız. Sadece e-Devlet 'te "Pandemi sosyal destek programı" üzerinden başvuru yaparak Faz-3 kapsamındaki bin TL'lik sosyal yardımdan yararlanabilirsiniz. 29.02.2020’de çalıştığım işyerinden kendi isteğim ile istifa ettim. İşsizlik maaşı alamıyorum. Nakdi ücret desteğinden faydalanabilir miyim? (Aydın K.) Aydın Bey, nakdi ücret desteğinden yararlanabilmek için ya 15 Mart 2020 tarihinden sonra işsiz kalmak, ya da işveren tarafından ücretsiz izne çıkartılmak gerekiyor. Kendi isteğinizle işten ayrıldığınız için nakdi ücret desteği alamazsınız. EVDEN ÇALIŞMAYI KABUL ETMEYEN ÜCRET DESTEĞİ ALABİLİR Mİ? Eşimin işyeri kısa çalışma ödeneğine başvurmadı, evden çalışmasını istiyor. Evimiz uygun olmadığı için evden çalışmayı kabul edemedik. Gūnlük 39 TL işsizlik maaşı almak istiyoruz, işyerince kabul görmedi. İstifasını istiyorlar, ne yapmalıyız? (Hasan B.) Hasan Bey, evden çalışan işçi, normal ücretini almaya devam eder. Pandemi döneminde evden çalışmak işçi açısından en avantajlı durumu oluşturuyor. Günlük 39.24 TL’lik ücret desteği, işverenin işçiyi ücretsiz izne çıkartması durumunda ve sadece 17 Nisan’dan sonraki süreler için verilir. Hiçbir şekilde kendisi istifa etmesin ama evden çalışmayı kabul etmez ise işveren bir nevi işe devamsızlık olarak değerlendirerek iş akdini feshedebilir. 2 GÜN EKSİĞİ BULUNAN KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALABİLİR Mİ? 700 gün sigorta primim var, hiç işsizlik maaşı almadım ama son 60 gün kuralında iki gün eksiğim var. Kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilir miyim? Faydalanamıyorsam herhangi bir destek alabilir miyim? (İsimsiz) Kısa çalışma ödeneği alabilmek için son 3 yılda 450 gün prim ve son 60 gün hizmet akdi ile çalışma koşulunun birlikte yerine getirilmesi gerekir. Daha önce işsizlik maaşı alma hakkının bir kısmını kullanmış olsaydınız, kullanmadığınız günler kadar kısa çalışma ödeneği alabilirdiniz. İşvereninizin başvurması halinde günlük 39.24 TL tutarında nakdi ücret desteği alabilirsiniz. ASKERLİK BORÇLANMASIYLA EMEKLİLİK YAŞI NASIL ÖNE ÇEKİLEBİLİR? 30.10.967 doğumluyum, sigorta girişim 4 Nisan 1992. Normalde 30 Ekim 2020 tarihinde emekliliğe hak kazanıyorum. 1991-1992 arasında kısa dönem 6 ay askerlik yaptım. Askerlik borçlanması yaparsam, 30 Mayıs itibarıyla emekliliğe hak kazanabilirim. Askerlik borçlanmasını, asgari ücretten mi yatırmalıyım, yoksa tavandan mı? Emeklilik maaşımı etkiler mi? Yoksa 29 Ekim tarihini mi beklemeliyim? (Vahap Ö.) Vahap Bey, askerliğini sigortalı bir işte çalışmaya başlamadan önce yapmış olanlar askerlik borçlanması ile emeklilik yaşını öne çekebiliyorlar ancak bu askerlik borçlanması yapılan süre kadar öne çekme şeklinde bir uygulama değil. Sigortalı çalışmaya 24 Mayıs 1991 ile 23 Kasım 1992 tarihleri arasında başlamış olan erkekler için emeklilik yaşı 53’tür. Emeklilik yaşınızın bir yıl erkene alınabilmesi için sigorta başlangıcını 23 Mayıs 1991 tarihine çekebilmeniz gerekir. Bu da yaklaşık 11 ay askerlik borçlanması yapmakla mümkün olabilir. Oysa sizin sadece 6 ay borçlanma imkanınız bulunuyor. KISA ÇALIŞMA SIRASINDA SİGORTA PRİMİ ÖDENİR Mİ? Kısa çalışma ödeneği alanların sosyal güvenlik primleri nasıl yatırılmaktadır. Örneğin nisan ayında 10 gün kısa çalışma bildirimi yapılan çalışan için işveren sigorta prim gün sayısını 20 gün olarak mı bildirmektedir? Bu durumda emeklilik ile ilgili bir kayıp oluşuyor sanırım. (Aydın) Aydın Bey, kısa çalışma yapılan dönemde malullük, yaşlılık, ölüm aylığına ilişkin uzun vadeli sigorta primi yatırılmaz. Sadece çalıştığınız 20 günlük sürenin primi yatırılır. Bu prim gününüzde eksiklik anlamına gelir ancak emeklilik için prim günü eksiğiniz bulunmuyorsa, ya da emeklilik tarihine uzun zaman var ise önemli bir sorun teşkil etmez. ÇALIŞMA SAATİ HİÇ AZALMAYAN İŞ YERİNDE KISA ÇALIŞMA YASA DIŞIDIR Çalıştığım işyeri kısa çalışma ödeneğine başvurdu ve onaylandı. Fakat işyeri 1 gün bile kepenk kapatmadı, her gün iş var, sipariş var. İşyerinin çalışanlara verdiği bilgi şu yönde, “Kısa çalışma ödeneğinde işe geldiğiniz günler için ayda 6 gün SGK priminiz yatacak, diğer günleri biz istesek bile yatıramıyoruz, kanunen bu imkansız, devlet izin vermiyor.” Yani biz her gün işe geliyoruz yine ama yüzde 60 maaşı devletten kalan yüzde 40 maaşı da işyerinden alacağız. Ayrıca şirket normalde banka yolu ile ödeme yaparken bu sefer elden ödeme yapacağını söylüyor. (Cengiz G.) Cengiz Bey, çalışma süresinde hiçbir azalma olmadan kısa çalışma hakkından yararlanılması tümüyle yasa dışıdır. Kanunen kısa çalışma olabilmesi için iş yerinde çalışma saatinin en az 3’te 1 oranında azalması gerekir. Üçte 1 oranında azaldığı durumda ise işveren çalıştırdığı kısmın ücretini tam olarak öder. Çalışılmayan saatlere karşılık gelen ücretin yüzde 60’ı ise İŞKUR’dan ödenir. İşvereninizin yaptığı bu uygulama tespit edilirse, ödenen para faiziyle geri alınır, ayrıca idari para cezası uygulanır. KENDİ İSTEĞİYLE İŞTEN AYRILAN EMEKLİ İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ? Eşim emekli ve 7 yıldır bir firmada çalışıyor. İşinden kendi isteğiyle ayrılmak istiyor. Yeni yasaya göre tazminat alma hakkı var mı? (Özcan Y.) Özcan Bey, emekli olduktan sonra yeni bir işte çalışmaya başlayanlar kendi istekleri ile ayrıldıklarında kıdem tazminatı alamazlar. Bu konuda yasada yeni bir değişiklik bulunmuyor. HABERTÜRK