Hastalıkla ilgili bilgi ve tecrübeler gösteriyor ki enfeksiyonun belirtileri ve vücuda bıraktığı etkileri kimi zaman haftalarca hatta aylarca sürebiliyor. Covid şikayetlerinin hastalık başladığı andan itibaren 8 haftayı bulabileceğini bu sürenin bazı hastalarda 12 haftaya ulaştığını söyleyen Academic Hospital İç hastalıkları ve Pulmoner Yoğun Bakım Uzmanı Prof. Dr. Turgay Çelikel, Covid enfeksiyonunu ağır atlatmış olmak, geçmişteki beslenme alışkanlıkları, yaş ve eşlik eden hastalıklarının olmasının covid belirtilerini uzattığını ifade etti. AĞIR GEÇİRENLER DAHA GEÇ İYİLEŞİYOR Testlerde negatif çıktığı halde şikayetlerin devam edebileceğini ifade eden Prof. Dr. Çelikel "Öksürük, nefes darlığı, halsizlik ve baş ağrısı en ön planda olan belirtileridir. İkinci grupta vücudun herhangi başka bir yerinde de şikayetler görülebilir. Kalp önemlidir, nabız artışı ve çarpıntı, beyinde beyin sislenmesi denen konsantre olamama, tam düşünememe, anksiyete, depresyon, kol ve bacaklarda iğne batma hissi ve uyuşmalar, bağırsaklarla ilgili ishal gibi şikayetler görülebilir. Hastalığın ilk haftasında Covid'e bağlı 5'ten fazla şikayeti olanlarda uzun Covid daha sıklıkla görülüyor" diye anlattı. FAST FOOD BESLENME RİSKİ ARTIRIYOR Covid hasta sayısı ve hastalıkla geçirilen süre arttıkça hasta çalışmalarının sayısı da arttı. Geniş bir hasta grubunda yapılan çalışma 2 veya daha fazla altta yatan hastalığı bulunan 40-60 yaş arası kadınlarda Covid'in, erkeklere oranla daha uzun sürdüğü ortaya çıkmış. Geçmişteki beslenme alışkanlıkları ile Uzun Covid Sendromu arasında da bir ilişki olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Çelikel "Sebze ve meyve ağırlıklı beslenmek yerine Batı tipi kötü beslenenlerde Uzun Covid daha çık görülüyor. Bunun da sebebi, şeker, katı yağlar, rafine karbonhidratların vücutta kronik enflamasyona sebep olması. Yıllar boyu vücudun savunma sistemini yoran bu iltihabi durum hem hastalığın ağır geçmesine hem de şikayetlerin uzamasına yol açıyor" dedi. HASTALARIN YARISI HALSİZLİKTEN ŞİKAYETÇİ Prof. Dr. Turgay Çelikel, Uzun Covid Sendromunun görülme sıklığını ve en çok hangi belirtilerin görüldüğünü şöyle dile getiriyor: Bin hasta üzerinde yapılan uzun dönemli bir bilimsel çalışmada 5 ay sonra hastaların yüzde 70'inin tam iyileşemediklerini belirtmişlerdir. Covid öncesi çalışanların yüzde 17'si Covid sonrası çalışamaz hale gelmiştir. Uzun Covid belirtileri 18-49 yaş arası hastaların 10'unda görülürken, 70 yaş üzerindeki hastaların yüzde 22' sinde görülmüş. Astımı olanlarda da uzun Covid daha sıklıkla görülüyor. Çalışmada hastaların yüzde 55'i halsizlik yorgunluk, yüzde 45'i nefes darlığı, yüzde 30'u göğüs ağrısı yüzde 25'i öksürük, yüzde 20'si koku kaybı, yüzde 15'i göz kuruması, yüzde 15'i burun akıntısı, yüzde 10'u kırmızı göz, yüzde 10'u tat alamama, yüzde 10'u baş ağrısı, yüzde 8'i balgam, baş dönmesi ve ishal, yüzde 5'i kas ağrısı şikayetlerinin devam ettiğini bildirmiş. YENİ ENFEKSİYON MU UZAMIŞ COVID Mİ? Tamamen iyileşen ancak aylar sonra yeniden çeşitli şikayetler görülen hastalarda ikinci bir enfeksiyon başlangıcı mı yoksa uzun Covid sendromu mu olduğu da anlaşılabiliyor. Yapılacak kan testleri ve kültürler ile ayırıcı tanı konulabileceğini vurgulayan Prof. Dr. Turgay Çelikel "Tekrar hastaneye başvuran hastalara karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri, tiroit fonksiyon testi, kan sayımı, idrar analizi, d-dimer (kan pıhtılaşma değerini gösteren test), vücuttaki iltihabı gösteren CRP testi, akciğer tomografisi, gerekirse beyin MR uygulanabilir. Covid sonrası takipler genel dahiliye, göğüs hastalıkları, kardiyoloji, nöroloji bölümlerinde yapılmalıdır. Tedavide egzersiz önemlidir. Hastanın şikayetlerine göre egzersiz planlanabilir. Egzersizi yavaş yavaş artırması tavsiye edilir" dedi.