Devlet memuriyetine (istisnai memurluklar hariç) aday memur olarak girilmekte ve adaylık süresi en az 1 ve en çok 2 yıl olmaktadır.
Aday memurluk süresi içinde kullanılan bazı izinler, adaylık süresinin uzaması sonucunu doğurabilmektedir.
Aday memurluk süreci
Devlet memuriyetine aday memur olarak girenlerin adaylık eğitimi ve asil memurluğa atanmalarıyla ilgili olarak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılmış olan Aday Memurların Yetiştirilmelerine İlişkin Genel Yönetmelik hükümlerine bakıldığında;
**Aday memurluk süresinin bir yıldan az iki yıldan çok olamayacağı,
**Aday memurların önce bütün memurların ortak vasıfları ile ilgili temel eğitime, daha sonra da sınıfları ile ilgili hazırlayıcı eğitim ve staja tabi tutulacağı,
**Adaylık eğitiminin, ilgili kurumların sorumluluğunda yapılacağı,
**Devlet memuru olarak atanabilmek için temel ve hazırlayıcı eğitim ile staj aşamalarının her birinde başarılı olmaları gerekeceği,
**Temel ve hazırlayıcı eğitim ile staj devrelerinin her birinde başarısız olanlarla adaylık süresi içinde hal ve hareketlerinde memuriyetle bağdaşmayacak durumları, göreve devamsızlıkları tespit edilenlerin memuriyetle ilişkilerinin kesileceği,
**Asil memurluğa atanma tarihinin, adaylık süresinin sonunu geçemeyeceği
anlaşılmaktadır.
İzin kullanmanın aday memurluk süresine etkisi
Adaylık döneminin en çok 2 yıl olacağı belirlenmiş olmakla birlikte, hangi hallerin bu süreye dahil edilip edilmeyeceği ise mevzuatta düzenlenmemiştir.
Öte yandan, aday memurların 657 sayılı Kanun ile tanınan izin haklarını kullanmaları da söz konusu olabileceğinden, adaylık eğitiminin gereği gibi verilmesini temin etmek bakımından, kurumlarca adayların izin kullanma durumlarının eğitim programı çerçevesinde planlamaları gerekmektedir.
Adaylık memurlar; yıllık izin (1 yıllık hizmet süreleri varsa), mazeret izni, hastalık izni, refakat izni, aylıksız izin gibi izinlerden birini veya birkaçını kullanabilmektedirler. Bu izinlerden bazılarının (aylıksız izin) kullanılması memuriyetle olan ilişkiyi durdururken, bazıları ise memuriyetle olan ilişkiyi etkilememektedir.
Bu itibarla, aday memurun çeşitli sebeplerle (askerlik, doğum, çocuk, eğitim vs) kullandığı aylıksız izin sürelerinde memuriyete ilişkin haklardan yararlanamayacak olması ve bu sürelerde ilgili hakkında memuriyete ilişkin değerlendirme yapılamayacak olması nedeniyle, adaylık döneminde kullanılan aylıksız izin süreleri adaylık süresinden sayılmaz ve ilgili personelin adaylık süresi uzar. Aylıksız izin dışındaki izin süreleri ise adaylık süresinden sayılır.
Kullanılan hatalık izninin uzun süreli olması
Aday memurlar, haklarında düzenlenen raporlarda gösterilen lüzum üzerine aylık ve özlük hakları korunmak suretiyle; kanser, verem ve akıl hastalığı gibi uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalıklarında toplam 36 aya kadar, diğer hastalıklarında ise toplam 24 aya kadar hastalık izni kullanabilir.
Aday memurun da hastalık izni kullanabilecek olması nedeniyle, hastalık izni kullandığı için 2 yıllık adaylık dönemi içinde adaylık eğitimini ve/veya stajını tamamlayamamış olan memurun adaylığından artık söz edilemeyeceğini ve hakkında aday memurlara ilişkin mevzuat hükümlerinin uygulanmasının mümkün olamayacağını düşünmekteyiz.
