Devlet memurlarına tanınan izin hakları arasında yer alan aylıksız izin hakkı, her memurun eşit şekilde yararlanabileceği bir hak değildir. Aylıksız izin kullanabilme hakkı, memurun; hizmet süresine, cinsiyetine, medeni durumuna göre farklılık gösterebilmektedir. Memurların aylıksız izin hakkı esas itibariyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “aylıksız izin” başlıklı 108 inci maddesinde düzenlenmiş, ancak Kanunun başka maddelerinde de aylıksız izin kullanılabilecek hallere değinilmiştir. Memurun hizmet süresi aylıksız izin hakkını etkiliyor Yıllık izin süresinin hesaplanmasında esas alınan hizmet süresi toplamı 5 yılı aşan memurlar, memuriyetleri süresince en fazla iki defada kullanmak üzere toplam bir yıl süre ile aylıksız izin alabilirler. Hizmet süresi toplamı 5 yıldan az olan memurlar ise bu kapsamda aylıksız izin kullanamazlar. 5 yıllık hizmet süresi hesabına; memuriyette geçen hizmet süreleri, hangi statüde olursa olsun (işçi, sözleşmeli, 4/B, 4/C gibi) kamu kurum ve kuruluşlarında geçen hizmet süreleri, memuriyet hizmetinde değerlendirilen özel sektör hizmet süreleri, avukatlık stajında geçen süreler, askerlik hizmetinde geçen süreler dahil edilmektedir. Memurun yakınlarının sağlık sorunları aylıksız izin hakkını etkiliyor Memurun bakmakla yükümlü olduğu veya refakat edilmediğinde hayatları tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmiş olması veya tedavisi uzun süren bir hastalığa yakalanmış olması hallerinde, (memurlara aylık ve özlük haklarına dokunulmaksızın verilebilen ve süresi en fazla 6 ay olabilen refakat izni süresinin bitiminden itibaren) bu hallerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, memur 18 aya kadar aylıksız izin alabiliyor. Durumu bu şekilde olmayan memurlar ise bu kapsamda aylıksız izin kullanamıyor. Memurun çocuğunun doğması aylıksız izin hakkını etkiliyor Doğum yapan memur, doğum sonrasında kullanabileceği analık izin süresinin (doğum öncesinden aktarılan analık izin süreleri dahil) bitiminden veya bu sürenin bitiminden itibaren ücretli yarı zamanlı izin kullanması halinde bu iznin bitiminden itibaren 24 aya kadar aylıksız izin kullanabilir. Eşi doğum yapan memur (doğum yapan eşin memur olup olmadığına bakılmaksızın), doğum tarihinden itibaren 24 aya kadar aylıksız izin kullanabilir. Durumu bu şekilde olmayan memurlar ise bu kapsamda aylıksız izin kullanamıyor. Evlat edinmek aylıksız izin hakkını etkiliyor 3 yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya tek başına evlat edinen memur ile eşi (memur olmayan) tek başına evlat edinen memur, çocuğun teslim tarihten itibaren kullanabileceği 8 haftalık mazeret izni süresi bitiminden veya bu sürenin bitiminden itibaren ücretli yarı zamanlı izin kullanması halinde bu iznin bitiminden itibaren 24 aya kadar aylıksız izin kullanabilir. Evlat edinen eşlerin her ikisinin de memur olması durumunda, 24 ay süreli aylıksız izin süresi, eşlerin talebi üzerine iki eş tarafından (aynı tarihlerde olmaması şartıyla) birbirini izleyen iki bölüm hâlinde de kullanılabilir. Durumu bu şekilde olmayan memurlar ise bu kapsamda aylıksız izin kullanamıyor. Askerlik hizmeti aylıksız izin hakkını etkiliyor Muvazzaf askerlik hizmetini yapmak için görevinden ayrılan memurlar askerlik süresince aylıksız izinli sayılıyor. Durumu bu şekilde olmayan memurlar ise bu kapsamda aylıksız izin kullanamıyor. Yurt dışında görevlendirme aylıksız izin hakkını etkiliyor Yurt dışında Türk kültürünün tanıtılması, yayılması ve korunması, yurt dışındaki vatandaşlarımız ile soydaşlarımızın kültürel bağlarının korunması, güçlendirilmesi ve dini konularda aydınlatılması ile Türk dilinin öğretilmesi amacıyla, Bakanlıklararası Ortak Kültür Komisyonu tarafından yurt dışında görevlendirilen memurlar, bu görevleri süresince aylıklı izinli sayılıyor. Öte yandan, yabancı devletlerin resmî kurumlarında veya uluslararası kuruluşlarda kurumlarının muvafakati ile görev yapacak olan memurlar, yabancı devletlerin resmî kurumlarında görev almaları halinde toplam 10 yıla kadar, uluslararası kuruluşlarda görev almaları halinde ise 21 yıla kadar aylıksız izin alabiliyor. Durumu bu şekilde olmayan memurlar ise bu kapsamda aylıksız izin kullanamıyor. Başka kurumlarda görevlendirme aylıksız izin hakkını etkiliyor Devlet memurlarının, aylıksız izinli sayılmak suretiyle başka kurumların sözleşmeli pozisyonlarda görevlendirilmesine imkan veren mevzuat kapsamında görevlendirilen memurlar, bu görevleri süresince aylıksız izin kullanabiliyor. Durumu bu şekilde olmayan memurlar ise bu kapsamda aylıksız izin kullanamıyor. Memurun eğitim görmesi aylıksız izin hakkını etkiliyor Eğitim görmek amacıyla şahsen özel burs sağlayan memurlar, bu burstan istifade etmek suretiyle eğitimleri süresince aylıksız izin kullanabiliyor. Durumu bu şekilde olmayan memurlar ise bu kapsamda aylıksız izin kullanamıyor. Memurun eşinin görev veya eğitim durumu aylıksız izin hakkını etkiliyor Eşi yer değiştirme suretiyle atamaya tabi olan memur, eşinin atandığı yere atanamadığı durumlarda eşleri 1. ve 2. derece kalkınmada öncelikli bölgeler dışında görev yapıyorsa, eşinin görev süresince aylıksız izin kullanabiliyor. Öte yandan, burslu olarak ya da bütçe imkanlarıyla yetiştirilmek üzere yurtdışına gönderilen veya sürekli görevle yurtiçine ya da yurtdışına atanan veya en az altı ay süreyle yurtdışında geçici olarak görevlendirilen memurlar veya diğer personel kanunlarına tabi olanlar ile yurtdışına kamu kurumlarınca gönderilmiş olan öğrencilerin memur olan eşleri, eşinin görevi veya öğrenimi süresince aylıksız izin kullanabiliyor. Ayrıca, eğitim amacıyla şahsen sağladıkları özel burstan yararlanmaları için kendilerine aylıksız izin verilen memurların veya diğer personel kanunlarına tâbi olanların memur olan eşleri de, eşlerinin eğitimi süresince aylıksız izin kullanabiliyor. Bunların yanı sıra, yabancı devletlerin resmi kurumlarında ya da uluslararası kuruluşlarda görev yapmak üzere kendilerine aylıksız izin verilenlerin memur olan eşleri de, söz konusu görevleri süresince aylıksız izin kullanabiliyor. Durumu bu şekilde olmayan memurlar ise bu kapsamda aylıksız izin kullanamıyor.