İkinci el araç piyasasında durağan zamanlar geçerken, galerici esnafı alt ve üst sınıf araçların satıldığını, orta sınıf araçlara talebin her geçen gün azaldığını belirtiyor. Son zamanlarda sık sık gündeme gelen ikinci el araç piyasası, alışılagelmişin dışında bir süreçten geçiyor. Normal şartlarda araçların fiyatı arttıkça satışları azalırken, son zamanlarda durum bunun tam aksi yönde oluşuyor. Fiyatı düşük olan alt sınıf araçlara talep halen yoğun şekilde devam ederken sirkülasyon devamlılığını koruyor. Üst sınıf olarak değerlendirilen 1 milyon liradan yüksek fiyatlı araçlarda ise talepler eskiden olduğu gibi aynı hızla devam ediyor. Fakat orta sınıf olarak değerlendirilen 400-900 bin lira aralığındaki araçların satışları neredeyse durma noktasına geldi. Araç almaya gelen vatandaşlar ya en ucuzlarını ya da lüks sınıfı tercih ediyor. Böylelikle orta sınıftaki araçların satışı ve talebi günden güne azalıyor. Galericiler tarafından da beklenmeyen durum karşısında esnaf, şaşkınlığını gizleyemiyor. “ORTA GRUPTA SATIŞLAR YAVAŞLADI, BİZ DE ANLAMIŞ DEĞİLİZ” İHA'nın haberine göre; Eskişehir’de 30 yılı aşkın süredir galericilik yapan Yılmaz Yalçınkaya, orta seviye araçların bir süredir rağbet görmediğini belirtti. Durum karşısında esnaflar arasında da bir şaşkınlık oluştuğunu belirten Yalçınkaya, “Alt kesimlere hitap ediyoruz artık. 50 ile 100 bin lira civarındaki araçlar artık kalmadı neredeyse fakat hala rağbet var. Pazarda devamlı 50 bin ile 100 bin lira civarındaki arabalar satılıyor. Bizim galerilerde 150 ile 250 bin aralığındaki araçlar satılıyor. Ucuz araçlar buralarda nadiren oluyor. 1 milyon liranın üzerindeki araçların da alıcısı rahatlıkla bulunabiliyor. 250 bin ile 1 milyon lira arasındaki araçlar genelde 500 ile 600 bin lira civarlarında kalıyor. Bu fiyatlardaki araçlar rağbet görmüyor, satışları yavaşladı. Yani 1 milyon liranın üstündeki değerde araçlar rahat satılırken 300-400 bin liranın üstündeki araçların satışları yavaşladı. Orta grupta satışlar yavaşladı, biz de anlamış değiliz. Bu piyasada ne olacağı belli değil. Mal bulmakta sorun oluyor. Bayram öncesi araç bulamıyoruz. Galerilerde de araçlar azaldı. Bayramdan sonraya bakacağız artık. Herkes bayram öncesi aracını elinde tutuyor” dedi. “ARAÇ ALIŞVERİŞLERİ DURMA NOKTASINA GELDİ” Belli sınıflara yönelik pazarın devam etmesine rağmen orta sınıf araçların alışverişinin neredeyse durma noktasına geldiğini belirten Selahattin Çağlayan, şu ifadeleri kullandı: “Gıda dışındaki alışverişlerde halkın alım gücü düştüğü için doğal olarak eski sirkülasyon söz konusu değil. Aslında otomobil bir ihtiyaç ve insanlar ihtiyaçlarını erteliyorlar. Bu ihtiyacı yok sayamazlar. Doğal olarak şu anda ekonomisi daha küçük olan vatandaşların talep ettiği 50 bin ile 150 bin lira arasındaki araçlara talep var. Bunlar da tabi ki öngörüldüğü şekilde değil, daha düşük seviyede. Bu fiyatların üzerindeki araçlarda insanlar ihtiyaçlarını erteleyebiliyorlar. Araç alışverişleri durma noktasına geldi.” "OTOMOBİL İÇİN SIRA BEKLEMEYE DEVAM" Öte yandan pandemi döneminde başlayan tedarik sorunu nedeniyle sıfır otomobil almak için uzun bekleme listelerine isim yazdırmak olağan hale geldi. 2 yılın ardından Kovid-19 bitmeye yüz tutsa da, sektörler üzerindeki etkileri hâlâ devam ediyor. Bunun üzerine başlayan Rusya-Ukrayna savaşı ise dünya çapında yaşanan tedarik sorununu bir kat daha artırdı. Akşam'a konuşan Otomotiv Distribütörleri Derneği Başkanı (ODD) Başkanı Ali Haydar Bozkurt, global otomotiv markalarının CEO'larının sektördeki arz sıkıntısının en az 2024'e kadar süreceğini öngördüğünü belirterek, "Bu yıl için satış tahmini yapamıyoruz. Ne kadar araba bulursak, o kadar satış yaparız" dedi. Bozkurt ayrıca markaların 'Yakın gelecekte fiyat artışına hazırlanın' uyarısında bulundu. Kovid'le birlikte başlayan süreç, dünya ticaretinde dengeleri alt üst etti. Otomotivde de bir çip sorunu başladı. Şu an durum nasıl? Geçen sene ortalarında çip krizi konuşulmaya başlandı. Ve bundan sadece otomotiv değil, birçok sektör etkilendi ama eylül ayından itibaren bundan daha büyük sorunları konuşmaya başladık. Mesela lojistik sorunu baş gösterdi. Dünyada konteyner bulunamamaya başladı. Fiyatlar inanılmaz seviyede arttı. En son fiyatlarının dolar bazında 5-6 katına çıktığını duymuştuk. Lojistik işi dünyadaki bütün ticaretin omurgasıdır. Bu arada hammadde sıkıntıları başladı. Mesela magnezyum büyük sıkıntıydı. Ve 2022'de tüm bunların üstüne Rusya Ukrayna savaşı çıktı. Ve bundan sonrasıyla ilgili başka endişeler de var. Mesela Avrupa bizim için çok önemli, çünkü en büyük ihraç pazarımız. Eğer Avrupa enerji sıkıntısıyla boğuşursa, bunun bize yansıması nasıl olur bakmak lazım. Rusya, Ukrayna savaşı bugün bitse bile olayların tekrar fabrika ayarına dönmesi birkaç seneden aşağı sürmez. Tüm bunların ışığında tahmin edilen şu ki, şu anda sadece otomotivde değil, birçok sektörde arz sıkıntısı devam edecek. Peki otomotiv sektöründe neler oluyor? Bir taraftan otomobil bulamama sorunu var. Talep de devam ediyor gibi görünüyor... Talep sürüyor. Firmalar her gün gelen telefonlara cevap vermeye çalışıyorlar. Kovid sürecinde insanlar toplu taşımadan uzaklaştı. Bundan dolayı geçen sene markalarda 5-6 aylık bekleme sıraları oluştu. Şu anda geldiğimiz noktada; geçen seneyle bu yıl arasında otomobil fiyatlarında ciddi artışlar var. Bunun bir kısmı döviz kurundan geliyor. Bir kısmı da otomobilin fiyatının geldiği seviye artık en üst vergi dilimine girdi. Şu an işi biraz kurumsal satışlar götürüyor. 4-5 yıldır değişmeyen filolar yenileniyor. Bir de artık tüm kurumların karbon ayak izini küçültme hedefi var. Araba fiyatlarında kırmızı alarm İkinci el arabayı uçuracak gelişme ‘Bu ilk kez oluyor’ deyip uyardı, yeni zam... Fiyat artışı bireysel tüketiciyi nasıl etkiliyor? Böyle dönemlerde tüketici almak istediği otomobilin seviyesini bir alt segmente indirir. Ya da ikinci ele yönelir. İkinci el alıyorsa da mesela 3 yaşında yerine 5 yaşında bir araç alır. Bu sıra bekleme durumu ne kadar daha sürer? Ben geçen sene, bu sürecin 2022 boyunca devam edeceğini öngörmüştüm ama o zaman ortada savaş yoktu. Şimdi global markaların CEO'larının açıklamalarına baktığımızda en az 2024'e kadar arz sıkıntısının süreceği görülüyor. Bu koşullarda Türkiye pazarına ilişkin tahmin yapabiliyor musunuz, ne kadar satış olur bu yıl? Bu koşullarda pazar tahlili de yapamıyoruz. Çünkü bunun için markaların ne kadar araç bulabileceğini bilmesi lazım ama hiçbir marka şu anda bunu bilemiyor. Globalden gelen bilgiler her hafta revize oluyor. 'Ne kadar araba bulabiliriz' sorusunun cevabını bilsek, pazarın ne kadar olacağını da söyleyebiliriz, Peki araç bulunsaydı ne kadar satış yapılabilirdi? O zaman geçen yıla çok yaklaşırdık. Geçen yıl 750 bine yakın araç satılmıştı. Benzin ve mazottaki zamlar pazarı nasıl etkiliyor? Akaryakıt zamları genel olarak araç satın almayı çok da olumsuz etkilemiyor aslında, daha çok kullanım alışkanlığını etkiliyor bu durum. Yani, araç alabilecek durumda olanlar araçlarını alıyor, ama akaryakıt fiyatlarını sebebiyle daha az kullanılabiliyor. Türkiye olarak Avrupa'da önemli üreticilerden biriyiz. Ürettiğimizin % 85'ini ihraç ediyoruz. Ekonomiye ciddi katkı sağlayan, cari fazla veren bir sektörüz. Bunun üzerine stratejiler kurgulayıp, Türkiye'yi üretim üssüne dönüştürebiliriz. Araba fiyatlarında kırmızı alarm İkinci el arabayı uçuracak gelişme ‘Bu ilk kez oluyor’ deyip uyardı, yeni zam... 600 BİN ARACIN ALTI KIRMIZI ALARM Firmalar bununla nasıl başa çıkıyorlar? Tedarik sorunu daha da artarsa ne olur? 26 yıldır bu sektördeyim. Böyle bir dönem hiç olmadı. Şu anda bulunabilen araç adedi firmaların ayakta durmasını güçleştirecek boyutta değil. Sistem kendini döndürebiliyor ama eskiden kampanyalarla ürün satılırken, artık ne kampanyaya ne indirime ihtiyaç olmuyor, çünkü zaten ürün bulunamıyor. Bulan da hemen alıyor ama bu uzun yıllar böyle devam etmemeli. Süreci ancak 1-2 yıl daha böyle yönetilebiliriz. Çünkü aslında sistemin beslenmesi için yıllık 1 milyon aracın trafiğe girmesi gerek. Ama bu ortamda o rakamlar hayal geliyor. 600 binli seviyelerin altı da kırmızı alarm gibi oluyor. Daha kötü bir senaryoyu ise hayal bile edemiyorum. 'FİYAT ARTIŞINA HAZIR OLUN' Siz önümüzdeki dönem için otomotiv sektörüne nasıl bir senaryo çiziyorsunuz? Eğer Rusya savaşı yakın gelecekte bitmezse tedarik sıkıntıları, lojistik problemleri devam eder. Bu da Türkiye'deki kur farkından kaynaklanan fiyat artışının dışında bir de ürünlerin döviz bazında fiyat artışlarının söz konusu olacağı anlamına geliyor. Biz bunun haberlerini alıyoruz. Global markalar 'Yakın gelecekte fiyat artışına hazırlanın' diyorlar. Çünkü lojistik pahalı, hammadde bulamıyorlar. TÜRKİYE OTO ÜRETİM CENNETİ OLABİLİR Tedarik sorunu, pek çok sektörde Türkiye'nin dünyada ön plana çıkmasını sağladı. Üretimlerini Türkiye'ye kaydıran firmalar oldu. Otomotivde böyle bir şey söz konusu olabilir mi? Türkiye dünyada önemli otomotiv üretim üslerinden biri ama mevcut yatırımcılar birkaç ilave modelini daha Türkiye'ye getirse veya yeni markalar gelip burada yatırım yapsa harika olur. Ve şimdi bu ortamda böyle fırsatlar doğabilir. Türkiye bu iş için kesinlikle uygun bir ülke ama bunun sağlanması için vergi düzenlemeleri ve teşvikler gerekiyor. Eğer otomotivle ilgili bir yol haritamız olursa Türkiye otomobil üretim merkezi ve cenneti olur. İŞLEMCİ KITLIĞI YAKIN ZAMANDA ÇÖZÜLEMEYECEK Gerek akıllı telefon üreticileri gerekse bilgisayar üreticileri yeni ürünler için gerekli işlemcileri ve yonga setlerini temin etmekte sorun yaşadı. Yaşanan bu işlemci kıtlığı nedeniyle pek çok şirket ürünleri konusunda tedarik sorunu yaşadı. Pandemi şartlarının biraz rahatlaması ile birlikte bu sorunların da yavaş yavaş geride kalacağı düşünülmüş olsa da, Intel durumun pek de böyle olmadığına dikkat çekiyor. Şirket, bir süredir devam eden işlemci kıtlığının yakın zamanda bitmeyeceğini belirtiyor. Konu hakkında CNBC’ye konuşan Intel CEO’su Pat Gelsinger, işlemci alanındaki stok sorununun 2024’e kadar tam anlamıyla çözülemeyeceğini söyledi. Gelsinger’a göre belli bazı üretim araçlarını yaratacak çip kapasitesi olmadığı için, ürünlerinde kullanacakları çipler hazır olan üreticiler bile üretimi yeniden hızlandırma konusunda sorun yaşayacak. Pat Gelsinger’ın bu açıklaması pek çok sektör için kötü haber anlamına geliyor. Çünkü işlemci kıtlığı sadece akıllı telefon ve PC pazarını değil pek çok sektörü etkiliyor. Araba üreticileri ve oyun konsolu üreticileri bu sorundan nasibini alanlardan sadece birkaçı. Intel’in GPU üretimindeki en önemli rakipleri olan AMD ve Nvidia daha önce yaptıkları açıklamalarda stok sorununun 2022’nin ikinci yarısında biraz düzeleceğini söylemişti. Ancak her iki şirketin yöneticileri de bu sorunun tam olarak ne zaman düzeleceği konusunda net bir tarih vermekten kaçındı. Bu durum Intel gibi AMD ve Nvidia’nın da bu sorunun yakın zamanda çözüleceği konusunda çok umutlu olmadığını düşündürüyor.