Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın dün açıkladığı 2021 – 2023 Orta Vadeli Programı’nda (OVP),geçen yıl ekim ayında açıklanan OVP’de 2019 yılı işsizlik oranının yüzde 12.9 oranında olacağı tahminine yer verildiği anımsatıldı. Ancak, 2019 yılının ikinci yarısında ekonomik faaliyetteki toparlanmaya rağmen yılın bütününde büyümenin sınırlı seviyede kalmasının istihdamı olumsuz etkilediği belirtildi. Buna bağlı olarak, 442 bini inşaat sektöründen olmak üzere toplam istihdamın 658 bin kişi azaldığı, işsizlik oranının da yüzde 13.7 seviyesinde gerçekleştiği vurgulandı. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de Kovid-19 salgınının başta hizmetler sektörü olmak üzere işgücü arzında ve istihdamda önemli kayıplara yol açtığı kaydedilen programda, 2020 yılı haziran ayında istihdam oranı yüzde 42.4 seviyesinde gerçekleşirken, işsizlik oranının da işgücüne katılım oranındaki gerilemeye bağlı olarak yüzde 13.4 seviyesinde gerçekleştiği belirtildi. Salgının işgücü piyasası üzerindeki etkilerinin asgari düzeye indirilmesi amacıyla mart ayının sonu ile birlikte kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartlarının esnekleştirildiği, işten çıkarma yasağı getirildiği ve normalleşme desteği gibi tedbirlerin uygulamaya alındığı anımsatıldı. Önümüzdeki dönemde devam eden normalleşmeye bağlı olarak ekonomik aktivitede meydana gelecek canlanmanın istihdam üzerindeki etkilerini artırmak amacıyla uygulamaya konulacak İstihdam Kalkanı Paketi ile ilave istihdam desteklerinin ve işgücü piyasasına yönelik yapısal dönüşüm adımlarının hayata geçirilmesinin planlandığı, böylece istihdamdaki artış ile işsizlik oranında kademeli bir iyileşmenin hedeflendiği kaydedildi. 3 YILDA 4 MİLYON KİŞİLİK İSTİHDAM Programa göre, Türkiye’nin nüfusu önümüzdeki 3 yıl boyunca yılda 1 milyon 161 bin kişi artacak. Çalışma çağındaki nüfusun işgücüne katılma oranı 2019 yılında yüzde 53.0 iken bu yıl yüzde 49.6’ya gerilemesi, gelecek yıldan itibaren ise tekrar artması ancak 2023 yılında bile yüzde 52.4 olması bekleniyor. OVP’de program dönemi boyunca istihdamın yıllık ortalama 1 milyon 336 bin kişi artması öngörülüyor. 2019 yılında 28 milyon 80 bin olan ve bu yıl 26 milyon 733 bine gerilemesi beklenen istihdamın 3 yılda toplam 4 milyon 9 bin kişi artması öngörülüyor. Hedefe ulaşılması halinde 2023 yılında toplam istihdam 30 milyon 742 bin kişiye yükselecek. Bu yıl yüzde 13.8 oranında olacağı tahmin edilen işsizlik oranının da 2023’te yüzde 10.9’a gerilemesi hedefleniyor. Bundan önce yıllık bazda en düşük işsizlik yüzde 10.9 ile 2017’de kaydedilmişti. 25 YAŞ ALTI VE 50 YAŞ ÜSTÜNE ESNEK ÇALIŞMA Programda, TBMM’nin açılmasıyla gündeme gelmesi beklenen istihdam paketine ilişkin tedbirlere de yer verildi. Kovid-19 salgını sonrası ekonomik toparlanmayı destekleyici, gençlerin deneyim kazanarak işgücü piyasasına girişlerini kolaylaştırıcı, kısmi süreli çalışmayı teşvik edici ve işgücü piyasasına ilişkin yapısal düzenlemeleri de içeren istihdam kalkanı paketinin hayata geçirileceği kaydedildi. Bu konudaki ayrıntılar şöyle: - “Hızlı işe dönüş desteği” ile işsizlik ödeneğinden yararlandırılan kişilerin işsiz kaldıkları sürenin azaltılması ve işgücüne daha çabuk geri dönmeleri teşvik edilecek. - 25 yaş altı gençler ile 50 yaşın üstünde olan çalışanların istihdam edilebilirliklerini kolaylaştırmak için daha esnek koşullar sağlanacak. - İleri yaş gruplarında istihdamın desteklenmesine yönelik olarak 50 yaş üstü tam zamanlı çalışanların kısmi zamanlı çalışmaya geçişi teşvik edilecek, bu sayede iş ve yaşam dengesi daha sağlıklı hale getirilecek. - 10 günden az çalışan 25 yaş altı gençlerin daha kolay istihdam edilmesine imkân sağlayacak düzenleme ile gençlerin deneyim ve beceri kazanmaları sağlanacak ve işverenlerin gençleri tercih etmesi desteklenecek. - Kovid-19 salgını sonrası ihtiyaç duyulan uzaktan çalışma dâhil, mevzuatta tanımlanan ancak uygulama alanı bulamayan esnek çalışma biçimlerinin uygulanabilirliğini artırmaya yönelik ikincil mevzuat çalışmaları tamamlanacak. - Kayıtlı işsizlerin profillerinin çıkarılmasına ve aktif işgücü programlarının profil temelli sunumuna yönelik çalışmalar yapılacak. - Sosyal yardım alan çalışabilir durumdaki bireylerin istihdam edilebilirliğini artırmak amacıyla aktif işgücü programları etkin şekilde uygulanacak. BELİRLİ SÜRELİ SÖZLEŞME İstihdam Kalkanı Paketi’ne göre, 20 yaşından küçük, 50 yaşından büyük kişilerle işveren arasında belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilecek. Sözleşme yapılırken “objektif koşul” aranmayacak, işin niteliğine bakılmayacak. Sözleşme, iki yılı geçmemek üzere zincirleme olarak yapılabilecek. 10 GÜNDEN AZ ÇALIŞAN GENCE SİGORTA YOK 25 yaşından küçük kişilerin ayda 10 günden az çalıştırılması halinde uzun vadeli sigorta primi yatırma zorunluluğu olmayacak. Sadece yüzde 2 oranında iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primi yatırılması yeterli olacak. İşveren ayda 10 günden az çalıştırdığı işçi için yüzde 37.5 yerine sadece yüzde 2 oranında prim yatıracak. KISMİ ZAMANLI ÇALIŞMA 50 yaş ve üzerindeki kişiler tam zamanlı çalışmadan kısmi zamanlı çalışmaya geçerlerse gelir vergisi istisnasından yararlanacaklar. Bu haktan yararlanabilmek için işverenin kısmi zamanlı çalışmaya geçen işçiden doğan istihdam açığını kapatmak için bu süreyi tamamlayacak şekilde kısmi zamanlı çalışacak bir başka kişiyi en az 6 ay istihdam etmesi şartı aranacak. Gelir vergisi istisnasından, kısmi zamanlı çalışanların ikisi de yararlanacak. Tam zamanlı çalışmadan kısmi zamanlı çalışmaya geçenlerin çalışmadıkları sürelere ilişkin emeklilik primleri devletçe karşılanacak. Böylece, ayda 30 gün yerine 15 gün çalışan kişi, yarım ücret alacak ancak primi 30 gün üzerinden yatırılacak.