Aday Öğretmenlere yapılacak sınava ilişkin önemli karar

Danıştay İkinci Dairesi, aday öğretmenler için öngörülen "performans değerlendirmesi" ile buna bağlı yazılı ve sözlü sınavların hukuka uygun olduğuna hükmetti.

29.03.2022 - 14:34 Yayınlanma

Aday Öğretmenlere yapılacak sınava ilişkin önemli karar

Aday öğretmenlik için getirilen kural ile sınav yükümlülüğü aday öğretmen olarak memuriyete başlayan herkes için öngörülmüş bir düzenleme olup kuralın uygulanması bakımından kapsam dışında tutulan aday öğretmenler bulunmamaktadır. "Eğitim-Öğretim Hizmet Sınıfı" dışındaki diğer hizmet sınıflarında görev yapan aday memurlarla, anılan sınıfta görev yapan öğretmen unvanlı kişiler eşit olmadıkları için öğretmenlik hizmetinin önemi ve daha nitelikli bir öğretmen kadrosuna sahip olunması amacıyla, diğerlerinin aksine aday öğretmenlere yasal düzenlemeler çerçevesinde sınav yükümlülüğü getirildiği görülmektedir.

Bu durumda, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun 43. maddesi kapsamı ve sınırları çerçevesinde, aday öğretmenlik işlemlerinin uygulamasına yönelik olarak genel ve objektif ikincil düzenlemeler yapıldığı anlaşılmakta olup, dava konusu olan düzenlemelerde, kamu yararına, hizmet gereklerine ve üst hukuk normlarına aykırılık görülmemiştir.

2. Daire rotasyona ilişkin düzenlemeyi de hukuka uygun buldu

Yurdun çeşitli hizmet bölgelerinde görev yapmaları zorunlu olan öğretmenlerin, hizmet puanı, hizmet bölgeleri, ihtiyaçlara göre bölgelerarası yer değiştirme esasları ve atamalarında uyulacak temel ilkeler ile hizmet alanları gibi hususlar, Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan yönetmelikte düzenlenmiştir.

Bir öğretmenin atandığı okulda asgari ve azami çalışma süresinin belirlenmesinin performansı olumlu yönde etkileyeceği, rotasyon uygulamasının coğrafi durum, ulaşım şartları dikkate alınarak öğretmenlerin tercihleri göz önünde bulundurularak aynı konumda olan tüm öğretmeler bakımından uygulanacağı açıktır.

NOT: Diğer karar için bakınız T.C. Danıştay İkinci Daire Esas No : 2016/1123, Karar No : 2021/5186

T.C.

DANIŞTAY

İKİNCİ DAİRE

Esas No: 2016/1124

Karar No: 2021/5185

DAVACI : . Sendikası

VEKİLİ : Av. .

DAVALI : . Bakanlığı

VEKİLİ : Av. .

DAVANIN KONUSU:

17/04/2015 günlü, 29329 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin; 18. maddesinin -04/07/2015 günlü, 29406 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile- değişik 2. ve 3. fıkraları, 19. maddesine -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- eklenen 4. fıkrası, 23. maddesinin 3. fıkrasının -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- değişik (a) ve (b) bentleri, 48. maddesinde yer alan ve -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- değişik "12" yıl ibareleri, -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- değişik Geçici 3. maddesi ile Milli Eğitim Bakanlığının 09/07/2015 tarih ve 68898891-903-E.7100814 sayılı "Öğretmenlerin Aynı Eğitim Kurumunda Azami Çalışma Süresine Bağlı Yer Değiştirmeleri" konulu Duyurusunun iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI: Davacı sendika tarafından;

Yönetmeliğin 18. maddesinin 2. ve 3. fıkraları yönünden, Milli Eğitim Bakanlığınca aday öğretmenlere ilişkin hukuka aykırı "performans değerlendirmesi" uygulamasının aynen sürdürüldüğü, gerek oluşturuluşu gerekse uygulanışı yönünden sorunlu, objektiflikten uzak, sağlam, açık denetlenebilir hükümler taşımayan, keyfi uygulamalara yol açabilecek olan performans değerlendirmesinin tümüyle ortadan kaldırılması gerektiği;

Yönetmeliğin 19. maddesinin 4. fıkrası yönünden, sübjektif sonuçlara yol açan "performans değerlendirmesi" ile buna bağlı yazılı ve sözlü sınavların devamı niteliğinde olan bu düzenlemenin de hukuka aykırı olduğu;

Yönetmeliğin 23. maddesinin 3. fıkrasının (a) ve (b) bentleri yönünden, söz konusu değişikliklerin konunun özüne yönelik olmayıp, uygulamaya ilişkin hükümler olduğu, sözlü sınav uygulamasının keyfiliğe yol açacak bir sınav yöntemi olduğu, bu değişiklikle hukuka aykırılık sorununun çözülmediği;

Yönetmeliğin 48. ve Geçici 3. maddeleri yönünden, rotasyon uygulamasının kazanılmış hakları ortadan kaldırdığı, rotasyona tabi kılınan öğretmenlerin o eğitim kurumunda göreve başladığı tarihte yürürlükte olmayan ve idarece sonradan getirilen söz konusu hüküm nedeniyle statüsünün ortadan kaldırıldığı, tercih hakkı göstermelik olup bir çeşit dayatma olduğu, Yönetmelik hükmü ve bu uygulamanın eşitlik, hukuki güvenlik, belirlilik ve öngörülebilirlik ilkelerine aykırılık teşkil ettiği, Anadolu Liseleri, Anadolu Öğretmen Liseleri, Fen Liseleri öğretmenlerinin durumunun düzenlenmediği ve sendika yönetici güvencesine yer verilmediği için eksik düzenleme bulunduğu;

Duyuru yönünden; Yönetmelikte yer almayan hususların uygulama kılavuzu (duyuru) kapsamına alınmak suretiyle yeni kurallar ihdas edildiği; 3. maddesinde yeni kural getirildiği, 9. ve 10 . maddeleri ile yeni bir uygulama yapıldığı, 11. maddesinin dayanağının bulunmadığı, 13. maddesinde sonradan kural ihdas edildiği, 17. maddesinin Yönetmelikte yer almayan ve mevzuata aykırı düzenleme olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI:

Davalı idare tarafından;

Yönetmeliğin dava konusu olan maddeleri yönünden, "performans değerlendirmesi" uygulamasının yürürlükte olduğu; 19. maddesinin 4. fıkrasında yer verilen hükmün iptal edilmesi durumunda da "performans değerlendirmesi" uygulamasının -diğer hükümler nedeniyle- devam edeceği, hukuka aykırılık hususunda davacı tarafın net gerekçeler ortaya koymadığı;

Duyuru yönünden; Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği hükümleri uyarınca, Öğretmenlerin 2015 Yılı Aynı Eğitim Kurumunda Azami Çalışma Süresine Bağlı Yer Değiştirmelerine İlişkin Duyuru çerçevesinde, 20-24 Temmuz 2015 tarihleri arasında müracaatların alındığı, 29 Temmuz 2015 tarihinde de atamaların yapılacağının kamuoyuna duyurulduğu, ancak yapılan similasyon çalışmaları sonucunda atamaların istenilen düzeyde gerçekleşmediği görüldüğünden, bu kapsamda aynı eğitim kurumunda azami çalışma süresine bağlı yer değişikliğine yönelik tüm iş ve işlemlerin iptal edildiği, dolayısıyla söz konusu duyurunun uygulama kabiliyeti kalmadığı yolunda savunma yapılmıştır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:

Yönetmeliğin dava konusu olan maddeleri yönünden davanın reddine, dava konusu olan duyuru yönünden ise karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmüştür.

DANIŞTAY SAVCISI : ...

DÜŞÜNCESİ Davacı sendika, 17/04/2015 günlü, 29329 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin, 04/07/2015 günlü, 29406 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle değiştirilen 18. maddesinin 2. ve 3. fıkraları, 19. maddesinin 4. fıkrası, 23. maddesinin 3. fıkrasının (a) ve (b) bentleri, 48. maddesinde yer alan "12" yıl ibareleri, Geçici 3. maddesi ile Milli Eğitim Bakanlığı'nın 09/07/2015 tarih ve 68898891-903-E.7100814 sayılı "Öğretmenlerin Aynı Eğitim Kurumunda Azami Çalışma Süresine Bağlı Yer Değiştirmeleri" konulu Duyurunun iptalini istemektedir.

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun 43. maddesinde "Aday öğretmenler, en az bir yıl fiilen çalışmak ve performans değerlendirmesine göre başarılı olmak şartlarını sağlamak kaydıyla, yapılacak yazılı veya yazılı ve sözlü sınava girmeye hak kazanırlar... Sınavda başarılı olanlar öğretmen olarak atanır. Sınavda başarılı olamayan aday öğretmenler il içinde veya dışında başka bir okulda görevlendirilerek bir yılın sonunda altıncı fıkrada belirtilen değerlendirmeye tekrar tabi tutulurlar... Sınav komisyonu üyeleri; Bakanlık personeli, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan personel ile öğretim elemanları arasından seçilir. Bakanlık gerekli gördüğünde illerde veya merkezde birden fazla komisyon oluşturabilir. Performans değerlendirmesinde dikkate alınacak mesleki ölçütler, sınav konuları, komisyon üyelerinin seçimi, görevleri, çalışma usul ve esasları ile sınava ilişkin diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir... Bu maddenin uygulanmasına ilişkin olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun aday memurluk ile ilgili hükümleri aday öğretmenler hakkında uygulanmaz..." hükmü yer almaktadır.

Dava konusu Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin 18. maddesinin 2. ve 3. fıkralarında, il ve ilçe milli eğitim müdürlükleri ile maarif müfettişinin performans değerlendirme sürecindeki görev ve sorumluluklarının düzenlendiği, 23. maddesinde, sınav koordinasyon komisyonu, Bakanlık merkezinde oluşturulacak komisyon ile il merkezlerinde gerektiğinde oluşturulacak sınav komisyonlarına ilişkin belirlemelere yer verildiği, anılan kuralların Yönetmeliğin yasal dayanaklarından olan 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 43. maddesine aykırı hükümler içermediği anlaşılmakla davacının aksi yöndeki iddialarında isabet görülmemiştir.

652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 37. maddesinin 3. fıkrasında, öğretmenlerin Bakanlıkça belirlenen hizmet bölge veya alanlarında en az üç eğitim öğretim yılı görev yapmasının esas olduğu, 4. fıkrasında ise öğretmenlerin yer değiştirme suretiyle atamalarında uyulacak temel ilkeler, özür grupları, hizmet bölgeleri ve alanları, hizmet puanı ve diğer hususlara ilişkin usül ve esasların yönetmelikle belirleneceği hükmünü taşımaktadır.

Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin 48. maddesinde öğretmenlerin aynı eğitim kurumunda azami çalışma süresi belirlenmiş, Geçici 3. maddesinde ise aynı eğitim kurumunda azami çalışma süresinin uygulama süreci düzenlenmiştir.

Danıştay'ın süregelen kararlarında, idarenin, kamu hizmetinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak, personelin bir hizmet biriminde uzun süre görev yapmasının, gerek personel ve gerekse hizmet yönünden ortaya çıkartabileceği olumsuzlukları gidermek gibi amaçlarla personelin düzenli biçimde yer değiştirmesine yönelik uygulama yapabileceği, bu uygulamaya ilişkin düzenlemelerde personel arasında herhangi bir nedenle ayrıma yol açmamak için objektif ölçütler getirilmesi ve çalışma süresini dolduran personelin görevleri ile görev unvanlarının net biçimde belirlenmesi gerektiği vurgulanmıştır.

İdarenin daha önceki düzenlemelerle yaratılmış olan objektif hukuki durumları, ileriye dönük olarak yürürlükten kaldırma yetkisi mevcut olup idare bu konudaki yetkisini kullanırken kazanılmış haklara saygı ilkesini göz önünde tutmak zorundadır.

Ancak, düzenleyici idari işlemlerin yürürlüğe girdikleri tarihten itibaren, devam eden durumlara derhal uygulanması ise o işlemin geçmişe etkili olarak uygulandığı anlamına gelmemektedir.

Objektif hukuki düzenlemelerden kazanılmış bir hak doğduğunu ileri sürebilmek için yürürlükteki hukuk kurallarına göre yapılıp tamamlanmış olan bir hukuki işlemden doğan subjektif hakkın bulunması gerekir. Bir statüye bağlı olarak ileriye dönük beklenen haklar ise bu nitelikte kabul edilmemektedir.

Bu durumda, ortada kazanılmış bir hakkın ihlali söz konusu olmadığından davacının aksi yöndeki iddialarında isabet görülmemiştir.

Sonuç olarak Yönetmelik kurallarının bu konudaki üst normlara ve genel kurallara aykırı hüküm içermediği, genel ve objektif düzenlemeler getirildiği, kamu hizmetinin etkin ve verimli şekilde yürütülmesi amacına yönelik olduğu anlaşılmakla dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Milli Eğitim Bakanlığı'nın 09/07/2015 tarih ve 68898891-903-E.7100814 sayılı "Öğretmenlerin Aynı Eğitim Kurumunda Azami Çalışma Süresine Bağlı Yer Değiştirmeleri" konulu Duyuruya gelince; davalı idare savunmasında, aynı eğitim kurumunda azami çalışma süresine bağlı yer değişikliğine yönelik tüm işlemlerin iptal edildiği ve anılan işlemin uygulama niteliğinin kalmadığını belirttiğinden bu konu hakkında karar verilmesine yer bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, 09/07/2015 tarih ve 68898891-903-E.7100814 sayılı duyuru hakkında karar verilmesine yer olmadığı, dava konusu diğer kısımlar yönünden davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci ve Onikinci Dairelerince, 2575 sayılı Danıştay Kanunu'na 3619 sayılı Kanun'un 10. maddesiyle eklenen Ek 1. madde uyarınca yapılan müşterek toplantıda işin gereği düşünüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

İLGİLİ MEVZUAT:

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın -dava konusu işlemin tesis edildiği tarihteki şekliyle- 124. maddesinde; "Başbakanlık, bakanlık ve kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartı ile, yönetmelikler çıkarabilirler." hükmü yer almıştır.

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun "Öğretmenlik" başlıklı 43. maddesinde; "Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir. Öğretmenler bu görevlerini Türk Milli Eğitiminin amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak ifa etmekle yükümlüdürler.

Öğretmenlik mesleğine hazırlık genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon ile sağlanır.

Yukarıda belirtilen nitelikleri kazanabilmeleri için, hangi öğretim kademesinde olursa olsun, öğretmen adaylarının yüksek öğrenim görmelerinin sağlanması esastır. Bu öğrenim lisans öncesi, lisans ve lisans üstü seviyelerde yatay ve dikey geçişlere de imkan verecek biçimde düzenlenir.

(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Öğretmenlik mesleği; adaylık döneminden sonra öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen olmak üzere üç kariyer basamağına ayrılır. (Mülga ikinci cümle: 1/3/2014-6528/5 md.)

(Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.) Aday öğretmenliğe atanabilmek için; 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan şartlara ek olarak, yönetmelikle belirlenen yükseköğretim kurumlarından mezun olma ve Bakanlıkça ve/veya Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılacak sınavlarda başarılı olma şartları aranır.

(Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.) Aday öğretmenler, en az bir yıl fiilen çalışmak ve performans değerlendirmesine göre başarılı olmak şartlarını sağlamak kaydıyla, yapılacak yazılı veya yazılı ve sözlü sınava girmeye hak kazanırlar. Uygulanacak olan sözlü sınavda aday öğretmenler;

a) Bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade kabiliyeti ve muhakeme gücü,

b) İletişim becerileri, öz güveni ve ikna kabiliyeti,

c) Bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığı,

d) Topluluk önünde temsil yeteneği ve eğitimcilik nitelikleri,

yönlerinden Bakanlıkça oluşturulacak komisyon tarafından değerlendirilir.

(Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.) Sınavda başarılı olanlar öğretmen olarak atanır. Sınavda başarılı olamayan aday öğretmenler il içinde veya dışında başka bir okulda görevlendirilerek bir yılın sonunda altıncı fıkrada belirtilen değerlendirmeye tekrar tabi tutulurlar.

(Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.) Aday öğretmenlik süresi sonunda sınava girmeye hak kazanamayanlar ile üst üste iki defa sınavda başarılı olamayanlar aday öğretmen unvanını kaybeder ve memuriyetle ilişiği kesilir.

(Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.) Ancak aday öğretmenliğe başlamadan önce 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre aday memurluğu kaldırılarak asli memurluğa atanmış olanlar hakkında sekizinci fıkra hükümleri uygulanmaz. Bu kişiler Bakanlıkta kazanılmış hak aylık derecelerine uygun memur kadrolarına atanırlar.

(Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.) Sınav komisyonu üyeleri; Bakanlık personeli, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan personel ile öğretim elemanları arasından seçilir. Bakanlık gerekli gördüğünde illerde veya merkezde birden fazla komisyon oluşturabilir. Performans değerlendirmesinde dikkate alınacak mesleki ölçütler, sınav konuları, komisyon üyelerinin seçimi, görevleri, çalışma usul ve esasları ile sınava ilişkin diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir.

(Ek fıkra: 1/3/2014-6528/5 md.) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin olarak 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun aday memurluk ile ilgili hükümleri aday öğretmenler hakkında uygulanmaz.

(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Kariyer basamaklarında yükselmede kıdem, eğitim ((.) lisansüstü eğitim), etkinlikler (bilimsel, kültürel, sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil (iş başarımı) puanları ile sınav sonuçları esas alınır. Değerlendirme 100 tam puan üzerinden yapılır. Değerlendirme puanının % 10'unu kıdem, % 20'sini eğitim, % 10'unu etkinlikler, % 10'unu sicil (iş başarımı) ve % 50'sini de sınav puanı oluşturur.

(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.) Kariyer basamaklarında yükselecekler değerlendirme puanlarına göre başarı sıralamasına alınır. Değerlendirmeye alınmak için sınav tam puanının en az % 60'ını almış olmak şartı aranır.

(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.; Mülga: 1/3/2014-6528/5 md.)

(Ek fıkra: 30/6/2004-5204/1 md.; İptal: Anayasa Mahkemesi'nin 21/5/2008 tarihli ve E.: 2004/83, K.: 2008/107 sayılı Kararı ile.)

(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/95 md.) Öğretmenlerin hizmet sürelerine ve/veya isteğe bağlı il içi veya il dışı yer değiştirmelerine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.

652 sayılı Özel Barınma Hizmeti Veren Kurumlar ve Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin "Atama" başlıklı 37. maddesinde; "(Mülga: 2/7/2018-KHK-703/22 md.)

(2) (Mülga: 2/7/2018-KHK-703/22 md.)

(3) Öğretmenlerin Bakanlıkça belirlenen hizmet bölge veya alanlarında en az üç eğitim öğretim yılı görev yapması esastır. Bunların yer değiştirme suretiyle atamaları her yıl yapılan atama plan ve programları çerçevesinde eğitim öğretim faaliyetlerini etkilemeyecek şekilde sonuçlandırılır. (İptal son cümle: Anayasa Mahkemesinin 6/2/2013 tarihli ve E:2011/123, K:2013/26 sayılı Kararı ile.: Yeniden Düzenleme: 1/3/2014-6528/22 md.) Bakanlıkça belirlenen özür gruplarına bağlı yer değiştirmeler ise yarıyıl ve/veya yaz tatillerinde yapılır.

(4) Öğretmenlerin yer değiştirme suretiyle atamalarında uyulacak temel ilkeler, özür grupları, hizmet bölgeleri ve alanları, hizmet puanı ve diğer hususlara ilişkin usül ve esaslar yönetmelikle belirlenir.

(5) Özüre dayalı yer değiştirme istekleri hizmet puanı sıralamasındaki yetersizlik sonucu yerine getirilemeyenlere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 72 nci maddesi kapsamına girenlerin hakları saklı kalmak kaydıyla, istekleri halinde istekte bulundukları yere atanmaya hak kazanıncaya kadar, aylıksız izin verilebilir. Bu şekilde aylıksız izin verilen öğretmenler, bağlı bulundukları il milli eğitim müdürlüklerine bu amaçla tahsis edilmiş bulunan boş öğretmen kadrolarına aylıksız izinli olmak şartıyla atanır. Bunların atandıkları bu kadrolar aylıksız izin süresiyle sınırlı olarak saklı tutulur. Ancak, aylıksız izne ayrılan öğretmenler, üçüncü yıl sonuna kadar istedikleri yere atamalarının yapılamaması halinde durumlarına uygun boş öğretmen kadrolarına öncelikle atanırlar.

(6) Öğretmenlerin atamaları Bakanlıkça il/ilçe emrine veya doğrudan eğitim kurumuna yapılır. Bakanlıkça il/ilçe emrine atama yapılması halinde, öğretmenlerin atandıkları ildeki görev yerleri, hizmet puanları ve yeterlikleri dikkate alınarak il milli eğitim müdürünün teklifine göre valilerce belirlenir. .... " hükmüne yer verilmiştir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu, 652 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik dayanak alınarak hazırlanan "Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği" 17/04/2015 günlü, 29329 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup; 04/07/2015 günlü, 29406 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile de anılan Yönetmelikte bir kısım değişiklikler yapılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

A- Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin; 18. maddesinin -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- değişik 2. ve 3. fıkralarının, 19. maddesine -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- eklenen 4. fıkrasının, 23. maddesinin 3. fıkrasının -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- değişik (a) ve (b) bentlerinin iptali istemi yönünden;

"Performans değerlendirme sürecinde görev ve sorumluluklar" başlıklı 18. maddesinde; "(1) (Mülga:RG-4/7/2015-29406)

(2) (Değişik:RG-4/7/2015-29406) İl ve ilçe milli eğitim müdürleri, görev alanlarındaki eğitim kurumlarında performans değerlendirme sürecinin sağlıklı olarak yürütülebilmesi için gerekli tedbirleri alır. İl milli eğitim müdürlüğü, nihai performans değerlendirmesinde başarılı ve başarısız olanların listelerini Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğüne bildirir.

(3) (Değişik:RG-4/7/2015-29406) Maarif müfettişi, aday öğretmenin eğitim kurumundaki çalışmalarını mesleki ölçütler bağlamında gözlemler ve kendisine rehberlik eder. Maarif müfettişi, rehberlik, gözlem ve incelemeleri doğrultusunda Ek-3'te yer alan Formu üç nüsha olarak doldurur. Formun bir örneğini muhafaza eder, bir örneğini aday öğretmene diğer bir örneğini ise aday öğretmenin görev yapmış olduğu eğitim kurumu müdürlüğüne beş iş günü içinde teslim eder. ..." hükmüne;

"Sınava ilişkin usul ve esaslar" başlıklı 19. maddesinde; "... (4) (Ek:RG-4/7/2015-29406) Sınav, ihtiyaç duyulması halinde coğrafi şartlar göz önünde bulundurularak birden fazla il için bir veya birden fazla merkezde gerçekleştirilebilir." hükmüne;

"Komisyonlar" başlıklı 23. maddesinde; "... (3) Sözlü sınav komisyonu;

a) (Değişik:RG-4/7/2015-29406) Sözlü sınavın Bakanlık merkezinde yapılması halinde; Sınav Koordinasyon Komisyonu başkanının görevlendireceği bir daire başkanının başkanlığında, İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü, Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ve Hukuk Müşavirliğinden katılacak birer daire başkanından oluşur. İhtiyaç duyulması halinde yukarıda sayılan üyelerden birinin yerine bir öğretim üyesi görevlendirilebilir. Birden fazla komisyon kurulması durumunda, Milli Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatında farklı birimlerden daire başkanı, şube müdürü, milli eğitim uzmanı veya şahsa bağlı eğitim uzmanı da komisyonlarda üye olarak görevlendirilebilir. Aynı usulle birer yedek üye belirlenir. Asıl üyenin bulunmadığı toplantıya komisyon başkanının çağrısı üzerine yedek üye katılır. Komisyon, başkanının belirlediği tarih ve gündemle toplanır. Kararlar oy çokluğuyla alınır. Komisyonun sekretarya hizmetleri Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünce yürütülür.

b) (Değişik:RG-4/7/2015-29406) Sözlü sınavın illerde yapılması halinde; il milli eğitim müdürü veya görevlendireceği bir il milli eğitim müdür yardımcısı ya da ilçe milli eğitim müdürünün başkanlığında, il milli eğitim müdürlüğünden bir şube müdürü veya şahsa bağlı eğitim uzmanı, ilçe milli eğitim müdürlüğünden bir şube müdürü, bir eğitim kurumu müdürü, bir öğretmen veya ihtiyaç duyulması halinde bir öğretim üyesinden oluşur. Sözlü sınav komisyonu üyeleri il milli eğitim müdürünün teklifi Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünün onayı ile görevlendirilir. İhtiyaç duyulması halinde farklı illerden aynı düzeyde komisyon üyesi Bakanlıkça görevlendirilebilir. Sözlü sınavın birden fazla il için bir veya birden fazla merkezde gerçekleştirilmesi durumunda ise komisyon üyeleri sınavın yapıldığı il ya da illerde il milli eğitim müdürlüğü tarafından aynı usulle belirlenir.

c) Gerek görülmesi halinde Bakanlık merkezinde ve illerde aynı usulle birden fazla sözlü sınav komisyonu kurulabilir. ..." hükmüne yer verilmiştir.

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun "Öğretmenlik" başlıklı 43. maddesinde, aday öğretmen olarak mesleğe başlamış olanların, en az bir yıl fiilen çalışmak ve performans değerlendirmesine göre başarılı olmak şartıyla, yapılacak yazılı veya yazılı ve sözlü sınava girmeye hak kazanacakları ve uygulanacak olan sözlü sınavda bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade kabiliyeti ve muhakeme gücü, iletişim becerileri, öz güven ve ikna kabiliyeti, bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklık, topluluk önünde temsil yeteneği ve eğitimcilik nitelikleri yönlerinden Milli Eğitim Bakanlığı tarafından oluşturulacak komisyonca değerlendirileceği düzenlenmektedir.

Öğretmenlik, 1739 sayılı Kanun'un 43. maddesinde "Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir." şeklinde tanımlanmıştır. Aday öğretmenlik kuralının gerekçesinde; aday öğretmenlikten öğretmenliğe geçişte öngörülen yeni sistemle ülkemizin daha nitelikli bir öğretmen kadrosuna sahip olmasının amaçlandığı vurgulanmıştır.

Anayasa'nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti, eylem ve işlemleri hukuka uygun, insan haklarına dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adil bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa'ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık olan devlettir.

Anayasa'nın 10. maddesinde yer verilen eşitlik ilkesi hukuksal durumları aynı olanlar için söz konusudur. Bu ilke ile eylemli değil, hukuksal eşitlik öngörülmüştür. Eşitlik ilkesinin amacı, aynı durumda bulunan kişilerin yasalar karşısında aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak, ayrım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Bu ilkeyle, aynı durumda bulunan kimi kişi ve topluluklara ayrı kurallar uygulanarak kanun karşısında eşitliğin ihlali yasaklanmıştır. Kanun önünde eşitlik, herkesin her yönden aynı kurallara bağlı tutulacağı anlamına gelmez. Durumlarındaki özellikler, kimi kişiler ya da topluluklar için değişik kuralları ve uygulamaları gerektirebilir. Aynı hukuksal durumlar aynı, ayrı hukuksal durumlar farklı kurallara bağlı tutulursa Anayasa'da öngörülen eşitlik ilkesi zedelenmez.

Kamu görevlisi olarak memurların, Devlet ile olan ilişkileri statü hukuku içerisinde yürütülmektedir. Devlet, hukuki statüleri kanunlarla oluşturulan ve bu statü kurallarına göre mesleğe alınan memurlara; atama, yükselme, aylık, ödül, nakil, sınav vb. hak veya yükümlülükler getirebilir.

Aday öğretmenlik için getirilen kuralda düzenlenen sözlü sınav, bir kişinin davranış ve düşünceleri üstüne bilgi edinmek amacıyla sorulu cevaplı görüşme yapılarak ilgilinin muhakeme gücünü, bir konuyu kavrayıp özetleme ve ifade yeteneğini, genel görünümünü, davranış ve tepkilerinin mesleğe uygunluğunu ve liyakatini, yetenek ve kültürünü, bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığını puan vermek suretiyle değerlendirme yöntemidir. Yazılı yarışma sınavında ilgililerin genel yetenek ve genel kültür seviyeleri ile alan bilgisi düzeyleri ölçüldüğünden sözlü sınavda anılan bilgilerin yeniden ölçülmesi yerine, belirtilen hususlarda değerlendirmeye tabi tutulması, sözlü sınavının yapılış amacına uygunluk taşımaktadır.

Nitekim, Anayasa Mahkemesi'nin 04/12/2014 günlü, E:2014/99, K:2014/181 sayılı kararı ile, 01/03/2014 günlü, 6528 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 5. maddesiyle, 14/06/1973 günlü, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun 43. maddesine eklenen altıncı fıkranın; birinci cümlesinde yer alan "yazılı ve sözlü sınava" ibaresi, 10/09/2014 günlü, 6552 sayılı Kanun'un 95. ve 19/11/2014 günlü, 6569 sayılı Kanun'un 24. maddeleriyle değiştirildiğinden, konusu kalmayan bu cümleye ilişkin iptal istemi hakkında karar verilmesine yer olmadığına, kalan bölümünün Anayasa'ya aykırı olmadığına ve iptal isteminin reddine karar verilmiştir.

Yine, Anayasa Mahkemesi'nin 10/09/2015 günlü, E:2015/5, K:2015/82 sayılı kararı ile, 19/11/2014 tarihli ve 6569 sayılı Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 24. maddesiyle değiştirilen 14/06/1973 tarihli ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun 43. maddesinin on birinci fıkrasında yer alan "... aday öğretmenler hakkında uygulanmaz." ibaresinin Anayasa'ya aykırı olmadığına ve iptal isteminin reddine karar verilmiştir.

B- Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin; 48. maddesinde yer alan ve -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- değişik "12" yıl ibarelerinin, -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- değişik Geçici 3. maddesinin iptali istemi yönünden;

"Öğretmenlerin aynı eğitim kurumunda azami çalışma süresi" başlıklı 48. maddesinde; "(1) Öğretmenler, aynı eğitim kurumunda adaylık dahil toplamda en fazla (Değişik ibare:RG-4/7/2015-29406) 12 yıl görev yapabilir.

(2) Aynı eğitim kurumunda yer değiştirme yapılacak yılın 30 Eylül tarihi itibarıyla toplam (Değişik ibare:RG-4/7/2015-29406) 12 yıl görev yapan öğretmenlerin atamaları, yapılacak duyuru üzerine ders yılının sona erdiği tarihten itibaren en fazla iki ay içinde, coğrafi durum ve ulaşım şartları göz önünde bulundurularak valiliklerce belirlenen ilçe gruplarında olmak üzere alanlarında öğretmen ihtiyacı bulunan eğitim kurumlarına tercihleri doğrultusunda hizmet puanı üstünlüğüne göre yapılır. Tercihlerine atanamayanlar ile tercih yapmayanların atamaları ise aynı eğitim kurumundaki görev süresi en fazla olandan başlamak üzere alanlarında öğretmen ihtiyacı bulunan ilçe gruplarındaki eğitim kurumlarına valiliklerce resen yapılır. ...

(6) (Değişik ibare:RG-4/7/2015-29406) 12 yıllık görev süresinin hesabına; aynı eğitim kurumunda ikinci görev kapsamında yönetici olarak geçen görev süreleri hariç olmak üzere yıllık izin, hastalık izni, vekalet, geçici görev ve benzeri nedenlerle fiilen yapılmayan öğretmenlik görevleri de dahil edilir.

(7) Adı değişen, dönüşen veya birleştirilen eğitim kurumlarında geçen sürelerin tamamı (Değişik ibare:RG-4/7/2015-29406) 12 yıllık görev süresinin hesabında birlikte dikkate alınır.

(8) Spor liselerinin beden eğitimi ve güzel sanatlar liselerinin müzik ve görsel sanatlar/resim öğretmenliklerine ilgili mevzuatı uyarınca sınavla atanmış olanlardan aynı eğitim kurumunda (Değişik ibare:RG-4/7/2015-29406) 12 yıllık görev süresini dolduranların başka eğitim kurumuna atamaları, aynı kapsamda bulunan eğitim kurumları ile sınırlı olarak yapılır.

(9) Birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılan eğitim kurumlarında görev yapanlar hariç olmak üzere alanı sınıf öğretmeni olan öğretmenlerden ara sınıflarda görev yapmakta iken aynı eğitim kurumunda (Değişik ibare:RG-4/7/2015-29406) 12 yıllık görev süresini dolduranların başka eğitim kurumuna atamaları, aynı sınıf ve şubeyle devam etmeleri şartıyla 4 üncü sınıfı okuttukları ders yılının sona erdiği tarih itibarıyla yapılır. ..." hükmüne;

"Aynı eğitim kurumunda azami çalışma süresi uygulama süreci" başlıklı Geçici 3. maddesinde; "(Değişik:RG-4/7/2015-29406) (1) 48 inci madde hükümleri aynı eğitim kurumunda; 2014-2015 öğretim yılında 15 yıl, 2015-2016 öğretim yılında 14 yıl, 2016-2017 öğretim yılında 13 yıl görev yapan öğretmenler hakkında uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.

Anayasa'nın 124. maddesinde; yönetmeliklerin, kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkarılacağı belirtilmiştir. Bu nedenle, idareler tarafından çıkarılan yönetmeliklerin üst hukuk normuna aykırı olmaması gerekmektedir. Üst hukuk normunun ise, yönetmeliğin dayanağı olan hukuki düzenlemeler olduğu kuşkusuzdur.

Normlar hiyerarşisinde anayasal ve yasal düzenlemelerden sonra gelen idari düzenlemeler bir kanun hükmüne dayalı olarak hazırlanır ve kanun hükümlerine açıklık getirilmesi suretiyle bu kanun hükümlerinin uygulamaya geçirilmesi amaçlanır. İdarelerin düzenleme yetkisinin, yasalarla getirilen hükümleri aşacak veya daraltacak bir biçimde kullanılamayacağı da idare hukukunun en temel ilkelerindendir. Mevzuat belirleme tekniği açısından da, idarenin yasayla kendisine verilmiş olan görevleri idari metinlerle düzenlerken, bu görevlerin gerektirdiği teknik detayların belirlenmesi noktasında takdir yetkisine sahip olduğu açıktır.

Bir öğretmenin atandığı okulda asgari ve azami çalışma süresinin belirlenmesinin performansı olumlu yönde etkileyeceği, rotasyon uygulamasının coğrafi durum, ulaşım şartları dikkate alınarak öğretmenlerin tercihleri göz önünde bulundurularak aynı konumda olan tüm öğretmeler bakımından uygulanacağı açıktır.

Bu durumda, kamu hizmetinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesinin sağlanmasına yönelik olarak personelin bir hizmet biriminde uzun süre görev yapmasının, gerek personel gerekse hizmet yönünden ortaya çıkarabileceği olumsuzlukları gidermeyi amaçlayan dava konusu olan düzenlemelerde, kamu yararına, hizmet gereklerine ve üst hukuk normlarına aykırılık görülmemiştir.

C- Milli Eğitim Bakanlığının 09/07/2015 tarih ve 68898891-903-E.7100814 sayılı "Öğretmenlerin Aynı Eğitim Kurumunda Azami Çalışma Süresine Bağlı Yer Değiştirmeleri" konulu Duyurusunun iptali istemi yönünden;

2015 Yılı için yapılan ve dava konusu olan Duyuru ile ilgili olarak, davalı idarece verilen savunma dilekçesinde, bu kapsamda aynı eğitim kurumunda azami çalışma süresine bağlı yer değişikliğine yönelik tüm iş ve işlemlerin iptal edildiği bildirilmiş bulunmaktadır.

Bu durumda, dava konusu edilen duyuruda yer alan düzenlemelerin hukuksal geçerliliğinin ve uyuşmazlığın esasının incelenmesinde hukuki yararın kalmadığı anlaşılmakta olup, konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine gerek bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin; 18. maddesinin -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- değişik 2. ve 3. fıkraları, 19. maddesine -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- eklenen 4. fıkrası, 23. maddesinin 3. fıkrasının -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- değişik (a) ve (b) bentleri, 48. maddesinde yer alan ve -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- değişik "12" yıl ibareleri, -04/07/2015 günlü Yönetmelik ile- değişik Geçici 3. maddesi yönünden DAVANIN REDDİNE;

2. Milli Eğitim Bakanlığının 09/07/2015 tarih ve 68898891-903-E.7100814 sayılı "Öğretmenlerin Aynı Eğitim Kurumunda Azami Çalışma Süresine Bağlı Yer Değiştirmeleri" konulu Duyurusu yönünden KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA;

3. Dava kısmen ret, kısmen kvyo ile sonuçlandığından, ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam .-TL yargılama giderinin yarısı olan .-TL'lik kısmının davacı üzerinde bırakılmasına, geriye kalan .-TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, posta gideri avansından artan miktarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine;

4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca .-TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, .-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine;

5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 23/12/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.