Usulüne uygun kurulmuş kamu görevlileri sendikalarına serbestçe üye olmak, üyesi olunan sendikadan serbestçe ayrılmak ve sendika değiştirmek mümkün olmakla birlikte, bu konulara ilişkin olarak Kanunla belirlenmiş bazı esaslar söz konusudur.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu, kamu görevlilerinin ortak ekonomik, sosyal ve meslekî hak ve menfaatlerinin korunması ve geliştirilmesi amacıyla kurdukları sendikalara üye olmaya, üyelikten ayrılmaya ve sendika değiştirmeye ilişkin hususları da belirlemiştir.

Sendika üyesi olmak

Devlet memurları, çalıştıkları işyerinin girdiği hizmet kolunda kurulu bir sendikaya üye serbestçe üye olabilirler.

İlgili memurun üç nüsha olarak doldurup imzaladığı üye formu ile sendikaya başvurması ve başvurusunun sendika yetkili organınca kabul edilmesi ile memur sendika üyeliğini kazanır. Üyelik başvurusu sendika tarafından 30 gün içinde reddedilmediği takdirde üyelik isteği kabul edilmiş sayılır.

Üyeliğin kesinleşmesi halinde, başvuru belgesinin bir örneği sendika tarafından ilgili memura verilir ve bir örneği de 15 gün içinde işverene gönderilir.  

Haklı bir sebep gösterilmeden üyelik başvurusu kabul edilmeyen memur, bu kararın kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içinde, görevli iş mahkemesinde dava açabilir.

Sendika üyeliğinden ayrılmak

Kamu görevlileri sendikalarına üye olan memurlar, üyelikten serbestçe çekilebilirler.

Üyelikten çekilmek isteyen memurun, üç nüsha olarak doldurulup imzalayacağı üyelikten çekilme bildirimini kurumuna vermesi ile üyelikten çekilme gerçekleşmiş olur. Kayıt tarih ve numarası verilen çekilme bildiriminin bir sureti üyelikten çekilmek isteyen memura verilirken, bir sureti ise memurun kurumu tarafından 15 gün içinde ilgili sendikaya gönderilir.

Üyelikten çekilme, memurun kurumuna yaptığı başvuru tarihinden itibaren 30 gün sonra geçerli olur. Memur, bu süre içerisinde bir dilekçe ile kurumuna başvurarak üyelikten çekilme isteğinden vazgeçebilir.

Sendika üyeliğinden çıkarılmak

Memur üyelikten çıkmak istemese bile, üyesi olduğu sendika merkez genel kurulu tarafından da üyelikten çıkarabilir. Çıkarma kararı, üyelikten çıkarılan memura ve memurun kurumuna yazı ile bildirilir.

Üyelikten çıkarılan memur, çıkarma kararının kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içinde görevli iş mahkemesine itiraz edebilir. Mahkeme iki ay içinde kesin kararı verir ve çıkarma kararı kesinleşinceye kadar memurun sendika üyeliği devam eder.

Sendika üyeliğinin kendiliğinden sona ermesi

Kamu çalışanları; görevlerinden istifa etmeleri veya istifa etmiş sayılmaları ya da görevlerine son verilmesi gibi nedenlerle görevlerinden ayrıldıklarında, sendika üyelikleri ile varsa sendikalardaki tüm görevleri sona erer.

Farklı bir hizmet kolundaki kuruma geçenlerin sendika üyelikleri ile varsa sendika şubesi ve sendika organlarındaki görevleri sona erer, ancak varsa konfederasyon organlarındaki görevleri devam eder.

Sendika üyeliği yasak olan bir göreve atananların sendika üyelikleri ile varsa sendikalardaki tüm görevleri sona erer.

Emekliye ayrılan kamu görevlilerinin sendika şubesi, sendika veya konfederasyon organlarındaki görevleri seçildikleri dönemin sonuna kadar devam eder.

Sendika değiştirmek

Memurun aynı anda birden fazla sendikaya üye olması yasaklanmış olup, birden fazla sendikaya üye olunması durumunda ise sonraki üyelikler geçersiz sayılır.

Sendika üyesi memurlar, üyesi oldukları sendikadan ayrılarak başka bir sendikaya üye olabilirler. İlgili memurun üç nüsha olarak doldurup imzaladığı üye formu ile sendikaya başvurması ve başvurusunun sendika yetkili organınca kabul edilmesi ile memurun yeni sendika üyeliğine hak kazanabilmesi için, üyesi olduğu sendikadan ayılma isteğine ilişkin başvuru tarihinden itibaren 30 gün geçmiş olması gerekecektir.