Disipline aykırı bazı fiil ve hallerinden dolayı, aylıklarından kesinti yapılmak suretiyle Devlet memurları hakkında “aylıktan kesme” disiplin cezası uygulanabiliyor.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, disiplin cezaları arasında ağırlık derecesi bakımından üçüncü sırada aylıktan kesme disiplin cezasını düzenlenmiştir. İlk derece disiplin amirleri tarafından doğrudan verilebilen bu disiplin cezası, memurları hem maddi ve hem de ilerleme yönüyle etkileyebilmektedir.
Öte yandan, Devlet memurları hakkında; kınama cezasının tekerrür şeklinde uygulanması veya aylıktan kesme cezasının aylıktan kesme cezası şeklinde uygulanması ya da kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının bir alt ceza şeklinde uygulanması hallerinde ilgili memurun brüt aylığından kesinti yapılmaktadır.
Bu yazımızda, Devlet memurları hakkında aylıktan kesme cezasının uygulanması hususuna değinilecektir.
Aylıkta kesme cezasının oranı
Devlet memurunun işlediği disipline aykırı fiil ve hallerden dolayı;
-Hakkında verilen kınama cezaları nedeniyle tekerrür uygulaması kapsamında bir üst ceza olan aylıktan kesme cezasının uygulandığı durumlarda,
-Hakkında verilen aylıktan kesme cezasının, alt veya üst ceza şeklinde değil de yine aylıktan kesme cezası şeklinde uygulandığı durumlarda,
-Hakkında verilen kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının, geçmiş çalışmaları dikkate alınarak bir alt ceza olan aylıktan kesme cezası şeklinde uygulandığı durumlarda
memurun brüt aylığından 1/30 - 1/8 aralığında kesinti yapılır.
Ancak, aylığın 1/30’undan daha fazla kesinti yapılmasını gerektiren bir ceza verilecek olması durumunda, ceza kararında bu durumun gerekçesinin (fiilin ağırlığı, birden fazla fiilin işlenmiş olması gibi hususlar gerekçe olarak ileri sürülebilir) belirtilmesi gerekir.
Öte yandan, ceza kararında aylıktan kesme cezası oranının mutlaka belirtilmesi gerekir. Oran belirtme yerine, “alt sınırdan ceza” ya da “üst sınırdan ceza” gibi ifadelere ceza kararında yer verilmemesi gerekir.
Aylıktan kesinti yapılması zamanı
Aylıktan kesme uygulaması sonucunu doğran disiplin cezalarında, cezanın ilgili memura tebliği tarihini takip eden aybaşında, memurun aylığından kesinti yapılır.
Ancak, cezanın bu tarihte uygulanmamış olması, daha sonra uygulanmasına engel teşkil etmez. Kamu alacağına ilişkin zamanaşımı kuralları çerçevesinde değerlendirilecek olan aylıktan kesme cezası, sonraki aylarda da aylıktan kesilmek suretiyle uygulanabilecek olmakla birlikte, aylıktan kesilecek tutarın cezanın verildiği tarihi takip eden aybaşındaki rakamlara göre belirlenmesi gerekir.
Ayrıca, aylıktan kesme cezası uygulamalarında, ilgili memurun sadece 1 maaşı üzerinden kesinti yapılır. Kesintinin, bölümlere ayrılarak farklı aylarda yapılması yoluna gidilmez.
Aylıktan kesme cezasında esas alınan aylık
657 sayılı Kanunda yer alan tanımların yanı sıra en yüksek Devlet memuru aylığı tanımında, Devlet Personel Başkanlığı görüşlerinde ve idari yargı yerleri tarafından verilen kararlarda, “aylık ücret” kavramının; “gösterge+ek gösterge rakamlarının, içinde bulunulan dönem için belirlenmiş aylık katsayısı ile çarpılması sonucu bulunan miktar” olarak ifade edildiği görülmektedir.
Bu çerçevede, memurunyeri.com olarak konuyu değerlendirdiğimizde, aylıktan kesme uygulamalarında Devlet memuru brüt aylığının; aylık derece/kademelerine esas gösterge ile kadro dereceleri itibariyle yararlandıkları ek gösterge rakamları toplamının cezanın verildiği tarihi izleyen aybaşında geçerli olan aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutar olarak belirlenmesi ve bu tutar üzerinden kesintiye gidilmesi gerektiğini, ayrıca ücret ve tazminat göstergesine göre (375 sayılı KHK) ya da bir sözleşmeye bağlı olarak aylık almakta olan Devlet memurları hakkındaki aylıktan kesme işlemlerinin de aynı şekilde (gösterge ve ek gösterge toplamının aylık katsayısıyla çarpımı) yapılması gerektiğini düşünmekteyiz.
Ancak, uygulamada memurların diğer bazı ödeme kalemlerinin de aylıktan kesme cezasının miktarının hesabına dahil edildiği, ayrıca aylıklarını ücret ve tazminat göstergesine göre veya bir sözleşmeye bağlı olarak alan memurlar hakkındaki uygulamalarda da sözleşme ücreti veya ücret ve tazminat tutarları toplamının esas alınması yoluna gidildiği durumlarla da karşılaşılabilmektedir.
