5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri çerçevesinde, soruşturma ve kovuşturma makamlarının talebi üzerine “Uzlaştırmacı” görevlendirmesi yapılabilmektedir.

Uzlaştırmacı sertifikası alabilmek için açılan eğitimlere katılıp sertifika alan Devlet memurlarına da rastlanmakla birlikte, Devlet memurlarının Uzlaştırmacı olarak görev alıp alamayacağı konusunda tereddüt yaşanabilmektedir.

Şüpheli veya sanık ile mağdur veya suçtan zarar gören arasındaki uzlaştırma müzakerelerini yönetmek üzere, Cumhuriyet savcısının onayıyla görevlendirilen avukat veya hukuk öğrenimi görmüş kişi olan Uzlaştırmacı, yaptığı görevden dolayı uzlaştırma ücreti de almaktadır.

657 sayılı Kanunun ilgili düzenlemeleri

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun;

  • 28 inci maddesinde; Devlet memurlarının Türk Ticaret Kanununa göre (tacir) veya (esnaf) sayılmayı gerektiren faaliyetlerde bulunmaları yasaklanırken, memurların yapamayacağı diğer faaliyetler de sayılmıştır.
  • 87 ve 88 inci maddelerinde; Devlet memurlarının ikinci görev olarak yürütebilecekleri görevler ile ikinci görev olarak yürütemeyecekleri görevler ve istisnalarına yer verilmiştir. İkinci görev düzenlemesi kapsamında memurların hangi çalışmalarından dolayı ücret alabileceğinden söz edilirken de, ikinci görev sayılmayan bazı faaliyetlerden dolayı memurların ücret alabilmesine imkan tanınmış ve ücret alınabilecek faaliyetler arasında “bilirkişilik” faaliyetine yer verilirken “uzlaştırmacılık” ve “arabuluculuk” faaliyetleri ise bu kapsamda sayılmamıştır.
  • 146 ncı maddesinde; memurlara bu Kanunla sağlanan haklar dışında ücret ödenemeyeceği ve yarar sağlanamayacağı yasağı getirilirken, aynı zamanda bu yasaklamanın dışında kalan faaliyetlerden de söz edilmiştir. Ancak yasaklama dışında kalan faaliyetler arasında uzlaştırmacılık ve arabuluculuk faaliyetlerine yer verilmemiştir.
  • 125/D-h maddesinde; Devlet memurlarına Kademe İlerlemesinin Durdurulması cezası verilmesini gerektiren fiiller arasında “Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak" fiili de sayılmıştır.

Diğer düzenlemeler

“5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu”nda ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulmuş olan “Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği”nde, Devlet memurlarının uzlaştırmacılık faaliyeti yapabilmesine imkan veren özel bir düzenlemeye rastlanmamaktadır.

Bu çerçevede, Ceza Muhakemesi Kanunu ve Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliğinin uzlaştırmacılık faaliyetine ilişkin hükümleri ile Devlet Memurları Kanununun memurların yapabileceği ve karşılığında ücret alabileceği faaliyetlere ilişkin düzenlemelerine bakıldığında;

*Devlet memurları tarafından yapılabilecek olan (yasaklanmamış olan) diğer kazanç getirici faaliyetler arasında uzlaştırmacılık faaliyetinin yer almadığı,

*Ceza Muhakemesi Kanununda, Devlet memurlarının uzlaştırmacı olarak görev alabileceğine ilişkin özel bir düzenlemenin bulunmadığı

görüldüğünden, Devlet memurları için kazanç getirici bir faaliyet olan uzlaştırmacılık görevinin mevcut mevzuat çerçevesinde memurlar tarafından yürütülemeyeceği değerlendirilmektedir.

Uygulamadaki durum

Öte yandan, uygulamada Devlet memurlarından bazılarının Uzlaştırmacı olarak faaliyet yürüttüğü ve bu faaliyet karşılığında gelir elde ettiği durumlara da rastlanmaktadır.

Ancak, Ceza Muhakemesi Kanunu ve Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği hükümleri yönüyle, Devlet memurlarına ilişkin özel bir düzenleme bulunmaması nedeniyle memurların Uzlaştırmacı olarak görevlendirilebilmesi söz konusu ise de 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu memurun bu şekilde bir faaliyet yürütmesine imkan vermemektedir.

Ayrıca, Uzlaştırmacı olarak faaliyet yürütebilmek amacıyla durumu kurumlarına ileten memurlar için bazı kurumların Devlet Personel Başkanlığından görüş istediği ve DPB tarafından verilen görüşlerde memurların uzlaştırmacı olamayacağının belirtildiği bilinmektedir.

Bu itibarla, 657 sayılı Kanuna göre uzlaştırmacılık faaliyeti yürütemeyecek olmalarına ve başka bir kanunda da bu yasağa istisna getiren özel bir düzenleme bulunmamasına rağmen, uzlaştırmacılık faaliyeti yürütmekte olan memurların söz konusu durumunun kurumları tarafından öğrenilmesi halinde, haklarında kademe ilerlemesinin durdurulması cezası gerektiren bir fiil işledikleri gerekçesiyle disiplin işlemleri yürütülmesinin gündeme gelebileceğini düşünmekteyiz.

Hal böyle iken, 657 sayılı Kanunun 87 nci maddesinin son fıkrasına “uzlaştırmacılar” ibaresi eklenmek suretiyle, memurların bilirkişilik yapmasına imkan veren düzenleme benzeri bir düzenleme yapılarak, memurların mevzuata uygun şekilde uzlaştırmacılık faaliyetinde bulunmaları sağlanabilir.