Kamu kurumları için Stratejik Plan Hazırlama 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile zorunlu hale getirilmiş ve Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile Kamu İdareleri için Stratejik Planlama Kılavuzu’na dayanılarak da stratejik planlar hazırlanmaktadır.

Biz de okullarda her 5 yılda bir bu süreci yaşar ve okulumuzda kurduğumuz stratejik plan hazırlama ekiplerimiz ile stratejik planlarımızı hazırlarız. Bu uzun ve zorlu süreçte ilk olarak “şu an neredeyiz?” sorusuna cevap vermek üzere mevcut durum analizi çalışmaları yapılır. Okulun tarihi gelişimi, yasal yükümlülükleri, ürün ve hizmetleri, paydaş analizi, kurum içi analiz, çevre analizi ve SWOT/GZFT (güçlükler, zayıflıklar, fırsatlar, tehditler) analizi yapılır. İkinci aşamasında “nereye varmak istiyoruz?” ve “varmak istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz?” sorularına yanıt olacak şekilde okulun misyonu, vizyonu, temel değerleri, temaları, stratejik amaçları, hedefleri, performans göstergeleri, önemli görülen etkinlik/projeleri ve izlenecek stratejileri belirleriz. Son aşamada ise “başarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz?” sorusuna cevap arayarak stratejik planı izleme ve değerlendirme çalışmalarını yaparız.

Stratejik planlamanın bilimsel kaynaklarda yararları olduğu ifade edilse de şuana kadar gördüğüm, duyduğum ve okuduğum kadarıyla stratejik plan konusunda angarya algısı yaygın . Her stratejik plan hazırlama döneminde okul müdürü ya da stratejik plan ekibi üyeleri ile toplantı yapılarak stratejik plan hazırlama eğitimleri verilir ve süreç ile ilgili bilgilendirme yapılır. Ve her toplantıda da nerdeyse toplantıya katılan herkes bunun angarya görev olduğunu okula iş yükü getirdiğini ve uygulanmasında bir çok aksaklık olduğunu ifade ederler. Eğitimi veren kişiler de katılımcıları ikna etmeye çalışır fakat başaramadan eğitimlere başlanır. Paydaşlar ikna olmadan verilen eğitimin de yapılan stratejik planın da başarıya ulaşması mümkün değildir.

kanuni yükümlülüklerini yerine getirebilmek adına bir çok okul ya da kamu kurumu internetten indirilen stratejik planlar üzerinde küçük değişiklikler yaparak planlarını hazırlarlar. Sayısı hiç de azımsanmayacak kadar olan bu kurumların hazırladıkları bu stratejik planlardaki veriler gerçekçi olmadığı için planlar sadece kağıt üzerinde kalır. Ya da performans programlarını hazırlarlarken ciddi sorunlarla karşılaşırlar. Bu şekilde hazırlanan stratejik plandan da zaten herhangi bir yarar beklemek mümkün değildir.

Stratejik plan konusunda yaşanılan sıkıntılardan birisi de ülkemizde yönetici görevlendirme yönetmeliğine göre okul müdürlerinin 4 yıllık bir süre için görevlendirilmelerine rağmen stratejik planların 5 yıllık süreyi kapsayacak şekilde yapılmasıdır. 4 yıllığına görevlendirilen bir yönetici 5 yıllık plan yaptığında belirlenen hedeflerin zaten neredeyse %20 sini gerçekleştirmek için zamanı kalmamaktadır. Bu daha plan uygulanmaya başlamadan fire verilmesi demektir. Milli Eğitim Bakanlığında bakanların ortalama görev süreleri de 2-3 yıldır. Bu sebeple milli eğitim bakanlığının stratejik planının uygulanmasında dahi bu sebeple aksamlar meydana gelmektedir. Bir okulun yöneticisi isterse göreve başladığında kurumun stratejik planında düzeltme , yenileme , değiştirme yapma şansına sahip olsa da ben göreve başlayıp stratejik planı revize eden bir müdüre şimdiye kadar rastlamadım diyebilirim.

Evet bir kuruma bir yönetici atandığında ya da görevlendirildiğinde kendisine bir yol haritası çizmeli ve kurumu için belirli hedefler koymalıdır. Bu olmuyorsa zaten o yönetici o kuruma değer katmaya değil kendi şahsi çıkarları için gelmiştir. Ancak bu yol haritası bu kadar teknik detayla ve prosedürle , onlarca hatta yüzlerce sayfa dolusu sıkıcı cümlelerle yapılmak zorunda mı acaba daha basitleştirilmiş uygulanabilir ve anlaşılabilir bir yöntem kullanarak bu sistemi yaygınlaştırmamız daha doğru olmaz mı. Planlar ne kadar sadeleştirirsek o kadar uygulanabilirliği de o kadar artar.

Stratejik plan konusunda bu şekilde bir gidişatın hiçbir kuruma katkı sağlamayacağı aşikar. Bunun üzerinde ısrarla durulması da zaman ve enerji kaybından ibaret. O zaman yapılması gerekenleri şu şekilde sıralayabilirim:

Stratejik planı kaldıracak kanuni düzenleme yapılarak tüm kurumların bu konuda rahat bir nefes almaları sağlanabilir.

Eğer kaldırılmıyorsa teknik detaylardan arındırılmış ve daha basitleştirilmiş bir dil ile kısa öz planların hazırlanması sağlanabilir.

Stratejik planlar için online bir sistem kurulup tüm planların takip , revize ve güncelleme işlemleri bu sistemler üzerinden daha basit ara yüzlü akıllı formlar ile yapılması sağlanabilir. Bu modül üzerinden girilen tüm bilgiler ilçe milli eğitim müdürlüğü , il milli eğitim müdürlüğü ve bakanlık merkez teşkilatı tarafından istenildiğinde görülebilir. Gerekli istatistik çalışmalarına kolayca ulaşılıp tüm verileri erişimi kolaylaştırabiliriz. Böylece klasörlerde saklı duran tüm bilgiler gün yüzüne çıkmış olurlar. Hem de üst yöneticiler tarafından kurumların belirledikleri hedeflere ulaşma düzeyle anlık olarak takip edilebilir. Yine bu süreç de çeşitli ödüllendirme sistemleri ile desteklenirse tüm kurum yöneticilerinin üzerinde hassasiyetle duracağına inanıyorum.