657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, memurun disiplin cezası gerektiren fiil ve hallerini beş gruba ayırmış ve ağırlık derecelerine göre; uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve Devlet memurluğundan çıkarma disiplin cezaları başlıkları altında toplamıştır.
Memurların verilebilecek disiplin cezaları arasında, ağırlık bakımından en hafif ceza olarak “uyarma cezası” belirlenmiş ve “Memura, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesi” olarak tarif edilmiştir.
Memur ne yaparsa uyarma cezası alır?
Memura uyarma cezası verilmesini gerektiren fiil ve haller, Devlet Memurları Kanununun 125/A maddesinde sayılmıştır. Buna göre, aşağıdaki fiil ve halleri işleyen memura uyarma cezası verilir:
*Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kayıtsızlık gösterir veya düzensiz davranırsa.
*Özürsüz veya izinsiz olarak göreve geç gelir, erken ayrılır ve görev mahallini terk ederse.
*Kurumca belirlenen tasarruf tedbirlerine riayet etmezse.
*Usulsüz müracaat veya şikayette bulunursa.
*Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunursa.
*Görevine veya iş sahiplerine karşı kayıtsızlık gösterir veya ilgisiz kalırsa.
*Belirlenen kılık ve kıyafet hükümlerine aykırı davranırsa.
*Görevin işbirliği içinde yapılması ilkesine aykırı davranışlarda bulunursa.
Uyarma cezası nasıl verilir?
Memur hakkında, disiplin amirleri tarafından uyarma cezası verilebilir.
Uyarma cezasını gerektiren bir fiil veya halin işlendiğinin disiplin amirlerince öğrenildiği tarihten itibaren bir ay içinde disiplin soruşturmasına başlanmaması halinde memur hakkında disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar ve o memura söz konusu fiil sebebiyle ceza verilemez.
Öte yandan, memurun savunması alınmadan disiplin cezası verilemez. Bu nedenle, disiplin amiri tarafından memura en az 7 gün savunma süresi tanınır ve yapılan (memur savunma yapıp yapmamakta serbesttir) savunmadan sonra uyarma cezasına ilişkin değerlendirme yapılır.
Disiplin amiri, soruşturma tamamlandıktan sonra 15 gün içinde uyarma cezasına ilişkin kararını verir. İdari işleyişe ilişkin bir süre olması nedeniyle, bu 15 günlük sürenin geçmiş olması memura disiplin cezası verilmesine engel teşkil etmez.
Uyarma cezasına itiraz
Verilen disiplin cezasına karşı, cezanın tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde memur tarafından ilgili disiplin kuruluna itiraz edilebilir. Disiplin kurulu, otuz gün içinde itiraza ilişkin kararını verir.
Disiplin kurulu itirazı kabul ederse, uyarma cezasını veren disiplin amiri cezayı tamamen kaldırır. Amir uyarma cezasında ısrar edemeyeceği gibi daha ağır bir ceza da veremez.
Kesinleşen uyarma cezasına karşı idari yargıda iptal davası açılabilir.
Uyarma cezasının memura etkileri
Verilen uyarma cezası ve cezanın uygulanma şekli memurun özlük dosyasına işlenir.
Uyarma cezası alan memur (ceza ne şekilde uygulanmış olursa olsun), cezanın uygulanmasından itibaren 5 yıl geçtikten sonra atamaya yetkili amirine başvurarak cezanın özlük dosyasından silinmesini isteyebilir. Atamaya yetkili amir, memurun geçen süredeki davranışları bu isteğini haklı kılacak nitelikte görürse, cezanın özlük dosyasından silinmesine karar verebilir. Ceza özlük dosyasından silinirken, cezanın özlük dosyasından silinmesine ilişkin karar ise özlük dosyasına işlenir.
Öte yandan, Uyarma cezası almanın memura bazı olumsuz etkileri olur. Bu olumsuz etkilerden bazıları şöyle:
**Son sekiz yılda disiplin cezası almadığında ilave 1 kademe ilerlemesi yapması mümkün olan memur, uyarma cezası alırsa, ilave kademe ilerlemesini alamaz ve ilave kademe alabilmek için yeniden 8 yıl beklemek zorunda kalır.
**Öğrenim durumu itibariyle (yükseköğrenim mezunu olmayanlar) yükselebileceği en üst derecenin dördüncü kademesinden aylık almaya hak kazanıp son 8 yılda disiplin cezası almadığında bir üst dereceye yükselmesi mümkün olan memur, uyarma cezası alırsa, üst dereceye yükselemez ve üst dereceye yükselebilmek için yeniden 8 yıl beklemek zorunda kalır.
Memurnyeri
